Trầm cảm là một tình trạng rối loạn tâm thần nghiêm trọng và rất khó điều trị. Thuốc chống Trầm cảm có thể giúp giảm triệu chứng trầm cảm và cải thiện tâm trạng của nhiều người mắc bệnh, nhưng không phải lúc nào cũng là giải pháp điều trị hoàn toàn chứng bệnh này. Trong bài viết dưới đây, Hoàn Mỹ đã tổng hợp và chia sẻ đến bạn các thông tin về những công dụng và lưu ý khi dùng loại thuốc này, cùng tham khảo để cập nhật ngay!

>>> Xem thêm:

• Trầm cảm là gì? Nhận biết sớm dấu hiệu bệnh Trầm cảm và cách chữa trị
• Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) là gì? Nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết

Thuốc chống Trầm cảm là gì? Công dụng của thuốc chống trầm cảm

Thuốc chống Trầm cảm là một loại thuốc kê đơn có tác dụng làm giảm triệu chứng của bệnh trầm cảm dựa trên chẩn đoán lâm sàng. Bên cạnh đó, thuốc có hiệu quả với các tình trạng khác như rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD), rối loạn lo âu và rối loạn căng thẳng sau sang chấn thương (PTSD).

Thuốc chống Trầm cảm có vai trò làm thay đổi hoạt động của các chất dẫn truyền thần kinh trong não, đặc biệt là serotonin, dopamine và norepinephrine. Cách thức hoạt động có thể khác nhau tùy thuộc vào từng loại thuốc.

Phân loại thuốc chống trầm cảm 

Thuốc ức chế hấp thu serotonin chọn lọc (SSRIs)

Thuốc ức chế hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) là nhóm thuốc được sử dụng để điều trị Trầm cảm và một loạt các rối loạn tâm thần khác. Người mắc trầm cảm thường có nồng độ serotonin thấp hơn mức bình thường, dẫn đến các triệu chứng như tâm trạng u uất, mệt mỏi và buồn bã. Các SSRI ngăn chặn quá trình tái hấp thu serotonin giúp tăng cường mức độ của chất dẫn truyền thần kinh trong não, điều này có thể cải thiện tâm trạng và tinh thần.

Serotonin là một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng có vai trò trong việc điều chỉnh tâm trạng và kiểm soát cảm xúc. Theo cơ chế hoạt động, sau khi serotonin gửi thông tin qua hệ thần kinh, một phần lớn sẽ bị hấp thu lại bởi tế bào thần kinh gửi đi. SSRIs ngăn chặn sự hấp thu này, từ đó làm tăng hoạt động serotonin trong não giúp cải thiện tâm trạng.

Ngoài việc điều trị trầm cảm, SSRIs còn được sử dụng để điều trị rối loạn ám ảnh cưỡng chế, rối loạn lo âu, ám ảnh sợ xã hội, Rối loạn căng thẳng sau chấn thương và hoảng sợ. Tuy nhiên, một số trường hợp khi bệnh nhân bắt đầu điều trị, có thể xuất hiện các triệu chứng tăng kích động, lo lắng và điều này cần được theo dõi bởi các chuyên gia y tế.

Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine (SNRI)

Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine (SNRIs) là một loại thuốc chống trầm cảm. Tương tự như SSRIs, SNRI cũng ngăn chặn quá trình tái hấp thu chất dẫn truyền thần kinh. Tuy nhiên, điểm khác của SNRI là chúng ảnh hưởng đến cả serotonin và norepinephrine.

SNRIs không chỉ được sử dụng trong điều trị Trầm cảm mà còn giúp điều trị Rối loạn lo âu lan tỏa, tổn thương thần kinh do đái tháo đường và đau cơ xơ hóa.

Dưới đây là một số loại thuốc SNRI phổ biến:

• Desvenlafaxine (Khedezla, Pristiq).
• Duloxetine (Cymbalta).
• Levomilnacipran (Fetzima).
• Milnacipran (Savella).
• Venlafaxine (Effexor XR).

Một số tác dụng phụ phổ biến của SNRIs có thể bao gồm đau đầu, buồn nôn, vấn đề về giấc ngủ hoặc mất ngủ, khô miệng, chóng mặt, mất vị giác, táo bón, suy nhược, mệt mỏi và đổ mồ hôi. Ngoài ra, SNRIs cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng tình dục và làm giảm ham muốn.

Thuốc ức chế tái hấp thu norepinephrine và dopamine (NDRI)

NDRI là một nhóm thuốc ức chế tái hấp thu dược chất norepinephrine và dopamine. NDRI hoạt động bằng cách ngăn chặn quá trình tái hấp thu norepinephrine và dopamine, hai chất dẫn truyền thần kinh quan trọng trong hệ thần kinh.

