Vitamin A là một vi chất dinh dưỡng quan trọng đối với sức khỏe con người. Cơ thể người không tự tổng hợp được vitamin A mà phải hấp thụ qua thực phẩm hoặc bổ sung bằng các thực phẩm chức năng. Trong bài viết này, Hoàn Mỹ sẽ giúp bạn hiểu hơn về vai trò của vitamin A cũng như cách dùng, liều dùng sao cho phù hợp.

Các bài viết cùng chủ đề:

• Vitamin C: Công dụng, liều dùng và cách bổ sung cho cơ thể
• Công dụng của vitamin E và cách uống đúng
• Những nguy hiểm khi thiếu hụt vitamin D và cách bổ sung hiệu quả

Vitamin A là gì?

Vitamin A là vitamin tan trong chất béo, là chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể trong việc duy trì chức năng của biểu mô, hỗ trợ thay thế tế bào da, tăng cường thị giác. Vitamin A bao gồm một nhóm hợp chất retinol, retinal và retinyl esters. Có hai dạng chính của vitamin A trong thực phẩm:

• Vitamin A đã chuyển đổi: Gồm retinol và retinyl ester, được tìm thấy trong thực phẩm có nguồn gốc động vật như sữa, trứng, gan và cá.
• Tiền chất vitamin A: Bao gồm các carotenoid, được tìm thấy trong các loại dầu và các thực phẩm có nguồn gốc thực vật như trái cây, rau cải,…

Vitamin A có lợi ích gì đối với sức khỏe?

Giảm nguy cơ mắc các bệnh về thị lực

Vitamin A có vai trò vô cùng quan trọng đối với sức khỏe của mắt, đó là duy trì sức khỏe của giác mạc và kết mạc, bảo vệ mắt khỏi tổn thương và ngăn ngừa các bệnh về mắt, như thoái hóa điểm vàng do tuổi tác, đục thủy tinh thể. 

Đặc biệt dạng hoạt động retinal của vitamin A, là một thành phần cần thiết của rhodopsin – phân tử quang hóa trong tế bào thị giác. Rhodopsin chuyển đổi ánh sáng thành điện thế thần kinh, cho phép chúng ta cảm nhận và nhìn thấy hình ảnh. 

Thiếu vitamin A có thể dẫn đến các vấn đề về thị lực và đặc biệt nguy hiểm ở trẻ em. WHO đã nêu rõ về tình trạng mù lòa ở trẻ em liên quan đến thiếu hụt vitamin A. Do đó, nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam thường có các chương trình bổ sung vitamin A đã được triển khai để giảm nguy cơ này. 

Hỗ trợ nâng cao hệ thống miễn dịch

Vitamin A có vai trò quan trọng trong việc nâng cao hệ thống miễn dịch của cơ thể. Nó tham gia vào nhiều khía cạnh của hệ miễn dịch, bao gồm cả việc kích thích sự phát triển và hoạt động của tế bào miễn dịch.

Một trong những cách mà vitamin A đóng vai trò trong miễn dịch là thông qua ảnh hưởng đến tế bào B và tế bào T. Tế bào B sản xuất các kháng thể, là các protein miễn dịch có khả năng nhận diện và tiêu diệt vi khuẩn, các yếu tố gây bệnh. Tế bào T tham gia vào việc loại bỏ các tế bào nhiễm bệnh hoặc tế bào chết.

Hơn nữa, vitamin A có khả năng giảm viêm nhiễm và chống oxy hóa, giúp bảo vệ cơ thể khỏi việc tổn thương tế bào gốc tự do gây ra. Do đó, đảm bảo cung cấp đủ vitamin A thông qua chế độ ăn uống là quan trọng để duy trì một hệ thống miễn dịch khỏe mạnh và bảo vệ cơ thể.

Vitamin A giúp làm chậm quá trình lão hóa

Các tiền chất của vitamin A như beta-carotene, alpha-carotene và beta-cryptoxanthin có khả năng chống oxy hóa mạnh và giúp bảo vệ cơ thể khỏi tác động của các gốc tự do gây hại. Chế độ ăn uống giàu carotenoids, thường xuất hiện trong các loại thực phẩm như rau cải bẹ xanh, cải ngồng, cà rốt, hạt giống bí đỏ và các loại trái cây màu cam và đỏ, có thể giúp làm chậm quá trình lão hoá.

Ngăn ngừa một số bệnh ung thư

Các carotene – tiền chất của vitamin A có khả năng chống oxy hóa và có thể giúp bảo vệ cơ thể khỏi một số loại ung thư. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng người có nồng độ của những chất này trong máu cao thường có nguy cơ thấp mắc các loại bệnh ung thư.

