Bệnh tay chân miệng: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Bệnh tay chân miệng tưởng như không nguy hiểm nhưng lại kéo theo nhiều biến chứng nếu bệnh nhân không được chữa trị kịp thời. Ví dụ như viêm phổi, viêm não, suy hô hấp, viêm cơ tim… Vậy Tay chân miệng là bệnh gì và dấu hiệu nhận biết ra sao? Điều trị và phòng ngừa bệnh này như thế nào cho hiệu quả? Hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây của bệnh viện Hoàn Mỹ để bảo vệ tốt nhất cho sức khoẻ của chính mình và người thân.

>>> Xem thêm:

Contents

Bệnh Tay chân miệng là gì?

Tay chân miệng có tên tiếng Anh là Hand, foot and mouth disease (viết tắt là HFMD). Đây là loại bệnh truyền nhiễm gây ra những biểu hiện như đau họng, sốt, phỏng nước ở lòng bàn chân, lòng bàn tay, mông và đầu gối, tổn thương niêm mạc miệng. Hiện tượng này do virus Coxsackie A16 hoặc Enterovirus 71 gây ra.

Kích cỡ của các con virus này thường rơi vào khoảng 27 – 30 nm. Từ khi xâm nhập vào cơ thể con người, chúng trú ngụ tại niêm mạc ruột và niêm mạc má rồi từ từ di chuyển đến những hạch bạch huyết. Sau đó, chúng len lỏi vào máu gây ra nhiễm trùng máu. Virus dừng chân cuối cùng tại niêm mạc da và niêm mạc miệng.

Theo ý kiến của các bác sĩ, diễn biến của các ca bệnh đều tương đối nhẹ. Thế nhưng, vẫn có một số trường hợp diễn biến bệnh quá nhanh, mức độ tổn thương lớn và nguy hiểm, thậm chí là chỉ trong vòng nửa ngày. Đối với những ca này, bệnh nhân có thể chuyển từ độ 1 sang độ 3 một cách đột ngột, dẫn đến hiện tượng suy hô hấp. Chính vì vậy, người thân cần đặc biệt chú ý để đưa bệnh nhân đến bệnh viện kịp thời.

>>> Xem thêm: Sốt siêu vi: Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị, phòng ngừa

Bệnh tay chân miệng là căn bệnh do virus nhóm Enterovirus gây ra — *Bệnh Tay chân miệng là căn bệnh do virus nhóm Enterovirus gây ra (Nguồn: Internet)*

Nguyên nhân gây bệnh tay chân miệng

Nguyên nhân chính gây ra bệnh tay chân miệng là chủng virus nhóm Enterovirus đường ruột, cụ thể là Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71 (EV71). Trong đó, nếu bệnh nhân mắc bệnh do virus Enterovirus 71 thì bệnh dễ lây lan, để lại biến chứng nặng và nguy hiểm đến tính mạng. Ví dụ như là viêm màng não, rối loạn tim mạch, rối loạn hô hấp, viêm não và đặc biệt là tử vong. Còn nếu bệnh là do virus Coxsackievirus A16 thì đây là loại bệnh thường gặp, thường sẽ tự khỏi mà không cần điều trị.

Dấu hiệu bệnh tay chân miệng

Tay chân miệng thường lây lan qua đường nước bọt, phân và phỏng nước của trẻ em nhiễm bệnh. Việc nhận biết các dấu hiệu của bệnh sẽ giúp nhanh chóng tìm phương án điều trị phù hợp. Bệnh này được nhận biết qua 3 giai đoạn sau:

Giai đoạn ủ bệnh

Giai đoạn ủ bệnh thường kéo dài từ 3 đến 7 ngày, trẻ em hầu như chưa biểu hiện dấu hiệu nào rõ ràng. Bé vẫn sẽ sinh hoạt, ăn uống và ngủ nghỉ như mọi ngày nên phụ huynh khó nhận ra.

