Chóng mặt

Các dấu hiệu của tình trạng chóng mắt bao gồm:

• Chóng mặt: Ảo giác về chuyển động quay hoặc chuyển động tuyến tính khi không có chuyển động bên ngoài nào xảy ra.
• Choáng váng: Cảm giác không ổn định trong đầu và sắp ngất xỉu.
• Mất cân bằng: Mất thăng bằng, đi hoặc đứng không vững do rối loạn tiền đình.
• Đầu lâng lâng: Đầu nhẹ bẫng.
• Sự tối sầm lại: Cảm giác u ám, nặng nề làm giảm khả năng tập trung.

Những triệu chứng này có thể xuất hiện ngày càng dày đặc và nặng hơn khi bạn thay đổi tư thế hoặc cử động như đứng lên, quay đầu hoặc đi bộ. Kèm theo đó, buồn nôn xảy ra và bạn cần phải ngồi hoặc nằm để giảm triệu chứng. Mặc khác, chóng mặt có thể kéo dài trong nhiều giờ hoặc gián đoạn tùy thuộc vào tác nhân gây ra. Việc đánh giá kỹ lưỡng sẽ giúp hỗ trợ chẩn đoán chính xác hơn và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Chóng mặt gây ra tình trạng choáng váng, mất cân bằng. (Nguồn: Internet)

Thông thường, khi bạn bị chóng mặt không rõ nguyên nhân, khởi phát đột ngột, đau dữ dội hoặc kéo dài thì nên đến cơ sở y tế ngay để được thăm khám kịp thời.

Đặc biệt, bạn cần can thiệp y tế khẩn cấp ngay lập tức nếu như các triệu chứng ngày càng nghiêm trọng.

• Đau đầu dữ dội, đột ngột không rõ nguyên nhân.
• Đau ngực.
• Khó thở hoặc suy hô hấp.
• Tê, yếu hoặc liệt chân tay ở một hoặc cả hai bên cơ thể.
• Mất ý thức hoặc ngất xỉu.
• Tầm nhìn hạn chế, mờ dần.
• Đánh trống ngực, nhịp tim không đều hoặc bất thường.
• Nhầm lẫn, suy nghĩ kém hoặc nói ngọng.
• Dáng đi không vững, vấp ngã hoặc đi lại khó khăn.
• Nôn mửa hoặc buồn nôn lặp đi lặp lại.
• Co giật.
• Thay đổi đột ngột hoặc mất thính giác ở một hoặc cả hai tai.
• Tê hoặc yếu mặt ảnh hưởng đến chuyển động hoặc cảm giác của cơ.

Việc đánh giá kịp thời các dấu hiệu trên cùng biểu hiện chóng mặt sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán hoặc loại trừ các bệnh lý nguy hiểm tiềm ẩn.

Có nhiều nguyên nhân gây chóng mặt như các vấn đề liên quan đến tai trong, kích thích chuyển động gây buồn nôn hoặc tác dụng phụ của một số loại thuốc. Ngoài ra, các rối loạn bệnh lý tiềm ẩn như suy giảm tuần hoàn, nhiễm trùng, chấn thương đầu hoặc yếu tố thần kinh cũng có thể gây ra bệnh lý này.

Việc mô tả cẩn thận về tính chất, các yếu tố khởi phát, thời gian kéo dài và các dấu hiệu kèm theo trải qua trong các giai đoạn sẽ cung cấp những đầu mối chẩn đoán có giá trị cho bác sĩ. Ngoài ra, kết hợp với tiền sử bệnh lý, gia đình, các loại thuốc đang sử dụng và yếu tố môi trường/lối sống sẽ giúp các bác sĩ chẩn đoán có hệ thống hơn.

Viêm tai giữa gây chóng mặt

Cảm giác cân bằng của con người được phát sinh từ sự tích hợp phức tạp của hệ thống tiền đình. Trong đó, những yếu tố chính yếu bao gồm:

• Mắt: Đôi mắt tạo sự trực quan về bản thân và môi trường xung quanh trong không gian.
• Hệ thống dây thần kinh: Các dây thần kinh ở tai trong, cổ và khớp truyền tín hiệu về vị trí và chuyển động của cơ thể đến não.
• Hệ thống tiền đình: Nằm ở tai trong có chứa các cảm biến chuyển động (ống hình bán nguyệt và cơ quan sỏi tai) phát hiện gia tốc tuyến tính và gia tốc quay, thông báo cho não về trọng lực và vị trí đầu.