Ngoài ra, retinoid, các hợp chất có liên quan đến vitamin A, cũng có khả năng ức chế sự phát triển của một số loại tế bào ung thư như Ung thư bàng quang, ung thư vú và ung thư buồng trứng (Nguồn: National Library of Medicine). 

Tuy vitamin A và các tiền chất của nó có tiềm năng chống ung thư, nhưng việc duy trì một chế độ ăn uống cân đối và lành mạnh, là quan trọng nhất để bảo vệ sức khỏe và ngăn ngừa bệnh tật.

Đóng vai trò quan trọng trong sức khỏe sinh sản và sự phát triển của thai nhi

Vitamin A có vai trò quan trọng trong quá trình sinh sản và phát triển thai nhi vì nó giúp hỗ trợ phát triển tinh trùng ở nam giới và trứng ở nữ giới. Trong giai đoạn mang thai, mẹ bầu nên bổ sung vitamin A tốt cho sự phát triển của mắt, hệ thần kinh và hệ tiêu hóa của thai nhi. 

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc cung cấp vitamin A trong thời kỳ mang thai cần được kiểm soát và cân nhắc để tránh dư thừa có thể tác động tiêu cực đến thai nhi. 

>>> Xem thêm:

• Vai trò của vitamin K là gì? Những thực phẩm giàu vitamin K
• Vitamin B1: Vai trò, công dụng và những lưu ý khi sử dụng
• Vitamin B12 có công dụng gì? Một số lưu ý cần biết khi sử dụng

Những thực phẩm chứa nhiều vitamin A

Nguồn thực phẩm có nguồn gốc từ động vật

Dưới đây là một số thực phẩm có nguồn gốc từ động vật chứa vitamin A:

• Lòng đỏ trứng: Lòng đỏ trứng chứa một lượng lớn vitamin A, đặc biệt là retinol, một dạng đã chuyển hoá của vitamin.
• Gan bò: Gan bò là một nguồn vitamin A giàu retinol. Gan thường được sử dụng trong nhiều món ăn như pate.
• Bơ: Bơ chứa vitamin A dưới dạng retinol. Mặc dù không có hàm lượng cao như trong gan, nhưng bơ vẫn cung cấp một lượng đáng kể vitamin A.
• Dầu cá: Dầu cá Omega-3 là một nguồn thực phẩm giàu vitamin A, đặc biệt là các dạng đã chuyển hoá như retinol và retinyl ester.
• Cá hồi: Cá hồi rất giàu vitamin A, chủ yếu là retinol và retinyl ester.
• Phô mai
• Cá ngừ

Nguồn thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật

Dưới đây là một số thực phẩm chứa vitamin A có nguồn gốc từ thực vật :

• Khoai lang
• Quả bí ngô
• Cà rốt
• Rau bina
• Cải bắp
• Ớt đỏ
• Cải xoăn
• Rau mùi tây Parsley
• Bí đao
• Quả mơ
• Quả chanh dây
• Dưa lưới
• Cà chua chín
• Bưởi hồng
• Dưa gang
• Đu đủ
• Xoài 
• Hoa cải bông xanh
• Củ cải đường

Những lưu ý khi bổ sung vitamin A

Cách bổ sung vitamin A hiệu quả 

• Vitamin A từ hoa quả, rau củ:

Thực phẩm màu sắc đậm: Các loại rau lá như rau bina, cải bắp, khoai lang, cà rốt, bí đỏ.

• Vitamin A từ động vật:

Gan động vật, đặc biệt là gan bò và gan gà, là nguồn giàu retinol. Lòng đỏ trứng cũng chứa retinol và là một nguồn vitamin A.

• Vitamin A từ các loại dầu:

Dầu cọ đỏ chứa một lượng vitamin A nhất định, nhưng nó thường không phải là nguồn chính của vitamin A trong chế độ ăn uống, do đó cần chú ý không tiêu thụ quá nhiều dầu.

>>> Xem thêm:

• Lợi ích khi dùng vitamin D3 và những điều cần biết
• Vitamin D3K2 là gì? Lưu ý khi bổ sung vitamin D3K2 cho bé
• Formol là gì? Những điều cần biết khi bị ngộ độc formol

Những tác hại khi bổ sung quá nhiều vitamin A

Việc sử dụng vitamin A quá liều hàng ngày trong một khoảng thời gian dài có thể gây hại cho sức khỏe. Nó có thể dẫn đến các tác dụng phụ nghiêm trọng, ngộ độc và thậm chí có thể dẫn đến tử vong.

