Đau nửa đầu là bệnh lý gặp ở nhiều lứa tuổi, được chia thành hai loại chính là đau đầu nguyên phát và đau đầu thứ phát. Tùy vào triệu chứng và tình trạng mà người bệnh có thể điều trị dứt điểm căn bệnh gây ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày. Trong bài viết sau, hãy cùng Hoàn Mỹ tìm hiểu về nguyên nhân và những biện pháp hỗ trợ điều trị tình trạng này.

>> Xem thêm:

• Da bị nổi mẩn đỏ: Nguyên nhân do đâu? Cách điều trị
• Bệnh hắc lào: Nguyên nhân, cách điều trị và phòng ngừa
• Dị ứng: Các loại Dị ứng và triệu chứng thường gặp

Đau nửa đầu là gì?

Đau một nửa hoặc một phần trên đầu là tình trạng có thể xuất hiện ở bất kỳ lứa tuổi nào. Đặc điểm chung của bệnh là một bên đầu xuất hiện cơn đau nhẹ hoặc đau nhói dữ dội, có thể diễn ra nhanh hoặc kéo dài hàng giờ liền. Khi không biện pháp xử lý thích hợp, người bệnh sẽ có thêm các triệu chứng gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Đối với những trường hợp đau nửa đầu bên phải, bên trái hoặc sau gáy là do di chứng từ một bệnh lý nguy hiểm đã từng mắc phải, bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh thông qua các triệu chứng đi kèm như sốt, nôn mửa, co giật… Sau đó mới sử dụng các phương tiện chẩn đoán bằng hình ảnh như chụp cộng hưởng từ sọ não hoặc cắt lớp vi tính (CT) để đưa ra phương án điều trị phù hợp.

Phân loại đau nửa đầu

Tình trạng đau nửa đầu bên trái, bên phải hoặc sau gáy được gây nên bởi nhiều nguyên do khác nhau, chia thành hai loại chính là đau nguyên phát hoặc thứ phát. Trong đó:

• Đau đầu nguyên phát là tình trạng không liên quan tới bệnh tiềm ẩn mà do thần kinh hoạt động quá mức hoặc rối loạn chức năng, có thể ảnh hưởng tới chất lượng sống. Điển hình là đau đầu Migraine, đau đầu từng cụm…
• Đau thứ phát là triệu chứng xuất hiện từ một bệnh lý cụ thể trước đó, có thể là do máu tụ nội sọ, u não, abces não, dị dạng mạch máu, đột quỵ,…

Dưới đây, hãy để Hoàn Mỹ giúp bạn phân loại cụ thể các tình trạng đau một bên đầu thường gặp.

Đau nửa đầu cụm

Đầu bị đau một nửa theo từng cụm thuộc tình trạng bệnh nguyên phát, có cường độ đau rất dữ dội, kéo dài đến vài năm với từng đợt cách xa nhau. Bệnh nhân bị đau đầu cụm thường là nam giới trẻ tuổi hoặc trung niên.

Nguyên nhân gây nên tình trạng đau đầu này chủ yếu là do sử dụng thuốc có chất làm giãn mạch trong thời gian dài, hút thuốc lá, uống rượu, ăn nhiều thực phẩm chứa nitrat như thịt xông khói, thịt đông lạnh, xúc xích, giăm bông,…

Về tần suất, cơn đau đầu sẽ diễn ra thường xuyên trong khoảng 3 tháng, ngưng hẳn một thời gian hoặc xuất hiện lại rất ít, rồi tái phát sau 1 năm trở lên. Tình trạng bệnh có thể xảy ra vào ban đêm và kéo dài hơn 1 tiếng đồng hồ.

Khi bị đau đầu theo cụm, bệnh nhân sẽ cảm thấy đau dữ dội ở khu vực sau hốc mắt hoặc trán gần phía thái dương chỉ ở một bên đầu. Ngay lập tức hoặc sau đó là những triệu chứng đi kèm như nghẹt mũi, vã mồ hôi, đỏ một bên mắt,…Tùy vào tình trạng mà cơn đau có thể nhanh chóng lan xuống vai, cổ.

>> Xem thêm:

• Zona thần kinh: Nguyên nhân, triệu chứng và cách chữa
• OCD là gì? Nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết bệnh thường gặp

Đây là chứng đau đầu sau gáy, bên trái hoặc bên phải theo nhịp mạch, có tính chu kỳ và còn được gọi là đau đầu vận mạch. Bệnh không có cường độ nhất định mà sẽ thay đổi tùy theo tình trạng, có thể đau dữ dội và lan ra cả nửa đầu trước gồm vùng trán và thái dương. 

