Nghiện ma túy

Một số dấu hiệu phổ biến của người nghiện ma túy bao gồm:

• Cảm thấy bị thôi thúc mạnh mẽ buộc phải sử dụng chất kích thích. 
• Cơn thèm thuốc mãnh liệt chi phối suy nghĩ và khó cưỡng lại được.
• Nhu cầu sử dụng chất gây nghiện ngày càng tăng lên.
• Chi tiền cho chất gây nghiện bất chấp khó khăn tài chính hoặc không có khả năng chi trả.
• Bỏ bê công việc/học tập, giảm các các hoạt động xã hội/giải trí .
• Biết hậu quả của chất gây nghiện nhưng vẫn bất chấp sử dụng.
• Trộm cắp, cướp giật để có tiền mua chất gây nghiện.
• Tham gia giao thông trong tình trạng thiếu tỉnh táo, ảo giác gây nguy hiểm cho bản thân và người khác.
• Dành một lượng thời gian đáng kể để sử dụng hoặc hồi phục thể trạng sau khi sử dụng chất gây nghiện.
• Không thể ngừng hoặc kiểm soát việc sử dụng chất gây nghiện dù rất cố gắng.
• Trải qua các triệu chứng cai nghiện (về thể chất hoặc tâm lý) khi cố gắng ngừng sử dụng thuốc.

Nhận biết việc sử dụng ma túy không tốt cho sức khỏe của các thành viên trong gia đình

Đôi khi rất khó để phân biệt sự thay đổi về tâm trạng hay những dấu hiệu bất thường của trẻ ở tuổi thiếu niên. Việc nhận ra dấu hiệu cho thấy con cái hoặc các thành viên khác trong gia đình bạn đang sử dụng ma túy là rất cần thiết. Dưới đây là một số dấu hiệu cần chú ý của người có triệu chứng rối loạn chất gây nghiện:

• Hiệu quả công việc/học tập giảm sút: Thường xuyên nghỉ học hay nghỉ làm, không quan tâm đến các hoạt động ở trường/nơi làm việc và năng suất học tập/làm việc bị giảm sút.
• Sức khỏe giảm: Luôn cảm thấy mệt mỏi, thiếu tỉnh táo, sụt cân hoặc tăng cân bất thường, đỏ mắt.
• Không quan tâm ngoại hình: Thiếu quan tâm đến quần áo, tóc tai hay bỏ mặc ngoại hình.
• Thay đổi hành vi: Luôn tìm đến sự riêng tư, trở nên thân thiết với những đối tượng xấu và thay đổi các thói quen, hành động một cách bí ẩn.

Cần rất nhiều tiền: Tiêu nhiều tiền mà không rõ lý do.

Người nghiện ma túy bất chấp mọi hậu quả để thỏa mãn nhu cầu. (Nguồn: Internet)

Nhận biết các dấu hiệu sử dụng ma túy hoặc ngộ độc do chất kích thích

Các triệu chứng của việc sử dụng ma túy có thể khác nhau tùy thuộc vào chất gây nghiện. Dưới đây là một số dấu hiệu cần lưu ý đối với các loại thuốc khác nhau:

Cần sa, hashish và các chất có chứa cần sa khác

Cần sa có thể sử dụng bằng cách hút, xông hơi hoặc dưới dạng thức ăn và thường được dùng với rượu hay các loại ma túy khác.

Tác động ngắn hạn của việc sử dụng cần sa là:

• Tạo cảm giác hưng phấn hoặc lâng lâng.
• Nhịp tim và huyết áp tăng gây lo lắng, hoang tưởng hoặc hoảng loạn ở một số người.
• Gây khô miệng và mắt đỏ.
• Mất khả năng tập trung, khó ghi nhớ hoặc phản ứng chậm ảnh hưởng đến sự an toàn của cơ thể.
• Cơ thể phát ra mùi cần sa và vết ố vàng có thể xuất hiện trên đầu ngón tay.

Việc sử dụng cần sa lâu dài hoặc quá nhiều gây ảnh hưởng đến:

• Tinh thần suy giảm.
• Hiệu suất học tập/công việc kém do mất tập trung theo thời gian.
• Gặp vấn đề về hô hấp như ho, viêm phế quản hoặc nhiễm trùng phổi.
• Rủi ro tiềm ẩn đối với các vấn đề sức khỏe tâm thần ở thanh thiếu niên.

K2, Spice and bath salts

Cannabinoids tổng hợp (K2/Spice) và bath salts là hai loại ma túy nguy hiểm bị cấm ở hầu hết các quốc gia do những nguy hại khó lường đối với cơ thể và tâm trí. Những hợp chất hóa học này có thể dẫn đến các kết quả nghiêm trọng và đôi khi đe dọa đến tính mạng như tăng nhịp tim và huyết áp, co giật, ảo giác, đột quỵ hoặc đau tim. 

