Đại tràng (hay ruột già) là một bộ phận quan trọng thuộc hệ tiêu hóa. Nếu chẳng may đại tràng bị tổn thương sẽ gây ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của cơ thể. Vậy nên, để hiểu thêm về cấu tạo cũng như chức năng của bộ phận này trong cơ thể, hãy cùng Hoàn Mỹ tham khảo bài viết dưới đây.

>>> Xem thêm:

• Bệnh viêm loét dạ dày: Dấu hiệu, nguyên nhân, cách điều trị
• Vi khuẩn HP dạ dày là gì? HP lây qua đường nào?
• Đau bao tử: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị

Đại tràng là gì? Kích thước, vị trí của đại tràng

Đại tràng (hay còn gọi là ruột già, ruột kết) là một đoạn ruột trong ổ bụng có chiều dài từ 1,5m-1,8m. Đây là bộ phận kế cuối trong hệ tiêu hóa đưa thức ăn từ ruột non đến hậu môn, rồi bài tiết chất thải ra khỏi cơ thể. Đại tràng có nhiệm vụ hấp thụ nước, chất điện giải và chuyển thức ăn còn lại thành chất thải.

Cấu tạo của đại tràng

Đại tràng có hình của một chữ U ngược, được cấu tạo bởi 3 phần chính: manh tràng, kết tràng và trực tràng.

Manh tràng

Manh tràng nằm ở phía dưới khu vực hỗng tràng, có hình dạng như một chiếc túi tròn. Manh tràng được dính liền với ruột thừa và có chiều dài trung bình khoảng 9cm và đường kính từ 0.5 đến 1cm ở người trưởng thành.

Kết tràng

Kết tràng là thành phần chính của đại tràng được chia thành 4 phần: kết tràng lên, kết tràng ngang, kết tràng xuống và cuối cùng là kết tràng sigma. 

Kết tràng lên kéo dài từ manh tràng lên phía bên phải của bụng cho đến khi gặp gan, rồi uốn cong tạo thành góc gan phải. Kết tràng ngang sẽ đi ngang ổ bụng rồi đi đến gần lá lách trái sẽ cong xuống ở góc lách trái tạo thành kết tràng xuống. Khi đến khung chậu, kết tràng uốn thành hình chữ S gắn liền với ống hậu môn gọi là kết tràng sigma.

Trực tràng

Sau khi đại tràng sigma uốn cong hai lần, nó nối với trực tràng và tạo thành một ống thẳng dài khoảng 15 cm, kết thúc ở hậu môn bên ngoài cơ thể. Có hai cơ co có chức năng kiểm soát việc đóng mở hậu môn và trực tràng, nằm sau bàng quang ở nam và sau tử cung ở nữ.

Chức năng quan trọng của đại tràng

Đại tràng là cơ quan cực kỳ quan trọng, có chức năng chính là hấp thụ nước, chất điện giải và tham gia vào quá trình đào thải chất thải ra khỏi cơ thể.

Thức ăn được dạ dày co bóp và tiêu hóa thành chất đơn giản, đi qua ruột non, sau đó là đại tràng và cuối cùng là trực tràng. Ruột non hấp thụ chất dinh dưỡng đầu tiên rồi tích lại khối bã thức ăn ở trực tràng. Vi khuẩn trong ruột già sau đó tiếp tục phân hủy thức ăn còn sót lại, tách ra các khoáng chất và vitamin giúp cơ thể hấp thụ tối đa lượng chất dinh dưỡng thiết yếu từ thức ăn. Chất cặn là những chất không thể tiêu hóa hoặc không có ích cho cơ thể được ruột già giữ lại và quá trình đại tiện sẽ diễn ra.

Tổng hợp, hấp thụ vitamin

Phần đầu đại tràng có rất nhiều vi khuẩn có nhiệm vụ sản xuất và hấp thụ một số vitamin như vitamin K, vitamin B12, vitamin B1 và riboflavin. Trong đó, vitamin K có vai trò quan trọng trong quá trình đông máu. Đặc biệt ở trẻ em và trẻ sơ sinh có hệ vi khuẩn ở đại tràng chưa phát triển toàn diện cần được bổ sung vitamin K để tránh tình trạng xuất huyết.

Chức năng hấp thụ nước và chất điện giải

Đại tràng sẽ hấp thụ nước và chất khoáng, điện giải từ ruột non vào thận, rồi cô đặc, tạo thành các chất thải được bài tiết ra ngoài cơ thể. Đại tràng hấp thụ quá nhiều nước có thể khiến chất thải trở nên cứng và khô, dẫn đến táo bón. 

Nếu phân di chuyển quá nhanh trong đại tràng (như viêm ruột cấp), niêm mạc đại tràng sẽ tiết ra một lượng lớn nước và chất điện giải để làm loãng các yếu tố kích thích và đẩy chất thải nhanh xuống đại tràng, trực tràng khiến người bệnh bị tiêu chảy, Mất nước và chất điện giải. Tuy nhiên, tiêu chảy là một cơ chế bảo vệ sẽ loại bỏ nhanh chóng các chất kích thích ra khỏi cơ thể và giúp người bệnh nhanh chóng phục hồi.