Các triệu chứng kèm theo tình trạng bệnh là buồn nôn, ói mửa, hoa mắt, chóng mặt, cảm nhận cơn đau nửa đầu sau gáy lan ra phía trước hoặc nhói lên từng nhịp… Khoảng 18% người bị đau đầu Migraine là nữ so với 6% dân số mắc phải bệnh này. Tình trạng đau đầu có thể khởi phát ở độ tuổi thanh thiếu niên và kéo dài suốt đời, lây truyền theo gen.

Những yếu tố thuận lợi khởi phát cơn đau đầu vận mạch có thể kể đến:

• Tác dụng phụ của các loại thuốc giảm đau, thuốc tránh thai, thuốc an thần…
• Thay đổi nội tiết tố
• Sức khỏe thể chất suy giảm
• Cảm xúc tiêu cực
• Nạp nhiều cà phê hoặc thức ăn chứa tyramine
• Tác động từ yếu tố môi trường như âm thanh, ánh sáng…

Triệu chứng đau nửa đầu

Nhìn chung, đau một bên đầu dù là bên phải, bên trái hay sau gáy đều sẽ có các triệu chứng phổ biến như sau:

• Tần suất: Từ nhẹ, âm ỉ đến đau dữ dội
• Cường độ: Âm ỉ trong một thời gian hoặc ngày càng tăng dần cường độ lên, diễn tiến theo nhịp mạch đập hoặc theo từng đợt. Sau khi thuyên giảm có thể đau trở lại
• Thời điểm xuất hiện cơn đau đầu: Từ nửa đêm đến sáng
• Các yếu tố dễ gây đau đầu: Hoạt động quá sức, kích thích ánh sáng, âm thanh (từ màn hình TV, điện thoại, laptop,…); Bệnh tiềm ẩn như u não, máu tụ nội sọ

Nguyên nhân gây đau nửa đầu

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng đau một bên đầu thường gặp. Việc nhận biết được đâu là lý do gây nên tình trạng bệnh này sẽ giúp bạn dễ dàng điều chỉnh lối sinh hoạt và tìm ra phương pháp hỗ trợ điều trị.

Tinh thần bất ổn

Các yếu tố về tinh thần có thể là nguyên nhân chính cho tình trạng đau đầu, nhất là nếu bị căng thẳng, áp lực, mệt mỏi trong một thời gian dài,…hoặc gặp phải chấn thương về tâm lý, cảm xúc. 

Các cơn đau đầu do sức khỏe tinh thần thường sẽ xuất hiện và kéo dài từ 30 phút đến 1 tuần, tạo cảm giác thắt chặt ở vùng phía sau đầu và cứng đờ vai, gáy hoặc lưng trên. Tuy nhiên tình trạng không nặng hơn khi vận động và không gây buồn nôn, sẽ thuyên giảm dần khi thả lỏng cơ thể.

>> Xem thêm: Liệt dây thần kinh số 7 có nguy hiểm không? Có thể chữa khỏi không?

Thay đổi nội tiết tố

Sự thay đổi về hormone có thể gây ra chứng đau một nửa đầu bên phải, bên trái hoặc sau gáy trước khoảng thời gian hành kinh từ 1 – 2 ngày. Sau khi kết thúc kỳ kinh nguyệt từ 2 – 3 ngày thì thuyên giảm hoặc biến mất hoàn toàn. Nếu bị đau một bên đầu kinh niên do nội tiết tố thì tình trạng bệnh cũng có thể giảm dần hoặc kết thúc vào thời kỳ mãn kinh.

Trước thời gian hành kinh từ 1 – 2 ngày, sự thay đổi về hormone có thể gây đau đầu (Nguồn: Internet)

Suy nhược cơ thể

Suy nhược cơ thể có thể gây ra nhiều tình trạng bệnh khác nhau, trong đó phổ biến nhất là đau đầu vận mạch. Các đối tượng thường xuyên làm việc quá sức, ít ngủ, mất ngủ, hay di chuyển đến khu vực khác trái múi giờ,…sẽ có nhiều khả năng gặp phải tình trạng đau đầu.

Ảnh hưởng từ môi trường

Ảnh hưởng từ môi trường thông thường sẽ tác động nhiều đến hệ thần kinh trung ương của con người, từ đó có thể gây ra các tình trạng bệnh liên quan đến đầu. Theo đó, phòng có mùi, khói thuốc lá, không khí ngột ngạt, âm thanh ồn ào, đèn quá sáng hoặc nhấp nháy liên tục,…cũng có thể khởi phát cơn đau một bên đầu hoặc khiến triệu chứng càng lúc càng nghiêm trọng.