Ngộ độc vitamin A cấp tính thường xảy ra khi tiêu thụ một liều vitamin A cực cao trong một khoảng thời gian ngắn. Còn ngộ độc vitamin A mãn tính xảy ra khi sử dụng liều cao hơn 10 lần so với liều khuyến nghị hàng ngày và kéo dài trong một khoảng thời gian dài. Các tác dụng phụ phổ biến của ngộ độc vitamin A mãn tính bao gồm:

• Rối loạn thị lực.
• Đau xương khớp.
• Chán ăn, buồn nôn và ói mửa.
• Nhạy cảm với ánh sáng mặt trời.
• Rụng tóc.
• Đau đầu.
• Da khô, vàng da, ngứa da.
• Tổn thương gan.
• Chậm phát triển.

>>> Xem thêm:

• Canxi hữu cơ là gì? Lợi ích và lưu ý khi sử dụng canxi hữu cơ
• Axit béo Omega 3-6-9 là gì? Công dụng và cách dùng
• Vitamin tổng hợp là gì? Cách sử dụng đạt hiệu quả cao

Những câu hỏi thường gặp khi dùng vitamin A

Uống vitamin A khi nào là tốt nhất?

Bạn nên uống vitamin A khi cơ thể bị thiếu hụt vitamin A, phụ nữ mang thai hoặc cho con bú và người mắc các vấn đề sức khỏe cụ thể.

• Thiếu hụt vitamin A: Nếu bạn có triệu chứng của thiếu hụt vitamin A, chẳng hạn như khó thở ban đêm, rối loạn thị lực, da khô.
• Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú: Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú cần bổ sung đủ lượng vitamin A để hỗ trợ sự phát triển của thai nhi và trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, việc bổ sung vitamin A trong trường hợp này nên được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.
• Mắc các vấn đề sức khỏe cụ thể: Các tình trạng sức khỏe như bệnh tiểu đường, bệnh viêm nhiễm mãn tính, hoặc tình trạng yếu thế miễn dịch có thể ảnh hưởng đến sự hấp thụ và sử dụng vitamin A của cơ thể.

Trẻ sơ sinh có nên uống vitamin A? 

Tổ chức Y tế Thế giới WHO khuyến nghị cần bổ sung vitamin cho trẻ sơ sinh từ 6 tháng tuổi – 5 tuổi. Các khuyến nghị về việc bổ sung vitamin A thường được xác định dựa trên nhóm người cụ thể và tình trạng sức khỏe của họ:

• Trẻ từ 1 – 5 tháng tuổi:

WHO chưa đưa ra khuyến cáo về việc bổ sung vitamin A cho trẻ nhỏ trong độ tuổi này. Trong giai đoạn này, việc cho con bú sữa mẹ là quan trọng để đảm bảo tăng trưởng và phát triển tốt cho trẻ.

• Trẻ từ 6 tháng tuổi – 5 tuổi:

Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị bổ sung vitamin A cho tất cả trẻ em trong độ tuổi này, đặc biệt là trong các vùng có tỷ lệ thiếu hụt vitamin A cao. Điều này thường được thực hiện dưới dạng các liều vitamin A có sẵn, như vitamin A dạng trực tiếp (tối thiểu một liều mỗi 4-6 tháng).

>>> Xem thêm:

• BHA là gì? Công dụng của BHA và lưu ý sử dụng
• Men vi sinh: Công dụng, liều dùng và một số lưu ý
• Probiotic là gì? 11 Lợi ích của probiotic cho sức khỏe đường ruột
• Vitamin D3K2 là gì? Lưu ý khi bổ sung vitamin D3K2 cho bé

Qua bài viết trên, hi vọng Hoàn Mỹ đã giúp bạn hiểu hơn về vai trò của vitamin A. Bên cạnh đó, bạn nên cân nhắc về cách bổ sung vitamin A trong chế độ ăn uống để duy trì sức khỏe và tránh các tác dụng phụ không mong muốn. Hãy luôn tuân thủ liều khuyến nghị và tư vấn của chuyên gia dinh dưỡng về việc bổ sung vitamin A. Theo dõi các kiến thức hữu ích tại Tin tức y tế. Để đặt lịch khám và điều trị tại Hệ thống Bệnh viện Hoàn Mỹ trên toàn quốc, hãy liên hệ ngay với HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY để được tư vấn miễn phí nhé.