HIV/AIDS

Xét nghiệm máu để phát hiện sớm khả năng mắc virus HIV. (Nguồn: Internet)

Các triệu chứng của HIV và AIDS khác nhau, tùy thuộc vào giai đoạn của bệnh.

Nhiễm trùng nguyên phát (HIV cấp tính)

Trong giai đoạn đầu, người nhiễm HIV nguyên phát hoặc cấp tính thường xuất hiện các triệu chứng tương tự bệnh cúm tồn tại trong vòng hai tuần đến một tháng sau khi nhiễm bệnh và có thể kéo dài trong vài tuần.

Các triệu chứng có thể bao gồm:

• Sốt.
• Đau đầu.
• Đau cơ và đau khớp.
• Phát ban.
• Đau họng và đau miệng.
• Các tuyến bạch huyết bị sưng, chủ yếu ở cổ.
• Bệnh tiêu chảy.
• Giảm cân.
• Ho.
• Đổ mồ hôi đêm.

Cần nhận biết các dấu hiệu này ngay cả khi không có triệu chứng rõ ràng ở người nhiễm HIV. Trong giai đoạn này, nồng độ virus trong máu có thể lên đến đỉnh điểm và khả năng lây truyền tăng lên rõ rệt so với các giai đoạn tiếp theo.

Nhiễm trùng tiềm ẩn lâm sàng (HIV mãn tính)

Trong giai đoạn đầu của nhiễm HIV, virus vẫn tồn tại trong các tế bào bạch cầu và không gây ra các triệu chứng nào rõ ràng. Tuy nhiên, một số người có thể gặp các triệu chứng nghiêm trọng hơn.

Nhiễm HIV có triệu chứng

Khi vi-rút tiếp tục nhân lên và phá hủy các tế bào miễn dịch chịu trách nhiệm chống lại, gây ra nhiễm trùng nhẹ hoặc có các triệu chứng mãn tính.

• Sốt.
• Mệt mỏi.
• Hạch bạch huyết bị sưng.
• Tiêu chảy.
• Giảm cân.
• Nhiễm nấm miệng.
• Bệnh zona.
• Viêm phổi.

Nhiễm HIV dẫn đến bệnh AIDS

Việc tiếp cận các liệu pháp kháng virus tốt làm giảm đáng kể số ca tử vong liên quan đến AIDS trên toàn thế giới, ngay cả ở những quốc gia có nguồn lực hạn chế. Tuy nhiên, nếu không được điều trị, HIV thường tiến triển thành AIDS trong vòng 8 đến 10 năm.

Khi AIDS bắt đầu, hệ thống miễn dịch trở nên bị tổn hại nghiêm trọng, khiến cá nhân dễ mắc các bệnh liên quan đến hệ thống miễn dịch. Có thể biểu hiện các triệu chứng như:

• Tăng tiết  mồ hôi.
• Ớn lạnh.
• Sốt.
• Tiêu chảy mãn tính.
• Sưng hạch bạch huyết.
• Xuất hiện đốm trắng hay tổn thương ở lưỡi hoặc trong miệng.
• Mệt mỏi dai dẳng, không rõ nguyên nhân.
• Cơ thể yếu đuối.
• Giảm cân.
• Phát ban da hoặc nổi mụn.

Nếu bạn nghĩ rằng mình có thể đã bị nhiễm HIV hoặc có nguy cơ nhiễm vi-rút, việc đến gặp bác sĩ là điều vô cùng quan trọng và cần được tiến hành sớm nhất có thể.

HIV là một loại vi-rút có thể lây lan qua quan hệ tình dục, dùng chung kim tiêm hoặc tiêm chích ma túy trái phép, tiếp xúc với máu bị nhiễm bệnh hay lây truyền từ mẹ sang con trong khi mang thai, sinh nở, cho con bú. Mục tiêu của HIV là phá vỡ các tế bào bạch cầu đóng vai trò quan trọng trong việc chống lại nhiễm trùng và bệnh tật. Do đó, khi số lượng tế bào bạch cầu giảm, hệ thống miễn dịch suy yếu, làm tăng khả năng nhạy cảm của cơ thể với các bệnh nhiễm trùng và bệnh tật khác.

HIV trở thành AIDS như thế nào?

Đáng lưu ý là một cá nhân có thể bị nhiễm HIV và không có triệu chứng trong một thời gian dài, có thể kéo dài vài năm, trước khi tiến triển thành AIDS. Chẩn đoán AIDS thường được xác nhận khi số lượng tế bào bạch cầu trong máu giảm xuống dưới ngưỡng 200 hoặc gặp phải nhiễm trùng phức tạp hay ung thư.

HIV lây lan như thế nào?

Virus gây HIV lây lan thông qua của các chất dịch cơ thể bị nhiễm như máu, tinh dịch hoặc dịch tiết âm đạo, từ đó xâm nhập và gây ảnh hưởng.

• Lây truyền qua đường tình dục: Quan hệ tình dục qua đường âm đạo, hậu môn hoặc miệng có thể dẫn đến lây truyền HIV khi có một người nhiễm bệnh. Điều này cũng có thể xảy ra qua vết loét miệng và vết rách nhỏ hình thành ở trực tràng hoặc âm đạo trong quá trình quan hệ tình dục.
• Dùng chung dụng cụ tiêm chích ma túy: Dùng chung dụng cụ tiêm chích ma túy không vô trùng, bao gồm kim tiêm và ống tiêm, khiến bạn có nguy cơ cao nhiễm HIV hay các bệnh truyền nhiễm khác như viêm gan.
• Truyền máu: Việc sàng lọc máu toàn diện là cần thiết để phòng tránh lây nhiễm HIV. Tuy nhiên, mối nguy hiểm này ngày càng gia tăng ở các quốc gia có thu nhập thấp, nơi việc sàng lọc máu toàn diện có thể không được phổ cập rộng rãi.
• Lây truyền dọc: Virus có thể truyền từ người mẹ bị nhiễm bệnh sang con trong tử cung, trong khi sinh hoặc qua việc cho con bú. Tuy nhiên, việc điều trị bằng thuốc kháng vi-rút cho các bà mẹ nhiễm HIV trong thời kỳ mang thai có thể làm giảm đáng kể nguy cơ lây truyền sang trẻ sơ sinh.

