Trong thời kỳ mang thai, bất kỳ biểu hiện bất thường nào trên cơ thể người mẹ cũng cần được theo dõi cẩn thận. Một trong những dấu hiệu thường bị xem nhẹ nhưng lại tiềm ẩn rủi ro nghiêm trọng là tình trạng ngứa dai dẳng, lòng bàn tay và bàn chân. Đây có thể là triệu chứng sớm của bệnh lý ứ mật trong gan do thai kỳ (Intrahepatic Cholestasis of Pregnancy – ICP) – một rối loạn gan đặc hiệu có thể gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của mẹ và thai nhi nếu không được phát hiện kịp thời.

Bệnh lý ứ mật trong gan do thai kỳ là gì?

Ứ mật trong gan do thai kỳ là tình trạng rối loạn chức năng gan xảy ra khi dòng chảy của dịch mật từ gan ra ruột bị chậm lại hoặc ngưng trệ, dẫn đến tích tụ axit mật trong máu. Tình trạng này gây ra triệu chứng ngứa toàn thân, lòng bàn tay, bàn chân, đồng thời tiềm ẩn nhiều biến chứng ảnh hưởng cho thai nhi. ICP thường xuất hiện vào tam cá nguyệt thứ ba của thai kỳ và có xu hướng cải thiện sau khi sinh.

Tỷ lệ mắc và các yếu tố nguy cơ

ICP là bệnh lý không phổ biến nhưng cũng không hiếm gặp, với tỷ lệ khoảng 0,5–1% tổng số thai kỳ. Tỷ lệ này có thể tăng cao ở một số khu vực địa lý hoặc nhóm dân cư có yếu tố di truyền. Bệnh thường khởi phát từ tuần thai thứ 28 trở đi.

Các yếu tố được cho là làm tăng nguy cơ mắc ICP bao gồm:

• Thay đổi nội tiết tố trong thai kỳ, đặc biệt là nồng độ estrogen và progesterone tăng cao.
• Tiền sử gia đình từng mắc ICP.
• Mang song thai hoặc đa thai.
• Chế độ ăn thiếu vi chất (đặc biệt là selen) hoặc điều kiện môi trường ảnh hưởng đến chức năng gan.

Nhận biết sớm triệu chứng ICP

Triệu chứng nổi bật và điển hình nhất của ICP là cảm giác ngứa ngáy dữ dội, thường tập trung ở lòng bàn tay và lòng bàn chân, rõ rệt hơn vào ban đêm và không kèm theo phát ban. Nhiều sản phụ mô tả cơn ngứa khiến họ mất ngủ kéo dài, ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống.

Ngoài ra, người bệnh có thể xuất hiện các biểu hiện khác như:

• Vàng da nhẹ, vàng củng mạc mắt
• Nước tiểu sẫm như màu nước trà, phân bạc màu
• Mệt mỏi kéo dài, chán ăn
• Cảm giác nặng tức vùng hạ sườn phải

Điều đáng lo ngại là ICP không gây Sốt hay đau rõ ràng nên dễ bị nhầm lẫn với các tình trạng sinh lý bình thường của thai kỳ. Việc phát hiện trễ có thể khiến thai nhi rơi vào nguy hiểm mà không có dấu hiệu báo trước.

Đừng xem thường tình trạng ngứa trong thai kỳ

Mức độ nguy hiểm của ICP

Dù nhiều sản phụ vẫn cảm thấy sức khỏe ổn định trong giai đoạn mắc ICP, song bệnh lý này lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho thai nhi nếu không được theo dõi sát sao:

Đối với thai nhi, axit mật tăng cao trong máu mẹ có thể dẫn đến:

• Sinh non (tự nhiên hoặc do chỉ định y khoa)
• Suy thai cấp
• Thai lưu – biến chứng nghiêm trọng nhất, có thể xảy ra đột ngột ngay cả khi thai nhi phát triển bình thường trước đó

Đối với mẹ bầu, bệnh có thể dẫn đến:

• Suy giảm chức năng gan sau sinh
• Nguy cơ tái phát cao trong lần mang thai tiếp theo (tỷ lệ từ 60–70%)

Do đó, sản phụ mắc ICP cần được theo dõi liên tục tại cơ sở y tế có chuyên môn sản khoa và trang thiết bị phù hợp.

Trong giai đoạn mắc ICP, bệnh lý này lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho thai nhi

Nguyên tắc điều trị và theo dõi

Mục tiêu điều trị ICP không chỉ là giảm ngứa và cải thiện chức năng gan mà còn là phòng ngừa biến chứng cho thai nhi. Hiện nay, thuốc ursodeoxycholic acid (UDCA) là lựa chọn điều trị chính, giúp giảm nồng độ axit mật trong máu. Thuốc cần được kê đơn và sử dụng dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa.

Sản phụ được chỉ định thực hiện xét nghiệm máu định kỳ (1–2 tuần/lần) để theo dõi nồng độ axit mật và men gan. Trong trường hợp nặng, người bệnh sẽ được nhập viện để theo dõi toàn diện, bao gồm:

• Monitoring tim thai
• Siêu âm Doppler
• Đánh giá lượng nước ối và chỉ số phát triển của thai
• Xét nghiệm lâm sàng khác

Khi thai đã đạt đến tuần thứ 36–37 hoặc có dấu hiệu bất thường, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định sinh sớm để đảm bảo an toàn cho thai nhi.

Chủ động phòng ngừa và phát hiện sớm

Mặc dù ICP không thể phòng tránh tuyệt đối, nhưng mẹ bầu có thể chủ động hạn chế nguy cơ và phát hiện sớm bằng cách:

• Khám thai định kỳ đúng lịch và báo ngay cho bác sĩ nếu xuất hiện tình trạng ngứa bất thường, đặc biệt là ngứa lòng bàn tay, bàn chân vào ban đêm.
• Không tự ý sử dụng thuốc hoặc thực phẩm chức năng khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế chất béo, tăng cường rau xanh và nước uống để hỗ trợ gan hoạt động hiệu quả hơn.

Thăm khám và theo dõi chuyên sâu tại Bệnh viện Hoàn Mỹ Thủ Đức

Với đội ngũ bác sĩ sản khoa nhiều kinh nghiệm và hệ thống xét nghiệm – chẩn đoán hiện đại, Bệnh viện Hoàn Mỹ Thủ Đức là địa chỉ uy tín đồng hành cùng mẹ bầu trong hành trình thai kỳ an toàn. Bệnh viện triển khai đầy đủ các dịch vụ:

• Tư vấn – khám sàng lọc ICP và các bệnh lý gan trong thai kỳ
• Xét nghiệm chức năng gan, nồng độ axit mật
• Theo dõi sự phát triển thai nhi bằng monitoring – siêu âm chuyên sâu
• Lập kế hoạch sinh an toàn trong các trường hợp nguy cơ cao