Chụp CT hay còn gọi chụp cắt lớp vi tính, là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh được sử dụng rộng rãi trong y tế. Nhưng kỹ thuật này là gì? Cách thức hoạt động như thế nào và có những ứng dụng gì không? Hãy cùng Hoàn Mỹ tìm hiểu các thông tin về chụp CT qua bài viết dưới đây.

>> Xem thêm:

• Mewing là gì? Cách tập mewing đúng cách cho người mới bắt đầu
• Làm sao để quan hệ tình dục an toàn? Cần lưu ý điều gì?
• Rối loạn tiền đình: Nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị

Chụp CT là gì?

Chụp CT là viết tắt của chụp cắt lớp vi tính, là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh hiện đại, sử dụng máy tính và máy X-quang để tạo ra những hình ảnh chi tiết về các cơ quan, xương và mô cơ thể theo lát cắt ngang. So với chụp X-quang thông thường, chụp CT cho thấy được những chi tiết mà X-quang không thể hiển thị. Chẳng hạn như trên hình X-quang, các cơ quan và mô cơ thể có thể chồng lên nhau và khó phân biệt. Trong khi đó, chụp CT có thể tách biệt các cấu trúc khác nhau trong cơ thể và cho thấy rõ ràng hơn.

Chụp CT có nhiều ứng dụng trong y tế, như phát hiện và điều trị các bệnh lý như ung thư, gãy xương, bệnh tim, máu nghẽn, viêm ruột thừa, sỏi thận, chấn thương não, chấn thương tủy sống, xuất huyết nội tạng và nhiều bệnh lý khác.

Quy trình chụp CT khá đơn giản và không đau đớn. Người bệnh sẽ được nằm trên một cái bàn di động, được đưa vào trong một máy có hình ống. Máy sẽ quay xung quanh người bệnh và phóng ra các tia X-quang từ nhiều góc độ khác nhau. Những hình ảnh này sẽ được gửi đến máy tính, nơi kết hợp chúng lại để tạo ra những hình ảnh lát cắt của cơ thể. Người bệnh sẽ được yêu cầu giữ yên và thở theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Quy trình chụp CT

Quy trình chụp CT sẽ trải qua các bước như sau:

Trước chụp CT

Trước khi chụp, bệnh nhân có thể được cho uống hoặc tiêm một loại chất đối quang để làm nổi bật các cơ quan hoặc mạch máu cần xem trên hình ảnh CT. Chất đối quang có chứa bari hoặc iốt và có thể gây ra phản ứng Dị ứng ở một số người. Nếu người bệnh có tiền sử dị ứng với chất đối quang hoặc bất kỳ loại thuốc nào khác cần báo ngay cho bác sĩ.

>> Xem thêm: Nguyên nhân nhiễm sán chó, dấu hiệu và cách điều trị bệnh

Trong lúc chụp CT

Trước khi bắt đầu quá trình chụp CT, người bệnh cần chuẩn bị một số điều sau: Mặc áo choàng y tế, gỡ bỏ các vật dụng kim loại trên người (bao gồm cả kính và răng giả). Điều này nhằm đảm bảo chất lượng hình ảnh CT cao nhất. Tiếp theo, người bệnh sẽ được hướng dẫn nằm ngửa trên chiếc bàn di động của máy chụp CT. Kỹ thuật viên sẽ rời khỏi phòng và vào phòng theo dõi, nơi họ có thể quan sát và liên lạc với người bệnh qua loa nội vi. Bàn di động sẽ chuyển người bệnh vào trong ống của máy có hệ thống X-quang xoay quanh cơ thể. Mỗi lần xoay sẽ thu được những hình ảnh cắt lớp của cơ thể. Bạn sẽ nghe thấy những âm thanh kỳ lạ như tiếng kêu, tiếng huýt và tiếng ồn trong suốt quá trình chụp.

Sau chụp CT

Sau khi chụp xong, người bệnh sẽ được đưa ra khỏi máy và có thể được yêu cầu nghỉ ngơi trong một thời gian ngắn. Những người bệnh được tiêm chất đối quang sẽ được theo dõi để xem có biểu hiện Dị ứng hay không.

Người bệnh sẽ được khuyên uống nhiều nước để giúp đào thải chất đối quang ra khỏi cơ thể, đồng thời nên tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong vài ngày sau khi chụp, vì da lúc này có thể nhạy cảm hơn. Bệnh nhân nên theo dõi các triệu chứng bất thường sau khi chụp CT, như sốt, đau bụng, buồn nôn, nôn mửa, phát ban, ngứa hoặc khó thở. Nếu có bất kỳ triệu chứng nào thì nên liên hệ với bác sĩ ngay lập tức.