Dùng chung kim tiêm không vô trùng gây nguy cơ cao nhiễm HIV. (Nguồn: Internet)

HIV không lây lan như thế nào?

HIV không lây truyền qua tiếp xúc hàng ngày, chẳng hạn như ôm, hôn, khiêu vũ hoặc bắt tay với người bị nhiễm bệnh. Ngoài ra, virus này cũng không thể lây lan qua không khí, nước hoặc vết côn trùng cắn.

Tính nhạy cảm với HIV/AIDS không giới hạn ở tuổi tác, dân tộc, giới tính hoặc khuynh hướng tình dục. Tuy nhiên, một số hành vi và điều kiện nhất định có thể làm tăng đáng kể rủi ro của lây nhiễm HIV ở người:

• Quan hệ tình dục không an toàn: Việc quan hệ tình dục mà không sử dụng phương pháp bảo vệ như bao cao su bằng latex hoặc polyurethane sẽ làm tăng nguy cơ nhiễm HIV theo cấp số nhân. Giao hợp qua đường hậu môn có nguy cơ cao hơn giao hợp qua đường âm đạo. Đồng thời, khả năng nhiễm HIV sẽ tăng cao khi một người có quan hệ tình dục với nhiều bạn tình.
• Nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (STI): STI thường dẫn đến vết loét hở hoặc tổn thương trên cơ quan sinh dục. Những vùng bị phơi nhiễm này là điểm xâm nhập của HIV, khiến những người mắc STI dễ bị lây truyền HIV hơn.
• Sử dụng ma túy bất hợp pháp: Sử dụng ma túy bất hợp pháp qua đường tiêm tĩnh mạch gây nguy hiểm khi dùng chung kim tiêm, việc này làm tăng nguy cơ lây truyền HIV và các bệnh lây truyền qua đường máu khác.

Để tránh những nguy cơ gây bệnh, việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa, sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục, sàng lọc STI và không dùng chung kim tiêm là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ lây truyền HIV/AIDS.

Mặc dù hiện tại chưa có vắc-xin hoặc thuốc chữa dứt điểm cho HIV/AIDS nhưng việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm cho cả bản thân và người khác là rất cần thiết. 

Dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP)

Thuốc kháng vi-rút đường uống như emtricitabine cộng với tenofovir disoproxil fumarate và emtricitabine cộng với tenofovir alafenamide fumarate có thể làm giảm đáng kể nguy cơ lây truyền HIV qua đường tình dục. Việc tuân thủ PrEP có thể giảm nguy cơ khoảng 99% thông qua quan hệ tình dục và ít nhất 74% thông qua tiêm chích ma túy.

Gần đây, FDA đã bật đèn xanh cho Cabotegravir là một dạng PrEP có thể tiêm được. Loại thuốc này được phép tiêm hai tháng một lần và là giải pháp thay thế cho PrEP đường uống hàng ngày.

Điều trị như phòng ngừa (TasP)

Đối với những người đã nhiễm HIV, điều trị bằng thuốc kháng vi-rút có thể ức chế tải lượng vi-rút một cách hiệu quả, từ đó loại bỏ nguy cơ lây truyền virus qua quan hệ tình dục. Điều cần thiết là phải tuân thủ việc dùng thuốc và theo dõi thường xuyên.

Dự phòng sau phơi nhiễm (PEP)

PEP liên quan đến việc bắt đầu điều trị bằng thuốc kháng vi-rút ngay lập tức trong vòng 72 giờ sau khi có khả năng phơi nhiễm với HIV, tiếp tục liệu trình 28 ngày.

Sử dụng bao cao su

Việc sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục dù qua đường âm đạo hay hậu môn đều là cần thiết. Đối với quan hệ tình dục bằng miệng, nên sử dụng bao cao su không bôi trơn hoặc màng chắn miệng.

Tiết lộ tình trạng bệnh và sử dụng kim tiêm sạch

Tiết lộ tình trạng HIV của bạn cho tất cả bạn tình là rất quan trọng về mặt đạo đức và y tế. Ngoài ra, nếu tiêm chích ma túy, hãy luôn sử dụng kim tiêm vô trùng. Các chương trình trao đổi kim tiêm trong cộng đồng là một nguồn tài nguyên vô giá.

Mang thai và cắt bao quy đầu ở nam giới

Điều trị bằng thuốc kháng vi-rút làm giảm đáng kể nguy cơ lây truyền dọc cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV. Cũng có bằng chứng cho thấy việc cắt bao quy đầu ở nam giới có thể mang lại một số lợi ích trong bảo vệ cơ thể chống nhiễm HIV.

Để biết thêm nhiều thông tin hơn hoặc tìm hiểu về các bệnh và dịch vụ khác, bạn hãy tham khảo Tin tức y tế. Liên hệ ngay qua số HOTLINE hoặc đặt lịch các CHUYÊN KHOA của chúng tôi để được tư vấn bởi các y bác sĩ của hệ thống bệnh viện Hoàn Mỹ nếu bạn có nhu cầu khám và chữa bệnh.