Tuyến giáp có vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất và giải phóng hormone tế bào, liên quan đến nhiều hệ thống cơ quan khác. Chế độ ăn không cung cấp đủ lượng iod có thể gặp một số bệnh liên quan đến tuyến giáp. Cùng Hoàn Mỹ tìm hiểu chi tiết hơn về vị trí, chức năng và một số bệnh lý thường gặp qua bài viết dưới đây.

>>> Xem thêm:

• Gan nằm ở vị trí nào trong cơ thể? Cấu tạo và chức năng gan
• Các phương pháp giải độc gan, thanh lọc cơ thể phổ biến hiện nay

Tuyến giáp là gì?

Tuyến giáp là tuyến nội tiết lớn nhất trong cơ thể, có chức năng quan trong trong quá trình trao đổi chất, nhằm tiết ra hormone Thyroxine và Triiodothyronine.

Tuyến giáp nằm ở đâu trong cơ thể?

Tuyến giáp nằm ngay trước cổ, ở giữa khí quản và thanh quản, có hình dạng giống một con bướm, với 2 cánh rộng kéo dài quanh cổ họng, với khối lượng từ 10 – 20mg. Tuyến giáp khỏe mạnh là khi không được nhìn thấy hình dạng bất thường từ bên ngoài, tức là không có khối u trên cổ và không có cảm giác khi dùng tay ấn vào phía trước cổ.

Cấu tạo của tuyến giáp

Cấu tạo bao gồm 2 phần gồm: 2 thùy (thùy trái và thùy phải) quấn quanh khí quản và ở giữa là eo nối 2 thùy.

Tuyến giáp được tạo thành từ các tế bào nang (thymocytes), sản xuất và giải phóng hormon (chủ yếu là T3 và T4), tế bào C và tiết ra hormone calcitonin.  Các biểu mô tuyến giáp có dạng hình lập phương hoặc hình trụ, tạo thành nang chứa nhiều protein và nguyên liệu để sản xuất các hormone. Các nang với kích thước khoảng 0.02-0.03mm

Chức năng của tuyến giáp

Chức năng chính của tuyến nội tiết là sản xuất và giải phóng các loại hormone, bao gồm:

• Hormone T4 (Thyroxine): Là hormone được tạo ra nhiều nhất. Tuy nhiên, loại hormone này lại không tác động nhiều đến quá trình trao đổi chất. Khi giải phóng T4 vào máu. hormone này có thể chuyển thành T3 thông qua quá trình khử iod.
• Hormone T3 (Triiodothyronine): Mặc dù không được sản xuất nhiều nhưng lại có vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất.
• Hormone RT3 ( Reverse triiodothyronine): Lượng nhỏ RT3 được tạo ra để làm đảo ngược tác dụng của T3.
• Hormone Calcitonin: Có tác dụng điều chỉnh lượng canxi trong máu.

Để tạo ra hormone, cơ thể cần đến iod, nguyên tố có trong thực phẩm (nhất là muối ăn iod) và nước. Việc tiêu thụ quá ít hay quá nhiều có thể ảnh hưởng đến hoạt động của hormone sản xuất. Ngoài ra, hoạt động của tuyến nội tiết này còn ảnh hưởng đến hệ thống cơ quan khác như:

• Điều chỉnh lượng máu mà tim bơm qua hệ tuần hoàn, tăng nhịp tim, tăng cường độ co bóp của tim…
• Giúp cho quá trình tiêu hóa thức ăn tốt hơn
• Cải thiện các vấn đề về khả năng sinh sản và chu kỳ kinh nguyệt.
• Xây dựng hệ thống thần kinh hoạt động bình thường

Những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh tuyến giáp

Bệnh lý này có thể xảy ra ở bất cứ độ tuổi, giới tính nào và khá phổ biến. Theo nghiên cứu Hoa Kỳ, mỗi năm số lượng người mắc bệnh này là khoảng 20 triệu người, hơn nữa, khả năng mắc ở phụ nữ thường cao gấp 5 đến 7 lần so với đàn ông.

Tuy nhiên, nếu thuộc một trong số những trường hợp dưới đây thì nguy cơ mắc bệnh cao hơn:

• Di truyền.
• Từng mắc một số bệnh lý khác: Thiếu máu ác tính, tiểu đường type 1, thấp khớp, hội chứng Turner…
• Dùng thuốc có lượng iod cao (amiodarone)
• Người lớn tuổi, nhất là phụ nữ sau 60 tuổi
• Từng cắt bỏ tuyến giáp hoặc xạ trị

>>> Xem thêm: Bệnh tiểu đường: Nguyên nhân, Triệu chứng & Cách chữa bệnh

Một số bệnh lý tuyến giáp thường gặp

Bệnh lý này rất phổ biến, đặc biệt ở Hoa Kỳ, mặc dù không quá nguy hiểm nhưng nếu không được phát hiện sớm sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Bệnh này được chia thành 2 loại: nguyên phát và thứ phát. Bệnh tuyến giáp nguyên phát bắt nguồn từ tuyến giáp, còn tuyến giáp thứ phát do tuyến yên gây nên.