Chờ kết quả chụp CT

Thời gian chụp CT có thể dao động từ 20 phút đến 1 tiếng tùy theo yêu cầu của bác sĩ. Kết quả chụp CT sẽ cho thấy bạn có bệnh lý hay không, hoặc cần làm thêm các xét nghiệm khác để xác nhận.

>> Xem thêm:

• Bí quyết gội đầu đúng cách, giảm gãy rụng
• Nhiễm ký sinh trùng – 8 Dấu hiệu nhận biết và cách phòng ngừa

Có thể chụp CT bộ phận nào?

Kỹ thuật chụp CT có thể được thực hiện ở các bộ phận khác nhau trong cơ thể, nhưng ba bộ phận thường được chụp là đầu, phổi và bụng.

Chụp CT đầu 

Chụp CT đầu là một xét nghiệm hình ảnh được sử dụng để kiểm tra các cấu trúc trong đầu, như não, mắt, tai, xoang mũi, xương sọ và các mạch máu. Chụp CT đầu có thể giúp phát hiện và điều trị các bệnh lý như:

• Chấn thương sọ não
• Đột quỵ
• U não
• Nhiễm trùng não
• Viêm xoang
• Bệnh Alzheimer
• Bệnh Parkinson
• Bệnh Huntington
• Bệnh tăng áp lực não

Chụp CT phổi 

Chụp CT phổi là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh được sử dụng để kiểm tra các cấu trúc trong ngực, như phổi, tim, khí quản, phế quản và các mạch máu. Kỹ thuật này giúp phát hiện và điều trị các bệnh lý như:

• Ung thư phổi
• Viêm phổi
• Tắc nghẽn động mạch phổi
• Thủng phổi
• Xuất huyết phổi
• Bệnh lao
• Bệnh hen suyễn
• Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)
• Bệnh tim mạch

Chụp CT bụng 

Chụp CT bụng là phương pháp hình ảnh chẩn đoán phổ biến được sử dụng để đánh giá và kiểm tra các cấu trúc trong khu vực bụng, như gan, tụy, ruột, thận, lách, túi mật và các mạch máu. Chụp CT bụng có thể giúp chẩn đoán và theo dõi các bệnh lý như:

• Viêm ruột thừa
• Viêm túi mật
• Sỏi thận và sỏi mật
• Ung thư gan, tụy, ruột, thận, lách
• Nhiễm trùng bụng
• Xuất huyết bụng
• Rò rỉ khí trong bụng

>> Xem thêm: Truyền nước biển có tác dụng gì? Khi nào cần truyền nước biển?

Ưu, nhược điểm khi thực hiện chụp CT

Chụp cắt lớp có nhiều ứng dụng trong y tế. Tuy nhiên, kỹ thuật này cũng có một số ưu và nhược điểm mà người bệnh cần biết trước khi thực hiện xét nghiệm này.

Ưu điểm

• Chính xác và chi tiết: Chụp CT có thể cho thấy được những chi tiết mà các phương pháp khác như X-quang hay siêu âm không thể hiển thị. Chụp CT có thể tách biệt các cấu trúc khác nhau trong cơ thể và cho thấy rõ ràng hơn về hình dạng, kích thước, vị trí và mật độ của chúng. Phương pháp chẩn đoán hình ảnh này cũng có thể tạo ra những hình ảnh ba chiều (3D) của cơ thể, giúp bác sĩ có cái nhìn tổng quan và chính xác hơn.
• Nhanh chóng và đơn giản: Chụp CT là một xét nghiệm không đau đớn và không xâm lấn, chỉ mất từ vài phút đến nửa giờ, tùy thuộc vào phần cơ thể nào được chụp. 
• Đa dạng và linh hoạt: Chụp cắt lớp có thể được tiến hành để kiểm tra các bộ phận khác nhau trong cơ thể, từ đầu, ngực, bụng cho đến chi dưới. Kỹ thuật này có thể giúp phát hiện các bệnh lý như ung thư, gãy xương, bệnh tim, máu nghẽn, viêm ruột thừa, sỏi thận, chấn thương não, chấn thương tủy sống, xuất huyết nội tạng,… 

Nhược điểm

• Phơi nhiễm bức xạ: Một trong những nhược điểm lớn nhất của chụp CT là người bệnh sẽ bị phơi nhiễm bức xạ từ tia X. Mức độ phơi nhiễm bức xạ từ chụp CT cao hơn so với chụp X-quang thông thường, nhưng vẫn được coi là an toàn trong phạm vi cho phép. Tuy nhiên, nên tránh chụp CT quá thường xuyên để giảm thiểu rủi ro gây hại cho sức khỏe.
• Sai lệch kết quả: Mặc dù chụp CT là một kỹ thuật chẩn đoán chính xác và chi tiết, nhưng cũng có thể có những sai lệch kết quả do các yếu tố như chất lượng máy, kỹ thuật viên, bác sĩ hay phần mềm. Có thể có những trường hợp bỏ sót, nhầm lẫn hoặc sai biệt giữa các hình ảnh CT và thực tế. Do đó, bạn nên luôn hỏi ý kiến của bác sĩ và cân nhắc các xét nghiệm khác để xác nhận kết quả.