>>> Xem thêm: Sốt phát ban: Nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả

Giai đoạn khởi phát

Bước sang giai đoạn khởi phát từ 1 đến 2 ngày, người bị bệnh Tay chân miệng có các dấu hiệu như mệt mỏi, đau đầu, sốt, đau họng, lười ăn, tiêu chảy…

Giai đoạn toàn phát

Đây là giai đoạn dễ dàng nhận biết bằng mắt thường nhất. Điển hình các biểu hiện như sau:

Trẻ bị Sốt từ 37,5 độ cho đến 39 – 40 độ nếu nghiêm trọng trong thời gian ít nhất là 2 ngày. Đây là lúc nguy cơ biến chứng về hô hấp, thần kinh và tim mạch dễ xuất hiện nhất. Phụ huynh cần ngay lập tức đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ điều trị kịp thời.
Miệng bị viêm loét với đường kính khoảng 2 – 3mm. Chúng xuất hiện nhiều ở lợi, hầu họng, môi, niêm mạc má… gây ra chứng biếng ăn, bỏ bú, tiết nhiều nước bọt.
Nhiều bộ phận trên cơ thể nổi phát ban dạng phỏng nước. Chúng nổi nhiều ở bàn chân, bàn tay, mông, khuỷu tay, đầu gối với đường kính khoảng vài mi-li-mét. Trong các bóng nước là dịch nhầy. Chúng tồn tại dưới 7 ngày và khi vỡ ra tạo cảm giác đau đớn. Mặc dù không bị bội nhiễm, bị loét hay sẹo nhưng các bóng nước để lại thâm trên da.

>>> Xem thêm: Triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ em và cách xứ lý sớm

*Bệnh nhân nổi phát ban quanh miệng (Nguồn: Internet)*

Bệnh Tay chân miệng có lây không? Đường nào lây lan nhanh?

Bởi vì tốc độ lây lan nhanh nên bệnh tay chân miệng là mối lo ngại của không ít bậc phụ huynh. Nó lây lan trực tiếp từ người sang người với tốc độ nhanh chóng nên dễ dàng bùng phát thành dịch lớn nếu biện pháp ngăn ngừa và kiểm soát không được thực hiện tốt. Số ca bị Tay chân miệng được Bộ Y tế thống kê vào 2 tháng đầu năm 2023 là 315 ca, gấp 2,2 lần so với thời điểm này năm trước.

Tay chân miệng sẽ lây lan nhanh nhất qua đường hô hấp và tiêu hoá. Cụ thể là:

Nước mũi, nước miếng, đờm
Giọt hô hấp lơ lửng trong không khí sau khi có ai đó hắt hơi hay ho
Chất thải của cơ thể
Mụn nước
Vật dụng đã bị nhiễm virus Tay chân miệng từ trước (tay nắm cửa, đồ chơi) rồi bị tiếp xúc với miệng, mũi, mắt.

Sau khi được phát hiện, bệnh nhân cần được cách ly ngay để hạn chế tối đa nguy cơ virus lây lan. Nguy cơ lan truyền virus mạnh nhất là ở tuần đầu sau khi nhiễm. Ngoài ra, con virus này vẫn nằm trong cơ thể ngay cả khi dấu hiệu mắc bệnh đã biến mất.

>>> Xem thêm: Bệnh thủy đậu có lây không? Cách để không bị lây thủy đậu

Biến chứng của bệnh tay chân miệng

Hầu hết các trường hợp bị Tay chân miệng đều tự khỏi, không ảnh hưởng đến sức khoẻ và tính mạng của người bệnh. Thế nhưng, một số ca nặng đặc biệt là với bệnh nhân nhỏ tuổi thì biến chứng để lại rất nguy hiểm. Cụ thể:

Cơ thể mất nước
Cổ họng và miệng bị lở nên khó ăn uống
Người bị liệt, mềm một số chi
Viêm não
Viêm màng não
Truỵ tim mạch, tổn thương cơ tim, suy tim
Phù phổi cấp
Tử vong.

>>> Xem thêm: Bệnh sốt rét là gì? Triệu chứng, nguyên nhân, cách điều trị

*Miệng bị lở dẫn đến việc khó khăn (Nguồn: Internet)*

Cách điều trị bệnh tay chân miệng

Học cách điều trị đúng bệnh tay chân miệng là điều rất quan trọng vì bệnh này không có bất kỳ loại thuốc điều trị nào. Một số cách hiệu quả, an toàn thường được bác sĩ khuyên áp dụng là:

Chỉ sử dụng thuốc kháng sinh trong trường hợp cần thiết, ví dụ như bệnh nhân bị bội nhiễm. Bởi lẽ, thuốc kháng sinh chỉ có khả năng tiêu diệt vi khuẩn, còn virus gây ra Tay chân miệng vẫn tồn tại bình thường.
Ăn uống theo chế độ dinh dưỡng hợp lý, khoa học, đảm bảo có đầy đủ dưỡng chất để tăng cường đề kháng.
Theo dõi sát sao bệnh nhân để sớm điều trị kịp thời và đúng cách
Đeo găng tay, khẩu trang cho bệnh nhân đồng thời cách ly với người xung quanh
Bôi thuốc gây tê tại chỗ để hạn chế cảm giác đau nhức vì viêm loét. Một số loại thuốc thường được dùng là paracetamol hoặc ibuprofen. Tuy nhiên bạn cần lưu ý không sử dụng aspirin cho bệnh nhân dưới 18 tuổi vì có nguy cơ gây ra hội chứng Reye – căn bệnh khiến trẻ tử vong.
Đưa bệnh nhân bị Tay chân miệng cấp 1 đến cơ sở y tế uy tín để điều trị ngoại trú nếu nhận thấy những biến chứng nặng như Sốt cao trên 39 độ C, giật mình, quấy khóc, rung chi, đi không vững, ngủ li bì, hôn mê, co giật, thở dốc…
Vệ sinh đồ dùng cá nhân bằng cồn hoặc dung dịch sát khuẩn y tế.
Khử khuẩn, dọn dẹp vệ sinh không gian sống sạch sẽ.

>>> Xem thêm: Phát ban sốt xuất huyết có ngứa không? Bao lâu thì khỏi?

Phương pháp phòng ngừa bệnh tay chân miệng

Có nhiều phương pháp để phòng ngừa bệnh tay chân miệng lây lan tạo thành dịch như sau:

Giữ gìn vệ sinh cá nhân sạch sẽ, rửa tay bằng xà phòng thường xuyên
Vệ sinh dụng cụ nấu ăn sạch sẽ trước khi sử dụng
Không ăn bốc và mút tay
Làm sạch không gian sống, bề mặt các vật dụng tiếp xúc hàng ngày như tay nắm cửa, vịn cầu thang, bề mặt bàn ghế, giường đệm
Khử trùng đồ chơi
Cách ly người bệnh càng sớm càng tốt để tránh lây lan
Khử trùng giường và phòng của người bệnh, xử lý vật dụng chăm sóc người bệnh đúng quy trình
Người nhà cần sát khuẩn tay sau khi tiếp xúc với người bệnh.

>>> Xem thêm: Dị ứng thức ăn: Nguyên nhân, dấu hiệu, cách phòng ngừa và xử lý

*Vệ sinh sạch sẽ đồ chơi (Nguồn: Internet)*

Trên đây là những thông tin chi tiết liên quan đến bệnh tay chân miệng mà nhiều người đang quan tâm. Nếu muốn cập nhật những kiến thức y học mới nhất được đăng tải mỗi ngày, bạn đừng quên truy cập chuyên mục Tin tức y tế. Ngoài ra, bạn có thể đặt lịch khám bệnh online tại hệ thống bệnh viện Hoàn Mỹ trên toàn quốc TẠI ĐÂY hoặc liên hệ đến số HOTLINE để được hỗ trợ chu đáo nhất!