NDRI được sử dụng trong điều trị trầm cảm, đặc biệt là ở những trường hợp Trầm cảm nặng, người không phản ứng tốt với SSRI, hoặc không thể chịu đựng các tác dụng phụ của SSRI. NDRI có thể được sử dụng trong các trường hợp này giúp cải thiện tâm trạng và giảm các triệu chứng trầm cảm. Bên cạnh đó, NDRI không gây ra tác dụng phụ liên quan đến tăng cân và không ảnh hưởng đến chức năng tình dục như một số loại thuốc khác.

Nhóm thuốc chống Trầm cảm ba vòng (TCAs) 

Thuốc chống Trầm cảm thuộc nhóm ba vòng như imipramine (Tofranil), nortriptyline (Pamelor), amitriptyline, doxepin và desipramine (Norpramin) thường được gọi là các thuốc chống trầm cảm tricyclic (TCAs). Loại thuốc này có cơ chế hoạt động tương tự như các thuốc ức chế tái hấp thu serotonin (SSRI) nhưng tác động mạnh hơn đối với nhiều loại chất dẫn truyền thần kinh khác. Do đó, thuốc chống trầm cảm ba vòng thường gây ra nhiều tác dụng phụ hơn so với các loại thuốc SSRIs và SNRIs.

TCAs có khả năng gây ra nhiều tác dụng phụ không mong muốn và tiềm ẩn nguy cơ quá liều dẫn đến tử vong. Vì vậy, bác sĩ cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi kê đơn.

Mặc dù TCAs có hiệu quả trong một số trường hợp, nhưng việc theo dõi và kiểm soát tác dụng phụ cần được thực hiện thận trọng. Bệnh nhân nên thảo luận kỹ về lựa chọn và tác dụng của thuốc với bác sĩ trước khi bắt đầu điều trị bằng TCA.

Thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOIs) 

Thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOIs) là một nhóm thuốc chống Trầm cảm bao gồm các loại thuốc như tranylcypromine (Parnate), phenelzine (Nardil) và isocarboxazid (Marplan). Chúng thường được xem xét khi các loại thuốc khác không đem lại hiệu quả trong điều trị hoặc khi có những hạn chế về tác dụng phụ.

Cơ chế hoạt động của MAOIs dựa trên việc ngăn chặn monoamine oxidase, một enzyme tham gia vào quá trình phân giải các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, norepinephrine và dopamine. Điều này giúp tăng cường mức độ của các chất trong não, dẫn đến cải thiện tâm trạng.

MAOIs đôi khi cũng được sử dụng để điều trị các chứng rối loạn hoảng sợ, ám ảnh sợ xã hội và bệnh Parkinson. Tuy nhiên, việc sử dụng MAOIs đòi hỏi một chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt do nguy cơ tương tác với một số thực phẩm có thể gây tăng huyết áp đột ngột. Ví dụ như thức ăn chứa tyramine có ở pho mát, dưa chua và rượu vang. Bên cạnh đó là một số loại thuốc như thuốc giảm đau, thuốc thông mũi và các chất bổ sung thảo dược cũng không thể sử dụng chung với MAOIs.

Thuốc chống Trầm cảm không điển hình

Các loại thuốc chống Trầm cảm không điển hình bao gồm một số loại thuốc phổ biến như trazodone, mirtazapine (Remeron), vortioxetine (Trintellix), vilazodone (Viibryd) và bupropion (Wellbutrin SR, Wellbutrin XL, các biến thể khác).

Các loại thuốc này được sử dụng để điều trị Trầm cảm và cũng có tác dụng giúp an thần. Thuốc tác động lên serotonin và norepinephrine, cải thiện tâm trạng và thậm chí có thể tăng cân ở một số người.

Mặc dù loại thuốc chống Trầm cảm không điển hình này thường ít gây ra ảnh hưởng về cân nặng và chức năng tình dục so với các loại thuốc khác, nhưng có thể xảy ra một số tác dụng phụ khác như hạ huyết áp, chóng mặt, khô miệng và táo bón. Do đó, bệnh nhân cần thảo luận kỹ về lựa chọn và tác dụng của thuốc trước khi bắt đầu điều trị và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo an toàn, hiệu quả trong quá trình điều trị.

>>> Xem thêm: Thuốc ngủ và 7 lưu ý quan trọng bạn không nên bỏ qua

Thời gian sử dụng và liều lượng khuyến cáo

Liều lượng thuốc chống Trầm cảm được bác sĩ kê đơn tùy thuộc vào loại thuốc và mức độ trầm cảm của bệnh nhân. Ban đầu, có thể được sử dụng liều thấp và sau đó tăng dần nếu cần thiết. Người bệnh không nên thay đổi liều lượng hoặc ngừng sử dụng thuốc mà không thảo luận với bác sĩ.

Thuốc chống Trầm cảm thường mất từ 2 đến 6 tuần để phát huy tác dụng. Do đó, bệnh nhân cần duy trì điều trị ngay cả khi xuất hiện một số tác dụng phụ nhẹ. Thông thường, bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng của bạn sau một khoảng thời gian và điều chỉnh liều lượng điều trị nếu cần.

Một đợt điều trị thường kéo dài ít nhất 6 tháng sau khi triệu chứng Trầm cảm đã thuyên giảm hoàn toàn, giúp ngăn ngừa tái phát. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bác sĩ có thể khuyên dùng thuốc chống trầm cảm vô thời hạn, đặc biệt nếu người bệnh đã trải qua nhiều lần tái phát.

Khi người bệnh và bác sĩ quyết định dừng sử dụng thuốc, thường sẽ giảm dần liều lượng thay vì ngừng đột ngột. Điều này giúp tránh các tác dụng phụ hoặc tái phát trầm cảm.

Tác dụng phụ của thuốc chống trầm cảm

Dưới đây là một số tác dụng phụ mà người dùng thuốc chống Trầm cảm có thể gặp phải:

• Tăng nhịp tim.
• Mờ mắt.
• Táo bón.
• Khô miệng: Người bệnh cần uống đủ nước và duy trì chăm sóc miệng để giảm tác dụng phụ của thuốc.
• Huyết áp thấp: Cần thường xuyên kiểm tra áp lực máu và báo cáo bất kỳ biểu hiện không bình thường nào cho bác sĩ.
• Suy giảm trí nhớ: Một số người bệnh có thể bị suy giảm trí nhớ hoặc khó tập trung. Tình trạng này xuất hiện tạm thời và sẽ giảm đi sau khi cơ thể thích nghi với thuốc.

Cách hạn chế tác hại của thuốc chống trầm cảm

Dưới đây là một số cách để hạn chế tác hại của thuốc chống trầm cảm:

• Theo dõi tác dụng phụ: Các tác dụng phụ khi bắt đầu dùng thuốc chống Trầm cảm thường xuất hiện tạm thời và có thể biến mất khi cơ thể thích nghi với thuốc. Tuy nhiên, nếu các tác dụng phụ gây ra khó chịu và không giảm đi sau vài tuần, bạn cần liên hệ với bác sĩ để thảo luận về việc điều chỉnh liều lượng hoặc thay đổi thuốc.
• Kết hợp liệu pháp tâm lý: Kết hợp thuốc chống Trầm cảm với liệu pháp tâm lý, chẳng hạn như tư vấn tâm lý hoặc tâm lý trị liệu, có thể cải thiện hiệu quả điều trị và giúp ngăn ngừa bệnh tái phát. Điều này cũng có thể giúp kiểm soát cảm xúc, tăng cường khả năng giao tiếp và giảm căng thẳng.
• Tránh rượu và chất kích thích: Rượu và chất kích thích có thể gây ra tình trạng Trầm cảm nghiêm trọng và gây rối loạn tác dụng của thuốc chống trầm cảm.
• Tuân thủ theo chỉ dẫn bác sĩ: Hãy luôn tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ, thường xuyên để báo cáo tình trạng của bệnh và thảo luận về điều chỉnh liều lượng hoặc kế hoạch điều trị nếu cần.

Một số lưu ý khi sử dụng thuốc chống trầm cảm

Dưới đây là một số điểm quan trọng mà người bệnh cần lưu ý khi bắt đầu sử dụng thuốc chống trầm cảm:

• Không phải tất cả người bệnh đều nhận thấy triệu chứng được cải thiện hay thuyên giảm sau khi dùng thuốc. Thậm chí trong các trường hợp nặng, việc sử dụng thuốc có thể chỉ giúp kiểm soát triệu chứng mà không thể chữa trị hoàn toàn.
• Thuốc chống Trầm cảm có thể gây ra tác dụng phụ và làm ảnh hưởng đến người bệnh theo nhiều cách khác nhau. Người dùng thuốc cần thông báo cho bác sĩ nếu gặp bất kỳ tác dụng phụ nào để có thể điều chỉnh kế hoạch điều trị.

Thuốc chống Trầm cảm có thể giúp kiểm soát triệu chứng và giúp cân bằng hóa hóa chất trong não. Ngoài việc sử dụng thuốc, các liệu pháp tâm lý cũng có thể hỗ trợ quá trình hồi phục và giúp người bệnh hiểu rõ hơn về cảm xúc và cách quản lý chúng.Để cập nhật thêm các cập nhật mới về y học, hãy truy cập ngay chuyên mục Tin tức y tế. Ngoài ra, để được tư vấn miễn phí tại hệ thống Bệnh viện Hoàn Mỹ trên toàn quốc, hãy liên hệ ngay với chúng tôi qua số HOTLINE hoặc đặt lịch hẹn trực tiếp TẠI ĐÂY.