Suy giáp

Suy giáp là tình trạng tuyến giáp hoạt động kém, đồng thời lúc này tuyến nội tiết sẽ không sản xuất đủ hormone khiến cho quá trình trao đổi chất hoạt động chậm lại. Theo nghiên cứu, đây là một bệnh lý không quá nguy hiểm và khá phổ biến, ở Hoa Kỳ, hơn 10 triệu người mắc bệnh lý này.

Một tình trạng điển hình nhất là bệnh Hashimoto bệnh tự miễn dịch nguyên nhân là do cơ thể thiếu iod, sử dụng thuốc điều trị cường giáp quá mức hoặc do cắt tuyến giáp…

Triệu chứng của bệnh suy thoái thường gặp nhất là: giảm nhiệt độ cơ thể, buồn ngủ, tăng cân mất kiểm soát, táo bón, huyết áp thấp…

Cường giáp Basedow

Nguyên nhân dẫn đến bệnh cường giáp Basedow là do tuyến nội tiết hoạt động quá mức, sản xuất nhiều hormone nhiều hơn nhu cầu cơ thể. Khác với bệnh suy giáp, bệnh lý này không thường xuyên gặp phải, ở Hoa Kỳ, khoảng 1 trên 100 người trên 12 tuổi mắc bệnh này.

Tình trạng hay gặp nhất là bệnh Graves, nguyên nhân chủ yếu do tiêu thụ iod quá mức quy định (trên 500 mg/ngày), dùng thuốc điều trị suy giáp quá mức, do khối u lành tính trong tuyến yên…

Những biểu hiện thường gặp nhất của bệnh cường giáp Basedow: tăng nhiệt độ cơ thể, khó ngủ, da nóng, hay đổ mồ hôi, tim đập nhanh, sụt cân, huyết áp cao, tuyến giáp to…

Ung thư tuyến giáp

Ung thư tuyến giáp là bệnh lý cũng khá phổ biến tại Hoa Kỳ, trung bình mỗi năm gần 53.000 người mắc phải. Đây là Ung thư bắt đầu từ trong các mô tuyến giáp, và khả năng điều trị thành công rất cao. Bệnh ung thư bao gồm nhiều hình thức khác nhau như:

• Thể nhú: Chiếm gần 80% trường hợp ung thư
• Thể nang: Chiếm hơn 15% trong tổng số trường hợp chẩn đoán Ung thư tuyến giáp
• Thể tủy: Chủ yếu do đột biến gen, chiếm khoảng 2 % trường hợp mắc bệnh.
• Thể thoái biến: khoảng 2% trong tổng số trường hợp.

Các triệu chứng thường gặp nhất của bệnh lý này, bao gồm:

• Thường hay khó thở, khàn giọng
• Nổi hạch ở cổ
• Khối u di chuyển theo nhịp khi nuốt nước bọt

>>> Xem thêm: Men gan cao: Các mức độ, nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Nhân tuyến giáp

Nguyên nhân là do sự phát triển bất thường của mô giáp dẫn đến hình thành một hay nhiều nốt, tạo nên bướu giáp nhân. Trong số ít trường hợp, nhân giáp có nguy cơ phát triển thành tế bào ung thư. Những người có bướu giáp đơn nhân thường có nguy cơ mắc Ung thư ác tính cao hơn người có bướu giáp đa nhân.

Tình trạng này ít gặp phải, tuy nhiên nguy cơ xảy ra ở phụ nữ thường cao hơn, mặc dù hấp thụ đủ lượng iod quy định nhưng vẫn có nhân giáp to xuất hiện.

Một vài triệu chứng có thể gặp phải nếu không điều trị sớm như khó thở, đau họng và bướu cổ.

Phương pháp chẩn đoán các bệnh lý tuyến giáp

Nếu cơ thể bắt đầu xuất hiện những triệu chứng của mắc bệnh tuyến giáp như khó chịu ở cổ, đau khi nuốt nước bọt, khàn giọng… Người bệnh cần đến các trung tâm y tế để được bác sĩ tư vấn chẩn đoán, một vài phương pháp phổ biến, bao gồm:

Siêu âm

Siêu âm là phương pháp chẩn đoán đơn giản nhất, có thể kiểm tra ở hầu hết các bệnh viện có trang bị thiết bị siêu âm. Phương pháp này sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh của tuyến giáp trên màn hình. Từ đó, bác sĩ có thể biết được tình trạng, vị trí và kích thước của nhân giáp. 

Xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất. Mục đích của xét nghiệm máu để kiểm tra xem tuyến nội tiết này có đang hoạt động bình thường hay không. Phương pháp này xác định bằng cách đo lượng hormone trong máu, bao gồm T3, T4, FT3, FT4, TSH (hormone kích thích tuyến giáp).

Kết quả xét nghiệm kiểm tra mức độ bất thường của các chỉ số hormone.

• Nếu chỉ số TSH cao và FT4 thấp, bệnh nhân mắc bệnh suy giáp.
• Nếu chỉ số TSH thấp và FT4 cao, bệnh nhân mắc bệnh cường giáp.
• Nếu chỉ số TSH thấp và FT4 thấp, bệnh nhân mắc bệnh liên quan đến suy giáp thứ phát, liên quan đến tuyến yên hoặc các phản ứng khác ngoài.
• Nếu chỉ số TSH tăng nhẹ và FT4 không đổi, bệnh nhân mắc bệnh suy giáp không triệu chứng.

Ngoài ra, có thể xét nghiệm một vài kháng thể như anti TPO và Anti TG để chẩn đoán bệnh tuyến giáp tự miễn.

Kiểm tra độ tập trung của Iod

Phương pháp kiểm tra độ tập trung của iod thực hiện bằng cách cho người bệnh dùng 1 lượng iod nhất định trước khi bắt đầu. Nếu khả năng tập trung cao, tức là người bệnh đang mắc bệnh cường giáp. Ngược lại, khả năng tập trung thấp nguy cơ cao mắc bệnh suy giáp. Nguyên nhân là do khả năng sản xuất ít hoặc nhiều hormone.

Xạ hình tuyến giáp

Xạ hình tuyến giáp kiểm tra khả năng hấp thụ của tế bào bằng cách sử dụng lượng nhỏ iod phóng xạ (I131). Các chất phóng xạ này sẽ bị bao vây bởi các tế bào tuyến giáp khi vào cơ thể.

Bác sĩ sẽ theo dõi quá trình hoạt động của chất phóng xạ để đưa ra những đánh giá trực quan nhất về sự bất thường của tuyến giáp và nhân giáp.

Thực hiện sinh thiết tuyến giáp

Sau khi sử dụng các phương pháp chẩn đoán và có nghi ngờ về khối u ác tính, bác sĩ sẽ bắt đầu thực hiện sinh thiết tuyến giáp.

Trước tiên, bác sĩ sử dụng thuốc gây tê ở vùng cổ, sau đó, dùng kim nhỏ chọc hút các tế bào nhân. Sau khi lấy được tế bào ra, bác sĩ đặt dưới kính hiển vi để kiểm tra sự khác thường.

Phương pháp này được sử dụng trong chẩn đoán Ung thư tuyến giáp và chỉ dùng đối với bệnh nhân có khối u lớn hơn 1cm.

>>> Xem thêm: Viêm đường tiết niệu: Nguyên nhân, dấu hiệu và phương pháp điều trị

Điều trị tuyến giáp

Tùy thuộc vào tình trạng của bệnh và sức khỏe người bệnh để bác sĩ đưa ra những cách điều trị khác nhau, 2 cách điều trị phổ biến:

• Dùng thuốc chữa trị: Nếu bệnh nhân là đối tượng suy giáp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc hormone tuyến giáp tổng hợp dạng viên. Tương tự, nếu bệnh nhân mắc bệnh cường giáp, có thể sử dụng thuốc đặc trị nhằm kìm hãm quá trình sản xuất hormone. Ngoài ra, một số loại thuốc hỗ trợ kiểm soát triệu chứng như tăng nhịp tim, mất ngủ…
• Phẫu thuật: Được tiến hành thực hiện khi bệnh nhân có bướu cổ hoặc hạt giáp quá lớn. Nếu cắt bỏ tuyến giáp, bệnh nhân buộc phải dùng thuốc tổng hợp thường xuyên. Đối với bệnh Basedow, chỉ cần cắt bỏ một phần nhân giáp liên quan.

Cách phòng ngừa để tuyến giáp luôn khỏe mạnh

Bên cạnh tìm hiểu về triệu chứng và cách điều trị, bệnh nhân cần trang bị những kiến thức về cách phòng ngừa để tế bào hormone luôn được khỏe mạnh.

Có chế độ ăn dinh dưỡng, khoa học

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến mắc các bệnh lý là do chế độ ăn thiếu chất dinh dưỡng. Việc không cung cấp đủ chất khoáng, vitamin có ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, hệ thống miễn dịch yếu. Một số thực phẩm cần bổ sung vào thực đơn hàng ngày để bảo vệ tuyến giáp khỏe mạnh.

• I-ốt: Một số thực phẩm chứa nhiều i-ốt như muối, hải sản, rau xanh. I-ốt có vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất của hormone. Tuy nhiên, mỗi ngày chỉ nên tiêu thụ lượng vừa đủ để không gây “tác dụng ngược” và ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp.
• Cá hồi: Trong cá hồi có chứa nhiều axit béo, omega-3, có tác dụng tăng cường quá trình chuyển hóa, chống viêm và duy trì mức cân nặng lý tưởng.
• Dầu oliu: Có vai trò trong việc hạn chế các bệnh lý như ung thư, loãng xương và tăng serotonin trong máu hiệu quả nhờ vào khả năng chống oxy hóa mạnh.
• Nghệ: Trong nghệ có chứa hoạt chất curcumin có công dụng chống viêm, ngăn ngừa tình trạng rối loạn lo âu, căng thẳng do các bệnh lý này gây ra.
• Gừng: có tác dụng giảm đau khi mắc bệnh mãn tính và hạn chế nguy cơ mắc bệnh tuyến giáp và tim mạch.

Tránh một số loại thực phẩm

Bên cạnh đó, bệnh nhân cần tránh xa một số loại thực phẩm sau đây để không ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe.

• Những sản phẩm chứa nhiều đường, chất bảo quản và phẩm màu.
• Những thực phẩm ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch như chất béo chuyển hóa, siro có lượng đường fructose cao, bột ngọt, đường tinh luyện…
• Nhóm rau họ cải như súp lơ, su hào, cải xoong, cải xoăn, cải thìa, cải Brussels, bắp cải chứa nhiều khoáng chất và vitamin B9, nhưng khi ăn sống có thể gây rối loạn tuyến giáp.

Hạn chế tiếp xúc với môi trường có nhiều chất độc

Môi trường chứa nhiều chất độc làm giảm chức năng của hệ thống nội tiết, lâu dần có thể làm giảm khả năng miễn dịch. Đặc biệt một số đồ vật chứa chất ô nhiễm hữu cơ bền vững perfluorinated (PFC) như:

• Vải chống thấm
• Thảm lau
• Bọt chữa cháy
• Dụng cụ chống dính
• Sản phẩm được làm từ da
• Xà phòng kháng khuẩn chứa Triclosan ảnh hưởng đến hoạt động điều hòa hormone.

>>> Xem thêm: Giãn tĩnh mạch: Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị

Bổ sung các chất cần thiết theo hướng dẫn của bác sĩ

• Bệnh nhân cần bổ sung thuốc theo chỉ định của bác sĩ. I-ốt rất cần thiết trong quá trình tổng hợp hormone, nếu tiêu thụ không đủ có thể gây ra bệnh phì đại tuyến giáp hoặc suy giáp. Đồng thời, nếu cung cấp quá nhiều dẫn đến bệnh cường giáp.
• Bổ sung selen hoặc vitamin D, giúp cải thiện sức khỏe của tuyến giáp. Nghiên cứu cho thấy, cung cấp 200mcg selen mỗi ngày làm giảm kháng thể kháng tuyến giáp và bổ sung đủ vitamin D giúp duy trì hệ thống miễn dịch.
• Bổ sung probiotic hỗ trợ miễn dịch, tăng nhu động và cải thiện tính thấm ruột, hỗ trợ điều trị bệnh lý.

Không có tuyến giáp có sống được không?

Theo nghiên cứu khoa học, con người có thể sống mà không có tuyến giáp. Tuy nhiên, họ cần phải dùng thuốc để thay thế hormone đó trong suốt phần còn lại của cuộc đời để duy trì sức khỏe tổng thể, và thường xuyên tái khám để kiểm tra sự thay đổi hàm lượng hormone trong tế bào cơ thể.

Hầu hết những người sau khi phẫu thuật không gặp những biến chứng nguy hiểm. Đối với một số bệnh nhân suy giáp thường gặp một vài triệu chứng sau:

• Mệt mỏi, chán nản
• Tăng cân nhẹ
• Táo bón
• Rụng tóc
• Di chuyển và suy nghĩ chậm
• Da khô, nhăn

Câu hỏi thường gặp

Tuyến giáp là một tuyến nội tiết lớn và có vai trò rất quan trọng. Mặc dù bệnh nhân có thể phẫu thuật cắt bỏ chúng nhưng để lại những biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về sức khỏe, truy cập vào Tin tin y tế để không bỏ lỡ bất kỳ thông tin mới nhất nào. Ngoài ra, nếu bạn muốn đặt lịch hẹn khám bệnh, hãy liên hệ HOTLINE hoặc TẠI ĐÂY để kết nối với Hệ thống Bệnh viện Hoàn Mỹ trên toàn quốc.