Nhiễm khuẩn tiết niệu là bệnh thường gặp ở phụ nữ mang thai với tỉ lệ mắc mới khoảng 8%, trong đó có từ 1 – 2% người bệnh xuất hiện triệu chứng và 2 – 13% không biểu hiện triệu chứng.

Những thay đổi sinh lý trong thai kỳ khiến phụ nữ mang thai dễ bị nhiễm trùng đường tiểu. Cụ thể, do tác động chống co thắt của progesterone và sự chèn ép của tử cung lên bàng quang, khả năng tống thoát của bàng quang suy giảm làm tăng thể tích nước tiểu tồn lưu và tăng nguy cơ ngược dòng bàng quang – niệu quản. Ngoài ra, sự thay đổi độ lọc cầu thận trong quá trình mang thai làm tăng độ cô đặc glucose – niệu và tính chất kiềm của nước tiểu cũng tạo thuận lợi cho vi trùng phát triển.

Nếu không điều trị, nhiễm khuẩn tiết niệu sẽ đưa đến những biến chứng viêm thận – bể thận, trẻ sinh thiếu cân, sinh non và đôi khi đưa đến thai chết lưu.

Triệu chứng lâm sàng

Nhiễm khuẩn tiết niệu ở phụ nữ mang thai chia làm 3 loại: Nhiễm khuẩn không triệu chứng, viêm bàng quang cấp, viêm thận – bể thận cấp.

• Nhiễm khuẩn tiết niệu không triệu chứng: Người bệnh không có triệu chứng lâm sàng của nhiễm trùng đường tiểu. Cấy nước tiểu có 10⁵ cfu/ml. Ở phụ nữ có thai nếu không điều trị, 20 – 40% số trường hợp khuẩn niệu không triệu chứng sẽ diễn tiến đến viêm thận – bể thận cấp.

• Viêm bàng quang cấp: Biểu hiện của viêm bàng quang cấp gồm tiểu gấp, tiểu nhiều lần, tiểu đau, tiểu mủ, tiểu máu và không kèm triệu chứng toàn thân. Cấy nước tiểu có trên 10⁵ cfu/ml.

• Viêm thận – bể thận cấp: Đây là loại nhiễm trùng niệu nguy hiểm trong thai kỳ vì có thể gây nhiều biến chứng cho thai phụ. Viêm thận – bể thận dễ xảy ra ở những thai phụ có tiền sử viêm thận – bể thận, có bất thường giải phẫu hệ tiết niệu hoặc có sỏi niệu, thường xảy ra vào 6 tháng cuối thai kì. Do tư thế giải phẫu của tử cung khi mang thai có khuynh hướng nghiêng và chèn ép sang phải, nên đa số viêm thận – bể thận ảnh hưởng đến thận phải nhiều hơn thận trái. Các chủng vi khuẩn gây bệnh thường gặp là E coli, Klebsiella pneumoniae. Viêm thận – bể thận cấp là nguyên nhân hàng đầu gây sốc nhiễm trùng ở phụ nữ có thai, tăng tỉ lệ sinh non. Triệu chứng lâm sàng bao gồm: Đau vùng hông lưng, Sốt trên 38 độ C, thường sốt rét run, có thể có triệu chứng của viêm bàng quang hoặc nôn, buồn nôn.

Điều trị nhiễm khuẩn tiết niệu ở phụ nữ mang thai

• Nhiễm khuẩn tiết niệu không triệu chứng và viêm bàng quang: Điều trị kháng sinh theo kết quả nuôi cấy và kháng sinh đồ, thời gian điều trị 5 – 7 ngày. Các lựa chọn kháng sinh theo kinh nghiệm đường uống bao gồm: Amoxxicillin, amoxicillin – clavulanate, cephalexin,…

• Viêm thận bể thận cấp:
  • Nhập viện điều trị kháng sinh đường tĩnh mạch.
  • Điều trị tốt nhất dựa vào kết quả nuôi cấy và kháng sinh đồ.
  • Phác đồ kháng sinh ưu tiên là beta lactam phổ rộng: Ceftriaxone, cefepime.
  • Trường hợp viêm thận bể thận nặng, có tắc nghẽn: Ưu tiên piperracillin – tazobactam, meropenem.

Sau khi dùng kháng sinh thích hợp, người bệnh sẽ hết triệu chứng và hết Sốt trong vòng 48 giờ – 72 giờ. Nếu sau 72 giờ dùng kháng sinh, người bệnh chưa đáp ứng lâm sàng, chứng tỏ vi khuẩn kháng thuốc hoặc có sỏi tiết niệu, hay có dị dạng đường tiết niệu. Trong tình huống này, nên thêm vào hoặc thay thế kháng sinh.

Phòng bệnh nhiễm khuẩn tiết niệu ở phụ nữ mang thai

• Uống đủ nước mỗi ngày theo cân nặng.
• Vệ sinh bộ phận sinh dục sạch sẽ, khô thoáng.
• Không nhịn tiểu lâu.
• Phòng tránh tình trạng viêm đường tiết niệu sau khi quan hệ bằng cách vệ sinh vùng niệu đạo sạch sẽ trước và sau quan hệ tình dục.

Nhiễm trùng tiết niệu ở phụ nữ mang thai có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi. Chính vì vậy, khi có các triệu chứng nghi ngờ, người bệnh cần đến cơ sở y tế uy tín để bác sĩ chuyên khoa kiểm tra, phát hiện và điều trị kịp thời.

Bác sĩ Tạ Thị Xoan – Khoa Nội tổng quát, Bệnh viện Hoàn Mỹ Vinh.

Để được tư vấn chi tiết, vui lòng liên hệ Bệnh viện Hoàn Mỹ Vinh:

• Phòng Chăm sóc khách hàng: 0901747173
• Địa chỉ: Số 99, đường Phạm Đình Toái, xã Nghi Phú, TP. Vinh, tỉnh Nghệ An