>> Xem thêm: Rối loạn lo âu: Nguyên nhân, Triệu chứng & Phương pháp điều trị

Do thức ăn

Ít ai biết chế độ dinh dưỡng thiếu phù hợp là một trong những nguyên nhân gây nên chứng đau một bên đầu phổ biến. Một số loại thực phẩm, gia vị mà bạn nên tránh để ngăn ngừa tình trạng đau đầu hoặc tránh để bệnh nghiêm trọng hơn là bột ngọt, cà phê, thức ăn chứa tyramine như rượu vang đỏ, thịt chế biến sẵn, chocolate, sữa chua, trái cây múi, các loại hạt, phô mai… 

Sử dụng thuốc

Sử dụng thuốc thường xuyên có thể khởi phát tình trạng đau đầu và tệ hơn là khiến bệnh trở thành mạn tính. Theo nghiên cứu, tỷ lệ đau đầu do lạm dụng các loại thuốc giảm đau, thuốc tránh thai, thuốc an thần,…là khá cao.

Các biến chứng đau nửa đầu cần lưu ý

Cơn đau đầu xuất hiện và kết thúc nhanh chóng có thể không gây ảnh hưởng quá nhiều đến sức khỏe và đời sống hằng ngày. Nhưng nếu tình trạng bệnh diễn ra trong một khoảng thời gian dài, với tần suất và diễn tiến ngày càng phức tạp thì có thể dẫn đến những biến chứng khó lường như:

• Co giật: Biến chứng này có thể gây nguy hiểm như cơn co giật của bệnh động kinh
• Hoa mắt, chóng mặt: Sau khi bị đau một bên đầu dữ dội, người bệnh có thể gặp phải tình trạng hoa mắt, Chóng mặt dẫn đến té ngã
• Đột quỵ: Hoa mắt, Chóng mặt có thể là bước đầu dẫn đến đột quỵ – tình trạng máu cung cấp lên não bị gián đoạn, ảnh hưởng nghiêm trọng tới lượng oxy và dinh dưỡng nuôi các tế bào não
• Mất ngủ: Đau một phần đầu có thể xuất hiện vào ban đêm và kéo dài đến sáng sớm, gây rối loạn giấc ngủ. Triệu chứng đi kèm này về lâu dài có thể dẫn đến các bệnh lý về thần kinh
• Sức khỏe tinh thần, thể chất giảm sút: Sau khi bị rối loạn giấc ngủ, sức khỏe tinh thần, thể chất của người bị bệnh có thể giảm sút đáng kể, từ đó khiến tình trạng đau đầu nghiêm trọng hơn
• Rối loạn chức năng não bộ: Đây là biến chứng phức tạp của bệnh đau nửa bên đầu, thường xuất hiện với các tình trạng phổ biến là suy giảm trí nhớ, khó tập trung, giảm khả năng tư duy… 
• Ảnh hưởng trực tiếp đến thị lực: Đau một nửa đầu trong thời gian dài có thể tác động xấu tới hệ thần kinh trung ương, khiến các cơ quản ở khu vực đầu bị ảnh hưởng nghiêm trọng, trong đó có mắt. Người bệnh khi này có thể đối diện với nguy cơ giảm thị lực, mắt mờ, thậm chí là mù vĩnh viễn. 

Phương pháp chẩn đoán đau nửa đầu

Tùy vào tiền sử bệnh nhân và gia đình, lối sinh hoạt trong thời gian từ 3 – 6 tháng gần nhất và các triệu chứng lâm sàng xoay quành tần suất, cường độ đau một nửa đầu… mà bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp chẩn đoán bệnh phù hợp. Một số xét nghiệm cũng sẽ được thực hiện để xác định tình trạng bệnh, loại bỏ những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, cụ thể là:

• Chụp X-quang đầu: Đây là một phương pháp chẩn đoán bằng hình ảnh giúp bác sĩ phát hiện và khoanh vùng những tổn thương trong xương sọ, xương mặt, mũi, xoang… không thể chẩn đoán qua mắt thường
• Chụp CT (cộng hưởng từ và cắt lớp vi tính): Kỹ thuật này sẽ được áp dụng nhằm phát hiện những bất thường về não bộ, mạch máu, từ đó giúp chẩn đoán các bệnh lý liên quan đến hệ thần kinh trung ương như xuất huyết, viêm màng, tai biến mạch máu, u não… 
• Cấy dịch não tủy: Phương pháp xác định tình trạng nhiễm trùng hoặc chảy máu trong hệ thần kinh
• Xét nghiệm máu: Phân tích cụ thể các vấn đề viêm nhiễm sau chẩn đoán mà người bệnh có thể gặp phải như nhiễm độc, viêm nhiễm tủy sống, viêm não… 

Cách điều trị đau nửa đầu hiện nay

Sau khi tìm ra nguyên nhân dẫn đến bệnh đau một bên đầu, tùy vào tình trạng nguyên phát hay thứ phát và mức độ của triệu chứng mà người bệnh có thể tự điều trị được tại nhà hay hay không. 