Đối tượng được chỉ định chụp CT 

Một số đối tượng được chỉ định chụp CT như sau:

• Người có triệu chứng hoặc dấu hiệu bất thường liên quan đến các cơ quan, xương hoặc mạch máu trong cơ thể. Chẳng hạn như, người thường bị đau đầu, chóng mặt, liệt nửa người, nói lắp, mất trí nhớ, co giật, người có ho ra máu, khó thở, đau ngực, người có đau bụng, buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, táo bón, người bị sưng ở cổ hoặc nách.
• Người bị chấn thương do tai nạn giao thông, rơi từ cao, bị đâm hoặc bắn. Chụp CT có thể giúp phát hiện và điều trị các tổn thương nội tạng hoặc xuất huyết.
• Người được nghi ngờ hoặc đã được chẩn đoán mắc các bệnh lý như ung thư, viêm nhiễm, u nang, sỏi thận, sỏi mật, bệnh tim mạch, bệnh máu hoặc bệnh di truyền. 
• Người được theo dõi hiệu quả của các phương pháp điều trị như phẫu thuật, hóa trị hoặc xạ trị
• Người được hướng dẫn thực hiện các thủ thuật y tế như sinh thiết (lấy mẫu mô để kiểm tra), chọc hút (lấy dịch từ các khoang trong cơ thể), hay can thiệp (đặt ống thông hay stent vào các mạch máu). Chụp CT có thể giúp bác sĩ xác định vị trí chính xác của vùng cần can thiệp.

Những rủi ro có thể gặp đi chụp CT

Mặc dù chụp CT là một phương pháp chẩn đoán và theo dõi nhiều loại bệnh lý, nhưng như mọi thủ thuật y tế, kỹ thuật này cũng đi kèm với một số rủi ro có thể xảy ra:

Gây dị tật cho thai nhi

Nếu người bệnh đang mang thai hoặc có khả năng mang thai thì nên báo cho bác sĩ trước khi chụp CT. Bức xạ từ tia X có thể ảnh hưởng đến thai nhi và gây ra các dị tật bẩm sinh hoặc sảy thai. Bác sĩ có thể khuyên bệnh nhân chọn một số phương pháp khác như siêu âm hay MRI để tránh phơi nhiễm bức xạ cho thai nhi.

>> Xem thêm:

• Mệt mỏi thường xuyên: Nguyên nhân & Cách khắc phục
• Nhiễm trùng máu là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu & cách điều trị
• Tập cardio là gì? Tác dụng của bài tập Cardio giảm mỡ bụng tại nhà

Dị ứng với thuốc cản quang 

Trong một số trường hợp, người bệnh có thể được tiêm hoặc uống một loại thuốc cản quang để làm nổi bật các cơ quan hoặc mạch máu cần xem trên hình ảnh CT. Loại thuốc này có thể gây ra phản ứng Dị ứng ở một số người. Các triệu chứng dị ứng có thể bao gồm phát ban, ngứa, sưng, khó thở, sốt, buồn nôn, nôn mửa hoặc huyết áp thấp. Nếu nhận thấy có biểu hiện Dị ứng sau khi chụp CT hãy đến các cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám kịp thời.

Khả năng bị phơi nhiễm phóng xạ 

Mặc dù liều lượng tia X trong quá trình chụp CT thường là rất nhỏ, nhưng việc tiếp xúc với tia X thường xuyên có thể tăng nguy cơ phát ban, Ung thư hoặc tác động tiêu cực đến tế bào.

Câu hỏi thường gặp:

Chụp CT kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh hiện đại nhưng cũng có một số rủi ro có thể xảy ra. Do đó, người bệnh nên cân nhắc kỹ trước khi chụp CT và tuân theo các hướng dẫn của bác sĩ. Ngoài ra, để cập nhật các thông tin y tế mới nhất bạn truy cập vào Tin tức y tế. Đặt lịch hẹn TẠI ĐÂY hoặc liên hệ trực tiếp vào HOTLINE để nhận tư vấn miễn phí tại Hệ thống Bệnh viện Hoàn Mỹ trên toàn quốc.