Ngày 17/10/2023, Đội quản lý thị trường số 10 phối hợp với Phòng Cảnh sát kinh tế Công an Thanh Hoá đã phát hiện một chiếc xe ô tô tải kéo rơ moóc chở số lượng lớn cá khoai nhiễm formol, không rõ nguồn gốc xuất xứ. Đây là loại độc tố mạnh, có thể gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng cho sức khỏe như tổn thương hệ hô hấp, hệ tiêu hóa, ung thư, v.v. Các trường hợp nhiễm formol nồng độ cao còn đối mặt với nguy cơ tử vong ngay lập tức. Trong bài viết dưới đây, Hoàn Mỹ sẽ cập nhật đầy đủ thông tin về loại hợp chất này để giúp bạn có thêm nhiều kiến thức hữu ích.

>>> Xem thêm:

• Aspirin 81mg là thuốc gì? Công dụng, liều dùng & lưu ý sử dụng
• Men vi sinh: Công dụng, liều dùng và một số lưu ý
• Thuốc Alpha Choay kháng viêm: Tác dụng và liều dùng phù hợp

Formol là gì?

Formol hay formaldehyde là hợp chất hữu cơ có công thức hóa học là HCHO, tồn tại ở dạng khí không màu, mùi cay xộc, tan trong nước, rất độc và dễ cháy ở điều kiện nhiệt độ phòng. Trong tự nhiên, formol thường được tìm thấy trong gỗ, lớp sáp ngoài quả táo, khói thuốc lá, cà chua, động cơ, dầu khí,…

Formol dùng để làm gì?

Formol được sử dụng phổ biến trong công nghiệp. Một số ứng dụng phổ biến nhất gồm:

• Dùng làm chất bảo quản trong phòng thí nghiệm y tế, chủ yếu sử dụng để ướp xác và tiệt trùng dụng cụ.
• Làm chất trung gian hóa học để sản xuất các loại như ure formaldehit (UF) và phenol formaldehit (PF).
• Sử dụng để sản xuất bọt xốp cách nhiệt, nhựa, phân bón, giấy.
• Là thành phần trong một số loại mỹ phẩm, hóa chất uốn tóc, thuốc sát trùng,…

Tác hại của formol (formaldehyde)

Formol chỉ hóa hơi khi gặp điều kiện thích hợp, thông thường không tồn tại ở dạng độc lập mà tồn tại theo dạng dung dịch hoặc hợp chất. Chất này xuất hiện chủ yếu ở môi trường trong nhà, xuất phát từ chăn gối, bọc đệm ghế, nội thất gỗ,… Do đó, quá trình nhiễm formol thường diễn ra liên tục và mang tính sức khỏe. Đây là loại chất rất độc, tiếp xúc lâu dài với hàm lượng cao hoặc thấp đều gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng, điển hình như:

• Gây tổn thương hệ hô hấp và các bệnh về mũi họng
• Dẫn đến Ung thư máu
• Gây dị ứng da, viêm da, thậm chí hoại tử ngay cả khi tiếp xúc liều thấp
• Làm sai lệch và biến dị các nhiễm sắc thể
• Phụ nữ mang thai nhiễm formol có thể gây dị tật bẩm sinh cho thai nhi
• Hít phải formol liều thấp: Đau đầu, viêm mũi, khó thở,…
• Hít phải formol liều cao: Gây kích ứng màng nhầy, chảy nước mắt, làm tổn thương đường hô hấp dưới, dẫn đến bệnh phù phổi, viêm phổi và viêm phế quản. 

Hơi formol có trọng lượng nặng hơn không khí, rất dễ dẫn đến ngạt thở ở nếu tiếp xúc trong phòng kín, khu vực thông gió kém hoặc vùng trũng thấp.

>>> Tìm hiểu thêm:

• Viêm da dị ứng: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
• BHA là gì? Công dụng của BHA và lưu ý sử dụng
• Probiotic là gì? 11 Lợi ích của probiotic cho sức khỏe đường ruột

Ăn phải thực phẩm ướp formol cơ thể sẽ như thế nào?