Nhìn chung, nếu bị đau một nửa đầu do di chứng từ bệnh lý trước đó thì bạn cần đến ngay cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị. Nếu là đau đầu nguyên phát, tức Migraine hay đau đầu cụm thì ngoài việc sử dụng thuốc, bạn có thể áp dụng thêm các biện pháp hỗ trợ như:

• Nghỉ ngơi trong không gian tuyệt đối yên tĩnh: Khi bị đau đầu, âm thanh và ánh sáng đều có thể gây ảnh hưởng tới người bệnh. Lúc này một không gian hạn chế tối đa tiếng ồn hay ánh sáng không cần thiết sẽ giúp triệu chứng đau đầu thuyên giảm nhanh hơn.
• Sử dụng lượng nhỏ thực phẩm chứa caffeine: Tại sao là một lượng nhỏ caffeine? Bởi vì chất này chỉ có tác dụng giảm đau một bên đầu tạm thời và đối với người chưa có tiền sử bệnh. Nếu dung nạp quá nhiều caffeine có thể gây cản trở giấc ngủ, suy giảm về mặt thể chất và khiến tình trạng đau đầu trở nên nghiêm trọng.
• Thư giãn đầu óc: Trong quá trình tập trung làm việc hoặc suy nghĩ đến một vấn đề nào đó mà cơn đau đầu xuất hiện, bạn hãy tạm dừng để nghỉ ngơi, thư giãn. Như vậy, cơn đau sẽ được làm dịu đi nhanh chóng.
• Châm cứu: Liệu pháp Đông Y này không chỉ giúp xử lý chứng đau đầu mà còn giúp bạn thư giãn cơ thể, đầu óc và xua tan căng thẳng.

Biện pháp ngăn ngừa đau nửa đầu

Việc thay đổi thói quen sống là phương pháp đơn giản nhất giúp hạn chế tình trạng đau một bên đầu nguyên phát, đồng thời nâng cao sức khỏe tinh thần và thể chất để ngăn ngừa tối đa các căn bệnh mạn tính. Một số hoạt động giúp cải thiện lối sinh hoạt và phòng tránh tình trạng đau đầu là:

• Tập thể dục đều đặn, vừa phải: Đây là hoạt động giúp bạn nâng cao sức khỏe tinh thần, thể chất, ngoài ra hạn chế tối đa tình trạng căng thẳng – nguyên nhân phổ biến gây nên chứng đau một bên đầu.
• Xây dựng thói quen ăn uống lành mạnh: Việc uống nhiều nước, không bỏ bữa, bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng… sẽ giúp bạn ngăn ngừa sự xuất hiện của những cơn đau một nửa đầu. Mà nguyên nhân chủ yếu là do dung nạp quá nhiều bột ngọt, caffeine hoặc thức ăn chứa tyramine.
• Cải thiện chất lượng giấc ngủ: Phần lớn lý do gây nên sự suy giảm về mặt sức khỏe tinh thần là do thiếu ngủ, ít ngủ hoặc có chất lượng giấc ngủ kém. Do đó, đảm bảo ngủ đủ giấc sẽ giúp giảm thiểu tình trạng đau đầu do cảm xúc tiêu cực hoặc căng thẳng, mệt mỏi.
• Sử dụng thuốc khoa học: Nếu bị đau đầu do thay đổi nội tiết tố, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để sử dụng thuốc hoặc các thực phẩm chức năng một cách khoa học, điều độ để hạn chế cơn đau.

Trên đây là thông tin về chứng đau nửa đầu – tình trạng bệnh phổ biến ở nhiều lứa tuổi, có thể khởi phát từ thể trạng yếu, sức khỏe tinh thần giảm sút, tác động từ môi trường sống… Để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích cho sức khỏe, hãy truy cập vào trang Tin tức y tế. Liên hệ ngay đến số HOTLINE để được tư vấn miễn phí các vấn đề liên quan đến sức khỏe hoặc đặt lịch TẠI ĐÂY để được thăm khám tại hệ thống Bệnh viện Hoàn Mỹ trên toàn quốc. 

Câu hỏi thường gặp: