Từ điển Y khoa

Bốc hỏa là cảm giác nóng đột ngột ở phần trên cơ thể, thường dữ dội nhất ở vùng mặt, cổ và ngực. Tình trạng này thường khiến da đỏ lên, tăng tiết mồ hôi và thậm chí ớn lạnh khi cơ thể mất quá nhiều nhiệt. Ngoài ra, bốc hỏa xảy ra vào ban đêm có thể làm gián đoạn giấc ngủ, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Bốc hỏa là một triệu chứng thường thấy ở thời kỳ mãn kinh – giai đoạn mà chu kỳ kinh nguyệt không đều và cuối cùng là dừng lại.

Bốc hỏa là một triệu chứng thường thấy ở thời kỳ mãn kinh. (Nguồn: Internet)  

Bệnh zona là một bệnh nhiễm virus varicella-zoster gây phát ban trên da. Mặc dù, tình trạng này không nguy hiểm đến tính mạng nhưng thường gây đau đớn và có thể xảy ra bất cứ vị trí nào trên cơ thể. Zona thường biểu hiện giống như một dải mụn nước bao quanh bên trái hoặc bên phải thân mình. Do đó, phòng ngừa bằng cách tiêm vaccin có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh zona. Ngoài ra, điều trị sớm làm rút ngắn thời gian nhiễm trùng bệnh và giảm nguy cơ biến chứng như đau dây thần kinh postherpetic. 

Bệnh zona gây ra dải mụn nước trên lưng. (Nguồn: Internet)

Bệnh Lyme là một tình trạng bệnh lý do vi khuẩn borrelia gây ra, chủ yếu lây nhiễm qua vết cắn của bọ ve chứa vi khuẩn gây bệnh. Bọ ve có thể mang vi khuẩn borrelia phổ biến ở nhiều nơi. Khả năng mắc bệnh Lyme tăng lên đáng kể nếu một người đến thăm những môi trường nơi loài bọ này sinh sống, đặc biệt là nơi có  nhiều cỏ, bụi rậm hoặc nhiều cây cối. Do đó, việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa ở những khu vực có nguy cơ cao có thể làm giảm thiểu đáng kể nguy cơ mắc bệnh Lyme.

Bọ ve mang vi khuẩn borrelia là nguyên nhân gây ra bệnh Lyme. (Nguồn: Internet)

Gan là bộ phận nằm bên dưới lồng ngực phải thực hiện chức năng chuyển hóa và đào thải các độc tố có hại cho cơ thể. Bệnh gan là các bệnh lý xảy ra ở gan do di truyền, môi trường, nhiễm virus, béo phì hay thậm chí là uống quá nhiều rượu làm tổn thương tế bào gan. Nếu không được điều trị kịp thời, những tình trạng này có thể gây xơ gan, suy gan và đe dọa đến tính mạng. Tuy nhiên, sự can thiệp y tế kịp thời có thể giúp cải thiện và phục hồi chức năng của gan.

Bệnh gan có thể gây ra cảm giác mệt mỏi, buồn nôn và làm giảm cảm giác thèm ăn. (Nguồn: Internet)

Trĩ là tình trạng các tĩnh mạch bị căng, sưng tấy ở phần dưới trực tràng và vùng hậu môn. Bệnh trĩ có 2 loại là trĩ nội và trĩ ngoại. Đối với trĩ nội được bắt nguồn từ trực tràng và thường ít có triệu chứng trừ khi chúng sa ra hoặc bị tắc. Còn đối với trĩ ngoại thường xuất hiện ngay bên dưới vùng da xung quanh lỗ hậu môn, có cảm giác khó chịu hoặc ngứa.

Bệnh tổ đỉa hay Dyshidrosis là một tình trạng viêm da cơ địa, xuất hiện với các cụm mụn nước nhỏ chứa đầy chất lỏng, chủ yếu ở hai bên ngón tay và lòng bàn tay. Tuy nhiên, trong một số trường hợp lòng bàn chân cũng có thể bị ảnh hưởng. Các mụn nước ngứa thường xuất hiện trong 2-4 tuần và thỉnh thoảng lại tái phát với các mức độ khác nhau. Các đợt tái phát đi từ nhẹ đến nặng dựa trên số lượng và kích thước của mụn nước. Thông thường, việc điều trị bệnh tổ đỉa bắt đầu từ các loại kem, thuốc mỡ hoặc thuốc bôi corticosteroid dùng để bôi lên vùng bị ảnh hưởng theo chỉ dẫn của bác sĩ. Những trường hợp nhẹ hơn chỉ cần sử dụng các loại kem dưỡng ẩm cũng có thể khiến bệnh thuyên giảm.

Bệnh thận mãn tính hay là suy thận mãn tính, là sự suy giảm dần dần chức năng thận.  Thận thực hiện chức năng lọc chất thải và chất lỏng dư thừa từ máu, sau đó thải ra ngoài thông qua ống tiểu. Tuy nhiên trong đoạn đầu các dấu hiệu bệnh thường không rõ ràng. Người bệnh có tâm lý chủ quan cho đến khi tình hình xấu đi sẽ có nguy cơ tích tụ chất lỏng, chất điện giải và chất thải trong cơ thể gây ra nguy hiểm. Điều trị bệnh thận mãn tính là làm chậm sự tiến triển của tổn thương thận. Tuy nhiên, ngay khi đã kiểm soát được tác nhân gây bệnh, tổn thương thận vẫn có thể tiếp tục diễn ra. Trường hợp xấu nhất là dẫn đến suy thận giai đoạn cuối, gây ra tử vong. Vì vậy, chẩn đoán và điều trị bệnh thận mãn tính sớm rất quan trọng để ngăn ngừa suy giảm chức năng thận. Theo dõi thường xuyên, điều chỉnh lối sống và thăm khám theo chỉ định của bác sĩ là những việc cần làm để kiểm soát bệnh và giảm nguy cơ mắc suy thận giai đoạn cuối.

Một loại ký sinh trùng siêu nhỏ có tên là Blastocystis có thể cư trú trong đường tiêu hóa của bạn. Các nhà nghiên cứu đang cố gắng xác định xem Blastocystis có gây ra bất kỳ bệnh nào không. Một số người có vấn đề về đường tiêu hóa như tiêu chảy và đau bụng có Blastocystis trong phân. Tuy nhiên, Blastocystis thường tồn tại trong đường tiêu hóa của một người mà không gây hại gì. Blastocystis có thể lây truyền qua thức ăn, nước hoặc tiếp xúc với phân của người hoặc động vật. Nó phổ biến hơn ở các nước đang phát triển và trong số những người làm việc với động vật. Trước đây, Blastocystis ở người được xác định là một loài duy nhất, Blastocystis hominis. Kể từ đó, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra nhiều biến thể khác nhau, bao gồm các loài hoặc chủng khác nhau trong một loài. Tên khoa học hiện tại của Blastocystis là Blastocystis spp, có nghĩa là “nhiều loài”. Blastocystosis là thuật ngữ được sử dụng để mô tả nhiễm trùng Blastocystis.

Bệnh đa polyp tuyến gia đình (FAP) là một tình trạng di truyền hiếm gặp do khiếm khuyết gen trong gen polyposis coli tuyến (APC). Đối với hầu hết mọi người, gen này được thừa hưởng từ cha mẹ. Tuy nhiên, đột biến gen xảy ra tự phát đối với 25-30% số cá thể. FAP dẫn đến mô thừa (polyp) trong đại tràng và trực tràng. Những polyp này cũng có thể xuất hiện ở đường tiêu hóa trên, đặc biệt là ở tá tràng. Nếu không được điều trị, polyp đại tràng và trực tràng có thể trở thành ung thư ở độ tuổi 40. Hầu hết những người bị FAP cuối cùng đều phải phẫu thuật cắt bỏ ruột già để ngăn ngừa ung thư. Mặc dù polyp tá tràng cũng có thể phát triển thành ung thư, nhưng việc theo dõi thường xuyên và loại bỏ polyp thường kiểm soát chúng. Bệnh đa polyp tuyến gia đình suy yếu (AFAP) là một dạng nhẹ hơn của FAP. Những người bị AFAP thường có ít polyp đại tràng hơn (trung bình là 30) và phát triển ung thư sau này trong đời.

Các tế bào bạch cầu đóng một vai trò quan trọng trong việc chống lại vi trùng. Tuy nhiên, bệnh bạch cầu tế bào lông, một loại ung thư, ảnh hưởng đến một loại tế bào bạch cầu được gọi là tế bào B hoặc tế bào lympho B. Trong tình trạng này, cơ thể tạo ra quá nhiều tế bào B bất thường, xuất hiện “lông” dưới kính hiển vi. Những tế bào bạch cầu này tích tụ trong cơ thể và gây ra các triệu chứng khác nhau. Trong khi bệnh thường tiến triển chậm, một biến thể tích cực hơn được gọi là Biến thể bệnh bạch cầu tế bào lông được coi là một loại ung thư riêng biệt. Thông thường, hóa trị liệu là phương pháp điều trị tiêu chuẩn cho bệnh bạch cầu tế bào lông. Tuy nhiên, điều trị ngay lập tức có thể không cần thiết và bác sĩ có thể quyết định hoãn lại.

Bệnh thận IgA, còn được gọi là bệnh Berger, là một bệnh về thận. Nó xảy ra khi thận tích tụ một loại protein gọi là immunoglobulin A (IgA) để chống lại vi trùng. Điều này dẫn đến tình trạng viêm, sưng tấy khiến thận khó lọc chất thải ra khỏi máu theo thời gian. Bệnh thận IgA thường tiến triển chậm trong nhiều năm, nhưng tiến trình của nó thay đổi tùy theo từng người. Một số người bị rò rỉ máu vào nước tiểu mà không gặp bất kỳ vấn đề nào khác, trong khi những người khác có thể bị biến chứng, bao gồm mất chức năng thận và tràn protein vào nước tiểu. Một số người có thể bị suy thận, nghĩa là thận ngừng hoạt động hiệu quả để lọc chất thải của cơ thể. Không có cách chữa trị bệnh thận IgA, nhưng thuốc có thể làm chậm sự tiến triển của nó. Một số người có thể cần điều trị để giảm viêm, giảm lượng protein tràn vào nước tiểu và ngăn ngừa suy thận. Những liệu pháp như vậy có thể giúp bệnh ngừng hoạt động, một tình trạng được gọi là thuyên giảm. Giữ huyết áp trong tầm kiểm soát và giảm mức cholesterol cũng có thể làm chậm sự tiến triển của bệnh.

Bệnh gai đen là một tình trạng da gây ra các mảng sẫm màu, dày và mượt như nhung ở những vùng da có nếp gấp hoặc nếp gấp. Nó thường xuất hiện ở cổ, bẹn và nách. Tình trạng này chủ yếu ảnh hưởng đến những người béo phì. Tuy nhiên, trong một số ít trường hợp, nó cũng có thể chỉ ra ung thư ở cơ quan nội tạng, chẳng hạn như gan hoặc dạ dày. Màu sắc và kết cấu thông thường của da có thể được phục hồi bằng cách giải quyết nguyên nhân cơ bản gây ra bệnh gai đen.

Bệnh to cực là một rối loạn nội tiết tố khi tuyến yên sản xuất quá nhiều hormone tăng trưởng trong thời kỳ trưởng thành. Việc sản xuất quá nhiều hormone tăng trưởng này làm tăng kích thước xương, trong thời thơ ấu dẫn đến tầm vóc cao hơn, được gọi là chủ nghĩa khổng lồ. Tuy nhiên, phần lớn không thay đổi về chiều cao mà xương tay, chân, mặt to ra gọi là bệnh to cực. Vì bệnh to cực hiếm gặp và những thay đổi về thể chất diễn ra dần dần trong nhiều năm nên việc nhận biết tình trạng bệnh có thể mất một khoảng thời gian. Nồng độ hormone tăng trưởng cao có thể ảnh hưởng đến các bộ phận cơ thể khác nếu không được điều trị, dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, đôi khi thậm chí đe dọa đến tính mạng. Tuy nhiên, với phương pháp điều trị thích hợp, nguy cơ biến chứng có thể giảm và các triệu chứng có thể được cải thiện đáng kể, bao gồm cả việc mở rộng các đặc điểm trên khuôn mặt.

ALL, viết tắt của bệnh bạch cầu Lympho Cấp tính, là một loại ung thư ảnh hưởng đến tủy xương và các tế bào máu. Nó được gọi là “cấp tính” vì sự tiến triển nhanh chóng và xu hướng tạo ra các tế bào máu chưa trưởng thành thay vì tế bào trưởng thành. Ung thư ảnh hưởng đến các tế bào bạch cầu được gọi là tế bào lympho, do đó có thuật ngữ “lymphocytic” trong tên. ALL còn được gọi là bệnh bạch cầu lymphoblastic cấp tính. Mặc dù ALL thường gặp nhất ở trẻ em nhưng nó cũng có thể xảy ra ở người lớn, mặc dù khả năng xảy ra thấp hơn đáng kể. Điều trị TẤT CẢ có cơ hội thành công cao, khiến nó trở thành một loại ung thư có thể chữa được.

AML, hay bệnh bạch cầu tủy cấp tính, là bệnh ung thư ảnh hưởng đến máu và tủy xương. Tủy xương là nơi tạo ra các tế bào máu trong mô xốp bên trong xương. Thuật ngữ “cấp tính” trong AML đề cập đến sự tiến triển nhanh chóng của bệnh. Nó được gọi là bệnh bạch cầu tủy vì nó ảnh hưởng đến một nhóm tế bào bạch cầu cụ thể được gọi là tế bào tủy. Những tế bào này thường phát triển thành các tế bào máu trưởng thành khác nhau, bao gồm hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu. AML còn được gọi là bệnh bạch cầu dòng tủy cấp tính, bệnh bạch cầu nguyên bào tủy cấp tính, bệnh bạch cầu bạch cầu hạt cấp tính và bệnh bạch cầu nonlymphocytic cấp tính.

Bệnh Addison, còn được gọi là suy thượng thận, hiếm gặp khi cơ thể không sản xuất đủ hormone. Tình trạng này dẫn đến tuyến thượng thận sản xuất không đủ cortisol và đôi khi là aldosterone. Bệnh Addison có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai và gây nguy hiểm đến tính mạng của một người. Để kiểm soát tình trạng này, liệu pháp thay thế hormone là cần thiết để thay thế các hormone bị thiếu.

Adenomyosis là tình trạng mô nội mạc tử cung, thường nằm dọc theo tử cung, phát triển thành thành cơ của tử cung. Điều này có thể dẫn đến tử cung mở rộng và thời kỳ kinh nguyệt nặng nề, đau đớn do các mô bị dịch chuyển dày lên, vỡ ra và chảy máu trong mỗi chu kỳ kinh nguyệt. Nguyên nhân của adenomyosis vẫn chưa được biết, nhưng nó thường tự khỏi sau khi mãn kinh. Các phương pháp điều trị nội tiết tố có thể mang lại lợi ích cho những phụ nữ bị khó chịu nghiêm trọng, trong khi phẫu thuật cắt bỏ tử cung có thể chữa khỏi hoàn toàn tình trạng này.

Bệnh Still ở người lớn là một dạng viêm khớp khá hiếm gặp. Các triệu chứng bao gồm sốt, đau khớp và phát ban. Một số cá nhân trải qua một giai đoạn duy nhất rồi cuối cùng biến mất, trong khi những người khác có thể bị tái phát. Bệnh Still ở người lớn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến khớp của bạn, đặc biệt là cổ tay. Điều trị y tế là cần thiết để giảm đau và kiểm soát bệnh. Prednisone thường được kê đơn khi thuốc giảm đau như ibuprofen (Advil, Motrin IB, và những loại khác) không đủ.

Khi chúng ta già đi, các mô xung quanh mắt yếu đi, bao gồm một số cơ nâng đỡ mi mắt. Điều này thường dẫn đến sưng nhẹ hoặc bọng mắt dưới mắt chúng ta, thường được gọi là túi dưới mắt. Những túi này được tạo ra khi chất béo giúp giữ cho mắt của chúng ta ở đúng vị trí di chuyển vào mí mắt dưới, khiến chúng có vẻ sưng húp. Ngoài ra, chất lỏng có thể tích tụ bên dưới mắt của chúng ta, góp phần gây ra tình trạng này. Bọng dưới mắt thường là vấn đề về thẩm mỹ và hiếm khi là dấu hiệu của một tình trạng bệnh lý nghiêm trọng. Tuy nhiên, nó có thể gây khó chịu. Các biện pháp khắc phục tại nhà như chườm mát có thể giúp cải thiện tình trạng bọng dưới mắt. Nếu vấn đề vẫn còn, phẫu thuật mí mắt có thể là một lựa chọn để xem xét.

Bạn đã nghe nói về bệnh Behcet hay còn gọi là hội chứng Behcet chưa? Đây là một tình trạng hiếm gặp gây viêm ở các mạch máu khắp cơ thể. Tình trạng viêm này có thể gây ra các triệu chứng khác nhau mà lúc đầu có vẻ không liên quan. Những triệu chứng này bao gồm lở miệng, viêm mắt, phát ban và tổn thương da, và lở loét bộ phận sinh dục. May mắn thay, hiện có các loại thuốc giúp kiểm soát các triệu chứng của bệnh Behcet và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng như mù lòa. Nếu bạn hoặc ai đó mà bạn biết có thể mắc phải tình trạng này, bạn phải nói chuyện với chuyên gia chăm sóc sức khỏe để được chẩn đoán và điều trị thích hợp.

Bàng quang lồi là một khuyết tật bẩm sinh hiếm gặp khi bàng quang phát triển bên ngoài bào thai. Do đó, bàng quang bị hở không thể hoạt động bình thường và xảy ra rò rỉ nước tiểu (tiểu không tự chủ). Mức độ nghiêm trọng của các vấn đề do bàng quang exstrophy gây ra có thể khác nhau. Nó có thể dẫn đến các khuyết tật ở bàng quang, bộ phận sinh dục, xương chậu, ruột và cơ quan sinh sản. Bàng quang lồi có thể được phát hiện trong thai kỳ thông qua siêu âm thông thường. Tuy nhiên, có những trường hợp khiếm khuyết chỉ lộ ra sau khi em bé được sinh ra. Phẫu thuật là cần thiết để sửa chữa những thiếu sót ở trẻ sinh ra với chứng phình bàng quang.