Ăn phải thực phẩm ướp formol có nguy cơ gây viêm ruột cấp tính và viêm dạ dày. Triệu chứng điển hình có thể nhận thấy là đau bụng dữ dội, buồn nôn, nôn hoặc tiểu tiện ra máu,… Nếu tình trạng này không được phát hiện và kiểm soát kịp thời, người bệnh có nguy cơ đối mặt với tình trạng thiểu niệu (giảm lượng nước tiểu trong vòng 24 giờ) và vô niệu (bàng quang không chứa nước tiểu).

>>> Tìm hiểu thêm:

• Đau dạ dày: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị
• Canxi hữu cơ là gì? Lợi ích và lưu ý khi sử dụng canxi hữu cơ
• Axit béo Omega 3-6-9 là gì? Công dụng và cách dùng

Dấu hiệu ngộ độc chất formol

Dấu hiệu ngộ độc formol rất dễ nhận thấy. Triệu chứng cụ thể sẽ khác nhau tùy thuộc vào mức độ nhiễm độc, cụ thể như sau:

Ngộ độc formol mức độ nhẹ

Ngộ độc formol ở mức độ nhẹ thường gây ra triệu chứng đau đầu, chóng mặt, mệt mỏi và mờ mắt. Ở thời điểm này, chụp X-quang lồng ngực vẫn chưa thể phát hiện được formol. 

Ngộ độc ở mức độ trung bình

Ngộ độc formol ở mức độ nhẹ sẽ xuất hiện triệu chứng khàn giọng, đau tức ngực, ho dai dẳng và khó thở. Kết quả chụp X-quang lồng ngực cho thấy các vết bóng loang lổ hoặc những chấm nằm rải rác bất thường.

Ngộ độc ở mức độ nặng

Ngộ độc formol ở mức độ nặng gây phù phổi, Phù nề thanh quản và hôn mê. Từ cấp độ trung bình đến nặng, cơ thể đã phải đối mặt với nguy cơ tổn thương không thể phục hồi, điển hình là bệnh ung thư. 

Mức độ gây tử vong ngay lập tức

Nồng độ formol trong không khí đạt mức 30mg/m3, người hít phải có nguy cơ cao bị tử vong ngay lập tức.

Cách điều trị ngộ độc formol

Khi nhận thấy có người bị ngộ độc formol, biện pháp quan trọng và khẩn cấp nhất là đưa nạn nhân ra khỏi khu vực đó, đảm bảo tiếp nhận luồng không khí sạch sẽ và an toàn hơn, tránh hít khí độc quá lâu. Bước tiếp theo là làm sạch mũi nạn nhân, đặt khăn ăn hoặc bông y tế tẩm amoniac vào mũi.

Trong thời điểm này, người bị nhiễm độc cần uống nhiều nước sạch, có thể dùng 5 – 10% dung dịch amoniac để làm sạch da nếu có tổn thương xảy ra. Điều quan trọng là nên đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất càng sớm càng tốt để cấp cứu và điều trị kịp thời. Đối với những trường hợp bị rối loạn nhịp thở, nạn nhân cần uống thuốc an thần hô hấp và các loại thuốc giúp giảm kích động tâm thận. 

>>> Xem thêm:

• Suy hô hấp: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán & điều trị
• Vai trò của vitamin A? Cách dùng và liều dùng
• Vitamin B1: Vai trò, công dụng và những lưu ý khi sử dụng

Cách phòng ngừa ngộ độc formol

Ngộ độc formol gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng cho sức khỏe, do đó, việc chủ động phòng ngừa ngay từ ban đầu là vô cùng quan trọng. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa ngộ độc formol hữu ích bạn có thể tham khảo và áp dụng.

Cách nhận biết thực phẩm ướp formol

Thực phẩm rất dễ nhiễm formol do chất khử trùng trong ao nuôi, trại giống hoặc bị tẩm ướp để kéo dài thời gian bảo quản. Do đó, khi mua hải sản, bún, phở tươi,… bạn nên chú ý những đặc điểm nhận biết quan trọng sau đây:

• Đối với cá: Cá nhiễm formol thường có phần mang chuyển màu đỏ sẫm, thịt lỏng lẻo, mềm nhũn, không còn dính chặt vào xương. Vùng bụng cá không nguyên vẹn, dễ tróc vảy hoặc lẫn mùi tanh khác thường. Do đó, khi mua cá, bạn nên chọn những con thịt chắc, dính chặt vào xương, có độ đàn hồi khi ấn vào, ít nhớt, có mùi tanh cá đặc trưng, mang cá màu đỏ tươi, mắt sáng, trong và hơi lồi.
• Đối với tôm, mực và bạch tuộc: Tôm, mực và bạch tuộc nhiễm formol thường có bề ngoài tươi nhưng khi chạm vào thấy mềm nhão, kém đàn hồi. Khi mua, bạn nên chọn những con còn tươi, được bảo quản với đá lạnh, thân ít nhớt, đầu dính chặt vào thân, ngửi thấy mùi tanh đặc trưng, không có mùi khai, mùi hắc bất thường. Mực, bạch tuộc còn tươi thường có mắt trong, lồi nhẹ. 
• Đối với bún và bánh phở: Sợi bún, bánh phở chứa formol thường dai, giòn, khó đứt gãy nhưng khi chạm vào không thấy nhuyễn mịn, cũng không có mùi chua đặc trưng của gạo ngâm.

Tuân thủ các quy tắc bảo hộ lao động

Để tránh ngộ độc formol, các doanh nghiệp cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc bảo hộ lao động sau đây:

• Trang bị hệ thống thông khí trong xưởng sản xuất
• Đào tạo, huấn luyện công nhân trong xưởng về an toàn lao động, cách phòng ngừa và xử lý khi bị nhiễm độc formol.  
• Cung cấp đầy đủ mặt nạ bảo hộ, quần áo bảo hộ cho người lao động. 
• Treo biển cảnh báo tại các khu vực sản xuất để nhắc nhở người lao động mang đồ bảo hộ trước khi đi vào xưởng. 
• Quan trắc môi trường lao động hàng năm, đảm bảo nồng độ Formaldehit ở xưởng không vượt quá giới hạn cho phép theo OSHA (0,5 ppm trong 8 giờ hoặc 2ppm trong 15 phút).
• Khám sức khỏe hàng năm cho người lao động (khám tuyển trước khi vào làm, khám định kỳ, khám bệnh nghề nghiệp. 

Không hút thuốc lá

Thành phần khói thuốc lá có chứa formol, nếu hút trong không gian kín có thể gây phơi nhiễm cho bản thân người hút và những người xung quanh.

Vệ sinh không gian sống thường xuyên

Để đảm bảo không gian sống không tích tụ formol, bạn nên vệ sinh nhà ở thường xuyên, bố trí cửa sổ rộng, đảm bảo các gian phòng luôn được thông thoáng, trong lành.

>>> Xem thêm:

• Vitamin B12 có công dụng gì? Một số lưu ý cần biết khi sử dụng
• Vai trò của vitamin K là gì? Những thực phẩm giàu vitamin K
• Lợi ích khi dùng vitamin D3 và những điều cần biết

Trên đây là bài viết tổng hợp đầy đủ các thông tin quan trọng về formol, ứng dụng trong đời sống, tác hại đối với sức khỏe và một số dấu hiệu nhận biết, điều trị, phòng ngừa nhiễm formol hiệu quả. Hy vọng thông qua bài chia sẻ này, bạn  đã có thêm nhiều kiến thức hữu ích để chủ động bảo vệ sức khỏe khỏi yếu tố gây hại.

Để cập nhật thêm các cập nhật mới về y học, hãy truy cập ngay chuyên mục Tin tức y tế. Ngoài ra, để được tư vấn miễn phí tại hệ thống Bệnh viện Hoàn Mỹ trên toàn quốc, hãy liên hệ ngay với chúng tôi qua số HOTLINE hoặc đặt lịch hẹn trực tiếp TẠI ĐÂY.