Tiết dịch đại tràng

Môi trường kiềm ở đại tràng giúp tiêu hóa tiếp những thành phần thức ăn không tiêu hóa được trong môi trường axit ở dạ dày, ruột non như các loại chất xơ và một số thành phần đạm mỡ. Niêm mạc đại tràng tiết ra một lượng dịch nhỏ có tính kiềm để bảo vệ niêm mạc ruột và làm mềm chất thải. 

Bài tiết chất thải

Niêm mạc đại tràng chủ yếu bao gồm các tế bào nhầy tiết ra chất nhầy. Chất nhầy bị đẩy ra ngoài khi thức ăn tiếp xúc với tế bào chất nhầy hoặc khi tế bào chất nhầy bị kích thích bởi phản xạ tại chỗ của ruột. Chất nhầy có chức năng bảo vệ thành ruột khỏi trầy xước, hạn chế tác hại của số lượng lớn vi khuẩn trong chất thải, làm cho chất thải kết dính với nhau.

Các bệnh lý đại tràng thường gặp

Một số loại bệnh lý đại tràng mà bệnh nhân có thể mắc phải bao gồm:

Viêm đại tràng co thắt

Viêm đại tràng co thắt (hội chứng ruột kích thích) là một loại rối loạn chức năng đường ruột liên quan đến nhu động ruột. Người bệnh thường xuyên bị đau bụng tái phát và thay đổi thói quen đại tiện nhưng không thấy tổn thương khi đi khám. 

Triệu chứng đặc trưng của bệnh IBS là rối loạn đường ruột (táo bón, tiêu chảy hoặc kết hợp giữa táo bón và tiêu chảy), kèm theo các biểu hiện như chướng bụng, đầy hơi. Các triệu chứng của viêm đại tràng co thắt thường mãn tính, gây khó chịu và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Polyp loạn sản đại tràng

Polyp loạn sản đại tràng là dạng mô trên niêm mạc đại tràng phát triển bất thường có khả năng tăng sinh về kích thước và biến đổi theo thời gian. Polyp loạn sản thường phát triển âm thầm, không dấu hiệu cụ thể và chỉ được phát hiện khi thực hiện nội soi đại tràng và theo dõi dưới kính hiển vi. Cũng có một số trường hợp polyp phát triển lớn gây ra một số triệu chứng điển hình như: xuất huyết trực tràng, rối loạn đại tiện, hay đau bụng, thiếu máu,…

Viêm túi thừa

Viêm túi thừa là tình trạng viêm nhiễm của một hoặc nhiều túi thừa – túi phát triển trong niêm mạc đại tràng do sự suy yếu của các lớp cơ trong thành đại tràng. Đây là một căn bệnh phổ biến ở người lớn trên 60 tuổi và hầu hết những người mắc bệnh túi thừa đều không biết mình mắc bệnh này.

Túi thừa đại tràng thường chứa phân bị mắc kẹt, dần dần đông cứng lại thành sỏi phân, làm nghẹt và chèn ép thành túi thừa, tạo điều kiện cho vi khuẩn (thường được tìm thấy với số lượng lớn trong phân ở đại tràng) hình thành ổ viêm túi thừa.

Polyp đại tràng

Polyp đại tràng là một khối tế bào nhỏ hình thành trên niêm mạc đại tràng (ruột già). Hầu hết các polyp đại tràng đều vô hại, nhưng theo thời gian một số có thể phát triển thành Ung thư đại tràng, gây tử vong nếu phát hiện ở giai đoạn muộn. Polyp đại tràng thường không gây ra triệu chứng, người bệnh chỉ thường phát hiện khi đi nội soi đại tràng.

Ung thư đại tràng

Ung thư đại tràng thường bắt đầu từ các polyp hình thành trong niêm mạc ruột già và trực tràng và gây ra bởi sự phát triển bất thường của các tế bào có thể xâm lấn hoặc lan sang các bộ phận khác của cơ thể. Tế bào ung thư có thể xuất hiện bất kì đâu ngay cả phần đầu tiên của ruột già.

>>> Tham khảo thêm bài viết: Cách nhận biết sớm ung thư dạ dày và một số biện pháp phòng tránh

Phương pháp chẩn đoán bệnh đại tràng

Một số phương pháp giúp người bệnh chẩn đoán bệnh đại tràng một cách chính xác:

Nội soi đại tràng

Nội soi đại tràng là phương pháp sử dụng ống nội soi mềm có gắn camera đường kính khoảng 1cm từ hậu môn ngược lên đại tràng tới manh tràng để quan sát và ghi lại toàn bộ hình ảnh đại tràng. Hình ảnh thu được từ quá trình nội soi giúp bác sĩ phát hiện những tổn thương trong đường ruột như chảy máu, polyp, viêm loét đại tràng,… Ngoài ra, nếu có chỉ định bác sĩ nội soi có thể can thiệp điều trị ngay trong quá trình nội soi như cắt polyp, sinh thiết tổn thương,…

>>> Xem thêm: Có nên nội soi dạ dày gây mê? Một số lưu ý khi nội soi dạ dày

Chụp CT đại tràng

Chụp CT đại tràng hay chụp cắt lớp đại tràng là kỹ thuật chẩn đoán bệnh dùng hệ thống máy quét CT lấy hình ảnh 2 chiều/3 chiều của đại tràng, trực tràng. Với phương pháp này, bác sĩ có thể đưa ra kết luận bệnh nhanh, chính xác mà không cần dùng đến những kỹ thuật truyền thống hay dùng ống nội soi. 

Tuy nhiên, phương pháp này có một số nhược điểm với khả năng đánh giá bề mặt đại thể tổn thương còn hạn chế, không thể kết hợp can thiệp điều trị trong quá trình chẩn đoán.

Siêu âm đại tràng

Siêu âm đại tràng là phương pháp chẩn đoán không xâm lấn, dùng kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh chính xác, dùng sóng siêu âm có tần số cao để thu được hình ảnh bên trong, tiết kiệm chi phí, có độ nhạy cao. Siêu âm đại tràng có thể hỗ trợ chẩn đoán được rất nhiều bệnh lý khác nhau ở đại tràng và hệ tiêu hóa.

Biện pháp phòng tránh các bệnh về đại tràng

• Vệ sinh môi trường sống thường xuyên và đảm bảo an toàn thực phẩm.
• Không ăn đồ ăn chưa nấu chín kỹ (tiết canh, nem, gỏi, rau sống…), không uống nước chưa nấu chín, không uống sữa tươi chưa tiệt trùng, không uống nước đá không bảo quản.
• Trong gia đình, khi có người bị bệnh, hãy dùng nước đun sôi để nấu ăn và khử trùng bộ đồ ăn.

Làm thế nào để bảo vệ tốt cho đại tràng?

Để bảo vệ tốt và duy trì sức khỏe đại tràng, người bệnh nên tuân thủ những nguyên tắc sau đây:

• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh: Cung cấp đủ chất xơ cho cơ thể từ các loại rau và các loại ngũ cốc… Đồng thời, hạn chế ăn đồ ăn nhanh, thức ăn chế biến sẵn và thức ăn có nhiều chất béo, đường và muối.
• Uống đủ nước: Hãy đảm bảo uống đủ 2 lít nước hàng ngày để duy trì độ ẩm cho đại tràng và bảo vệ chức năng ruột.
• Tăng cường hoạt động thể chất: Vận động thường xuyên có thể cải thiện chức năng đại tràng và giảm nguy cơ bị táo bón. Hãy tìm một hoạt động thể chất phù hợp với bạn như đi bộ, chạy, bơi lội hoặc yoga.
• Hạn chế stress: Stress có thể ảnh hưởng đến hoạt động của đại tràng. Hãy tìm những phương pháp giảm stress như thiền, yoga, tập thể dục và thư giãn để giảm stress và tăng cường sức khỏe đại tràng.
• Điều chỉnh thói quen đi vệ sinh: Điều chỉnh và duy trì thói quen đi vệ sinh đúng giờ, chẳng hạn như đi đại tiện vào buổi sáng ngay sau khi thức dậy. Đặc biệt, không được nhịn đi vệ sinh hoặc ngồi ở bồn cầu quá lâu.
• Kiểm tra định kỳ: Hãy thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và điều trị bất kỳ vấn đề nào liên quan đến đại tràng.
• Hạn chế sử dụng thuốc lá và rượu bia: Thuốc lá và rượu bia có thể gây tổn hại cho đại tràng. Hạn chế hoặc ngừng sử dụng những chất này để bảo vệ sức khỏe đại tràng.

Chế độ ăn uống, ngủ nghỉ ảnh hưởng như thế nào đến đại tràng?

Chế độ ăn uống lành mạnh và nghỉ ngơi đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe và chức năng của đại tràng. Thói quen sinh hoạt không điều độ, ăn uống ngủ nghỉ không đúng giờ hay thường xuyên thức khuya, stress, căng thẳng thần kinh,… sẽ làm rối loạn hệ tiêu hóa và gây ra các bệnh lý ở đại tràng. Người bệnh cần tuân thủ chế độ ăn uống cân bằng, giàu chất xơ và uống đủ nước, kết hợp với nghỉ ngơi phù hợp để bảo vệ đại tràng.

Qua những thông tin trên, hy vọng Hoàn Mỹ đã mang lại cho các bạn những thông tin bổ ích về đại tràng, dấu hiệu nhận biết các bệnh lý đại tràng và cách phòng tránh. Để cập nhật thêm nhiều những kiến thức về các bệnh thường gặp, hãy truy cập nhanh vào Tin tức y tế. Liên hệ qua HOTLINE hoặc đặt lịch khám TẠI ĐÂY để được tư vấn miễn phí tại hệ thống bệnh viện Hoàn Mỹ trên toàn quốc.