Chóng mặt mô tả ảo giác về chuyển động quay hoặc chuyển động tuyến tính khi không có chuyển động bên ngoài nào tồn tại. Nó xảy ra khi các tín hiệu tiền đình đến não không nhất quán với các tín hiệu thị giác hoặc cảm giác của bản thể.

Các nguyên nhân gây chóng mặt thường gặp bao gồm:

• Chóng mặt tư thế kịch phát lành tính (BPPV): Các cơn chóng mặt ngắn được kích hoạt bởi sự thay đổi vị trí đầu so với trọng lực. Khi đó, các tinh thể canxi cacbonat nhỏ bị bong ra ở tai trong, gây chóng mặt.
• Viêm dây thần kinh tiền đình: Nhiễm virus gây chóng mặt đột ngột do dây thần kinh tiền đình bị viêm.
• Bệnh Meniere: Thủy dịch nội dịch – dịch tai trong quá nhiều gây chóng mặt từng đợt, làm giảm thính lực và ù tai.
• Migraine tiền đình: Đây là bệnh lý có các cơn chóng mặt vị trí tự phát và có thể biến chuyển dẫn đến rối loạn dáng đi. Theo đó, bệnh lý này thường làm tăng sự nhạy cảm về âm thanh và ánh sáng. 

Các vấn đề về tuần hoàn gây chóng mặt

Chóng mặt có thể phát sinh do lượng máu cung cấp lên não không đủ do các vấn đề về tim mạch khác nhau. Các nguyên nhân tiềm ẩn bao gồm:

• Hạ huyết áp thế đứng: Huyết áp tâm thu giảm nhanh khi đứng lên gây chóng mặt hoặc ngất xỉu do não tạm thời bị thiếu lưu lượng oxy.
• Khả năng bơm máu của tim: Các tình trạng làm giảm khả năng bơm đủ mạnh của tim, chẳng hạn như bệnh cơ tim (cơ tim yếu), đau tim hoặc rối loạn nhịp tim, làm giảm áp lực máu tới não.
• Suy mạch máu não: Các cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua tạm thời làm gián đoạn lưu lượng máu đến các vùng não riêng biệt.
• Giảm thể tích máu: Thể tích máu thấp làm giảm lượng máu tĩnh mạch trở về tim, ảnh hưởng đến tiền tải của tim và sau đó là tuần hoàn não/tai trong. Nguyên nhân là do mất nước, mất máu và lợi tiểu quá mức.

Các nguyên nhân gây chóng mặt khác

• Tình trạng thần kinh: Sự thiếu hụt thăng bằng/phối hợp tiến triển có thể phát sinh từ các rối loạn như bệnh Parkinson và bệnh đa xơ cứng ảnh hưởng đến các mạch não kiểm soát các chức năng này.
• Thuốc: Thuốc hạ huyết áp, chống trầm cảm, chống động kinh, thuốc an thần là những nguyên nhân phổ biến gây ra chóng mặt.
• Lo lắng: Các cơn hoảng loạn và nỗi ám ảnh như chứng sợ khoảng trống có thể gây ra cảm giác lâng lâng và choáng váng thông qua kích hoạt hệ thống thần kinh giao cảm và tăng thông khí.
• Thiếu máu: Lượng sắt dự trữ thấp dẫn đến mệt mỏi, xanh xao và chóng mặt. Các dấu hiệu khác bao gồm SOB khi gắng sức.
• Hạ đường huyết: Đặc biệt ở bệnh nhân tiểu đường phụ thuộc insulin, lượng đường trong máu thấp gây toát mồ hôi, lo lắng và chóng mặt.
• Ngộ độc carbon monoxide (CO): Các triệu chứng giống cúm không đặc hiệu, kèm theo đau đầu, lú lẫn và chóng mặt có thể xuất hiện khi tiếp xúc với các chất độc hại này qua đường hô hấp.
• Bệnh nhiệt/mất nước: Tập luyện trong thời tiết nóng mà không cung cấp đủ nước có thể gây tăng thân nhiệt và chóng mặt do mất nước; đặc biệt, dùng thuốc tim mạch còn làm trầm trọng thêm tình trạng huyết áp thấp.

Dựa trên những nguyên nhân nêu trên và việc chẩn đoán kỹ lưỡng, việc thực hiện khám thực thể cùng với các xét nghiệm chuyên sâu sẽ hỗ trợ trong việc đưa ra phương án điều trị hiệu quả cho tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.

Người già thường gặp phải tình trạng chóng mặt do mất nước hoặc các bệnh lý. (Nguồn: Internet)

Một số yếu tố có thể làm tăng khả năng bị chóng mặt của một người, bao gồm:

• Tuổi cao: Người lớn tuổi dễ mắc các vấn đề y tế liên quan đến chóng mặt/mất thăng bằng như bệnh tim mạch. Họ cũng thường dùng nhiều loại thuốc làm tăng nguy cơ tác dụng phụ.
• Tiền sử chóng mặt trước đó: Việc từng bị chóng mặt trước đây cho thấy mức độ dễ bị tổn thương cao hơn, vì các nguyên nhân cơ bản (ví dụ: rối loạn chức năng tai trong) có thể tồn tại hoặc tái phát không liên tục.
• Giới tính nữ: Phụ nữ có tỷ lệ mắc một số rối loạn tiền đình/cân bằng cao hơn so với nam giới, có thể gây chóng mặt như bệnh Meniere và chứng đau nửa đầu.
• Lịch sử gia đình: Khuynh hướng di truyền có thể góp phần gây ra tình trạng mất cân bằng ở tai trong/thần kinh.
• Chứng đau nửa đầu: Những người bị chứng đau nửa đầu, đặc biệt là có cơn đau thoáng qua, có nhiều khả năng bị chóng mặt liên quan hơn.
• Yếu tố lối sống: Uống không đủ nước, vận động ít, uống quá nhiều caffeine/rượu và chấn thương/nhiễm trùng tai trong đều có thể gây ra chóng mặt.

Ngăn ngừa sự chóng mặt là điều quan trọng giúp duy trì sự an toàn và nâng cao chất lượng cuộc sống. Ngoài ra, để khắc phục và phòng ngừa bệnh lý này, bạn nên điều chỉnh lối sống, hành vi và cách suy nghĩ của mình. Việc luôn duy trì các thói quen lành mạnh và một tinh thần thoải mái sẽ giúp bạn tránh bệnh mãn tính.Dưới đây là một số cách chính giúp ngăn ngừa các cơn chóng mặt:

• Cung cấp đủ nước cho cơ thể. Uống nhiều nước, đặc biệt khi vận động nặng hoặc nắng nóng.
• Theo dõi huyết áp. Kiểm tra huyết áp thường xuyên và điều trị nếu huyết áp cao. Tránh những thay đổi tư thế đột ngột như đứng lên, ngồi xuống, quay đầu.
• Kiểm soát bệnh mãn tính. Bệnh tiểu đường, bệnh tim, chứng đau nửa đầu… được kiểm soát tốt sẽ làm giảm nguy cơ chóng mặt.
• Sử dụng thuốc. Nếu bạn là người dễ bị tác dụng phụ của thuốc, hãy trao đổi với bác sĩ/dược sĩ để đưa ra liệu pháp điều trị phù hợp.
• Luyện tập thể dục đều đặn. Hoạt động thể chất giúp tăng cường cơ thể và cải thiện sự cân bằng/phối hợp.
• Có chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng. Đảm bảo nhận đủ chất sắt từ thực phẩm để ngăn ngừa chóng mặt do thiếu máu.
• Hạn chế uống rượu. Uống quá nhiều rượu làm mất nước và có thể làm giảm huyết áp.
• Giảm rối loạn lo âu. Tìm cách điều trị nếu các cơn hoảng loạn hoặc ám ảnh gây ra chóng mặt.

Hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn bị chóng mặt tái phát nhiều lần để xác định nguyên nhân kịp thời. Đồng thời điều trị sớm có thể ngăn ngừa các đợt bệnh trong tương lai. Ngoài ra, áp dụng thói quen lối sống lành mạnh có thể giúp giảm các yếu tố nguy cơ gây bệnh này. 

Để biết thêm nhiều thông tin hơn hoặc tìm hiểu về các bệnh và dịch vụ khác, bạn hãy tham khảo Tin tức y tế. Liên hệ ngay qua số HOTLINE hoặc đặt lịch các CHUYÊN KHOA của chúng tôi để được tư vấn bởi các y bác sĩ của hệ thống bệnh viện Hoàn Mỹ nếu bạn có nhu cầu khám và chữa bệnh.