Bath salts là chất làm thay đổi tâm trí tương tự như thuốc lắc, được sử dụng dưới dạng hít, ăn hoặc tiêm vào cơ thể. Loại chất này có tính gây nghiện cực kỳ cao có thể gây ngộ độc nghiêm trọng, dẫn đến các ảnh hưởng nguy hiểm đến sức khỏe, thậm chí là tử vong.

Các dấu hiệu của việc sử dụng bath salts hoặc cathinone tổng hợp (K2/Spice) có thể bao gồm:

• Cảm giác hưng phấn và ảo giác.
• Tâm trạng không ổn định.
• Thay đổi nhận thức về thị giác, thính giác và vị giác. 
• Dễ lo lắng, kích động cực độ và hoang tưởng.
• Tăng nhịp tim và huyết áp, thậm chí là đau tim.
• Nôn mửa.
• Lú lẫn.

Barbiturate, benzodiazepin và hypnotics

Barbiturat, benzodiazepin và hypnotics là những thuốc ức chế hệ thần kinh trung ương và thường bị lạm dụng vì đặc tính thư giãn hoặc an thần. Mục đích sử dụng của chúng là điều trị các tình trạng như mất ngủ, lo lắng hoặc co giật:

• Barbiturates là thuốc gây ức chế hệ thần kinh để an thần, gây ngủ hay thậm chí là gây mê nếu dùng liều cao. Loại thuốc này có khả năng gây nghiện và có nguy cơ quá liều dẫn đến tử vong nếu sử dụng sai mục đích.
• Thuốc benzodiazepin là một nhóm thuốc giúp an thần nhưng nếu lạm dụng sẽ gây ra tình trạng nghiện. Ngoài ra, việc sử dụng quá liều kết hợp với rượu bia có thể sẽ dẫn đến tử vong.

• Hypnotics là những thuốc hỗ trợ giấc ngủ theo toa, được sử dụng ngắt quãng đối với chứng mất ngủ. Việc sử dụng thường xuyên trong thời gian dài dẫn đến lệ thuộc về thể chất hoặc tâm lý.

Các dấu hiệu phổ biến của việc lạm dụng Barbiturat, thuốc benzodiazepine hoặc thuốc Hypnotics bao gồm:

• Buồn ngủ, thờ ơ và mệt mỏi.
• Lời nói ngắt quãng hoặc không mạch lạc.
• Thiếu sự phối hợp, suy giảm khả năng giữ thăng bằng và phản xạ.
• Thay đổi tâm trạng như cáu kỉnh, hung hăng hoặc trầm cảm.
• Khó tập trung và các vấn đề về trí nhớ ngắn hạn.
• Chuyển động mắt không tự chủ hoặc thay đổi kích thước đồng tử.
• Hơi thở nông, chậm lại.
• Hạ huyết áp dẫn đến chóng mặt hoặc ngất xỉu.
• Tăng nguy cơ tai nạn hoặc té ngã do suy giảm vận động/nhận thức.
• Buồn nôn hoặc nôn cũng có thể xảy ra trong trường hợp dùng thuốc quá liều hoặc dùng chung với các chất khác như rượu

Meth, cocaine và các chất kích thích khác

Các chất thường bị lạm dụng để kích thích sự hưng phấn và tăng cường sinh lực bao gồm amphetamine, methamphetamine, cocaine, methylphenidate và amphetamine-dextroamphetamine. Các dấu hiệu ngắn hạn của việc sử dụng các chất này có thể bao gồm:

• Hưng phấn, năng lượng dư thừa, nói nhiều và lan man.
• Lời nói nhanh và dồn dập, suy nghĩ không mạch lạc.
• Đồng tử giãn, nhịp tim, huyết áp và nhiệt độ cơ thể tăng.
• Đổ mồ hôi, buồn nôn, chán ăn và sụt cân đáng kể theo thời gian.
• Khả năng phán đoán kém, kích động, lo lắng, hoang tưởng.
• Mất ngủ và trầm cảm khi thuốc hết tác dụng.
• Tổn thương mũi do hít bột dẫn đến thủng vách ngăn.
• Sâu răng, bệnh nướu răng và mất răng ở những người hút thuốc lâu năm.
• Thiếu hụt dinh dưỡng do ức chế sự thèm ăn và các vấn đề về tiêu hóa.
• Tăng nguy cơ đột quỵ, đau tim, co giật hoặc đột tử.

Club drugs

Một số chất được gọi là “Club drugs” thường được sử dụng tại các câu lạc bộ, buổi hòa nhạc và bữa tiệc vì tác dụng tâm sinh lý của chúng. Những loại thuốc này không phải cùng một loại nhưng chúng có một số tác dụng và nguy hiểm tương tự nhau, bao gồm cả tác dụng có hại lâu dài.

Các dấu hiệu và triệu chứng của việc sử dụng Club drugs bao gồm:

Những thay đổi trong nhận thức

• Ảo giác.
• Đồng tử lớn hơn bình thường.

Cảm giác vật lý

• Ớn lạnh và đổ mồ hôi.
• Run rẩy hay chuột rút.
• Nghiến răng.
• Giãn cơ, mất thăng bằng và gặp các vấn đề về việc di chuyển.
• Nhịp tim tăng hoặc huyết áp tăng.

Trạng thái cảm xúc và tinh thần

• Giảm ức chế và suy giảm ý thức.
• Hoang tưởng.
• Thay đổi hành vi.

Suy nghĩ thay đổi

• Suy giảm khả năng phán đoán.
• Thay đổi về thị giác, âm thanh và vị giác.

Mức độ nghiêm trọng và thời gian phát tác của các chất kích thích sẽ khác nhau, tùy thuộc vào liều lượng và thể trạng của từng cá nhân. Tuy nhiên, việc nhận biết những dấu hiệu này giúp xác định tình trạng ngộ độc thuốc tiềm ẩn. Hơn nữa, giảm thiểu sử dụng ma túy thuộc nhóm Club drugs được khuyến khích vì sức khỏe và sự an toàn.

Hallucinogens

Hallucinogens là các loại thuốc gây ảo giác như axit lysergic diethylamide (LSD) và phencyclidine (PCP), tác động đến não theo nhiều cách khác nhau. 

Sử dụng LSD gây ra: 

• Ảo giác thị giác và thính giác, nhìn thấy hoặc nghe thấy những thứ không có ở đó.
• Hành vi có thể mang tính bốc đồng và phản ứng dữ dội.
• Về mặt thể chất, nó làm tăng nhịp tim và huyết áp, cơ bắp run rẩy.

Sử dụng PCP gây ra:

• Cảm giác bị tách biệt khỏi môi trường xung quanh.
• Ảo giác và gặp các vấn đề về đi lại, không thể suy nghĩ, ghi nhớ và đưa ra những lựa chọn đúng đắn.
• Một số người trở nên cực kỳ hung hăng.
• Mắt lờ đờ.
• Khả năng nhận thức bị suy giảm.
• Không chịu được tiếng ồn lớn.
• Nguy cơ co giật.

Tóm lại, mặc dù LSD và PCP đều gây rối loạn đầu óc nhưng lại gây ra các dấu hiệu, triệu chứng khác nhau tùy vào từng loại thuốc.

Các chất gây nghiện tạo cảm giác hưng phấn. (Nguồn: Internet)

Inhalants (Chất kích thích dạng hít) 

Các chất kích thích dạng hít bao gồm các dung môi dễ bay hơi như keo, chất pha loãng sơn, xăng và các sản phẩm bình xịt gia dụng. Tác động của việc hít phải các hóa chất độc hại này khác nhau tùy thuộc vào từng loại.

Một số dấu hiệu cho thấy ai đó đang sử dụng thuốc hít bao gồm:

• Hưng phấn trong một thời gian ngắn.
• Thể hiện các hành vi giống như say rượu. 
• Cảm thấy buồn nôn hoặc chóng mặt.
• Có chuyển động mắt không tự chủ, hung hăng hoặc bạo lực.
• Có biểu hiện run hoặc nhịp tim không đều.
• Mùi của chất kích thích dạng hít bám vào quần áo hoặc hơi thở.
• Phát ban quanh mũi và miệng.

Lạm dụng chất kích thích dạng hít trong thời gian dài gây ra những nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng như tổn thương não hoặc thậm chí tử vong đột ngột do tính chất độc hại của hóa chất được hít phải. 

Thuốc giảm đau opioid

Opioid là một nhóm thuốc giảm đau gây mê có nguồn gốc từ cây thuốc phiện hoặc được sản xuất tổng hợp. Đối với những người sử dụng opioid lâu dài, cần phải có sự giám sát y tế và giảm liều dần dần khi ngừng thuốc để tránh các triệu chứng nghiêm trọng.

Các dấu hiệu cho thấy việc lạm dụng hoặc phụ thuộc vào opioid bao gồm:

• Cảm giác hưng phấn.
• Giảm cảm giác đau đớn.
• Kích động, buồn ngủ.
• Nói ngọng và các vấn đề về khả năng chú ý/trí nhớ.
• Thiếu nhận thức về môi trường xung quanh.
• Rối loạn tâm thần, trầm cảm.
• Táo bón mãn tính.
• Đau mũi hoặc chảy nước mũi (nếu hít thuốc).
• Dấu vết kim tiêm(nếu thuốc được tiêm tĩnh mạch).

Nhận biết các dấu hiệu của sử dụng opioid là bước quan trọng đầu tiên trong việc giải quyết tình trạng nghiện trước khi sức khỏe suy giảm hoặc nguy cơ dùng quá liều tăng lên.

Nếu bạn cảm thấy việc sử dụng ma túy ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống hay sức khỏe của mình, cần tìm kiếm trợ giúp từ chuyên gia y tế càng sớm càng tốt, điều trị sớm giúp khả năng phục hồi càng cao.

Một số dấu hiệu cho thấy đã đến lúc cần được bác sĩ giúp đỡ:

• Không thể ngừng sử dụng ma túy mặc dù đã cố gắng nhiều lần.
• Tiếp tục sử dụng ma túy bất chấp tác hại mà nó gây ra.
• Tham gia vào các hành vi nguy hiểm không thể kiểm soát khi sử dụng chất gây nghiện.
• Trải qua các triệu chứng cai nghiện khi cố gắng dừng lại việc sử dụng thuốc.

Để bắt đầu nhận trợ giúp từ bác sĩ, hãy:

• Đặt lịch hẹn với bác sĩ hoặc chuyên gia y tế cai nghiện.
• Tìm kiếm sự tư vấn từ trung tâm cai nghiện được cấp phép.
• Liên hệ các tổ chức giúp cai nghiện chất kích thích tại địa phương để được hướng dẫn về các lựa chọn điều trị tại khu vực.

Những ảnh hưởng chính dẫn đến nghiện ma túy bao gồm:

Nhân tố môi trường: Môi trường xã hội, gia đình hoặc áp lực từ bạn bè ảnh hưởng đến việc làm dụng chất ma túy.

Di truyền học: Việc người thân trong gia đình có tiền sử nghiện làm trì hoãn hoặc thúc đẩy quá trình gây nghiện.

Phụ thuộc chất gây nghiện: Lạm dụng chất gây nghiện kéo dài dẫn đến việc não thích nghi với sự hiện diện của chất gây nghiện. Việc ngừng sử dụng đột ngột có thể gây ra các triệu chứng khó lường.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ gây nghiện bao gồm:

• Tiền sử gia đình: Những người có người thân đang rối loạn sử dụng chất gây nghiện sẽ có nguy cơ cao hơn.
• Hồ sơ bệnh lý: Các rối loạn thần kinh ví dụ như trầm cảm, có tương quan với nguy cơ nghiện cao hơn.
• Sự đua đòi: Trong thời niên thiếu, áp lực xã hội từ những người bạn thử dùng ma túy có thể gây ra tính tò mò.
• Hoàn cảnh gia đình: Trẻ em sống trong gia đình không ổn định hoặc thiếu sự giám sát của cha mẹ có nguy cơ cao sử dụng ma túy để giải quyết những khó khăn trong cuộc sống.
• Sử dụng thuốc sớm: Tiếp xúc với các chất gây hại trước khi phát triển trí não hoàn chỉnh có thể làm tăng nguy cơ nghiện do làm thay đổi các đường dẫn truyền thần kinh.

Đường hấp thu: Hút thuốc hoặc tiêm chích ma túy làm tăng rủi ro do hấp thu nhanh hơn và mức độ cao hơn.

Cách tốt nhất để ngăn ngừa nghiện là tránh sử dụng các chất gây nghiện ngay từ đầu. Hãy tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn về liều lượng của bác sĩ để tránh các tác nhân gây nghiện. 

Để giúp ngăn chặn việc sử dụng sai mục đích ở trẻ em/thanh thiếu niên:

• Truyền thông về các nguy cơ sử dụng/lạm dụng chất ma túy.
• Tích cực lắng nghe khi họ thảo luận về áp lực từ bạn bè và đưa ra sự hỗ trợ hoặc lời khuyên.
• Làm gương để trẻ không sử dụng rượu/ma túy. 
• Nuôi dưỡng mối quan hệ gia đình bền chặt và ổn định sẽ làm giảm nguy cơ thử nghiệm.

Ngăn ngừa tái phát cũng là điều cần thiết. Sau khi đã nghiện, nguy cơ cao vẫn sẽ quay trở lại thói quen gây nghiện. Để tránh các nguy cơ tái nghiện:

• Tuân thủ kế hoạch điều trị/phục hồi và theo dõi tình hình sức khỏe.
• Tiếp tục nhận sự tư vấn/hỗ trợ từ chuyên gia để cai nghiện hiệu quả.
• Tránh những người hay địa điểm có nguy cơ sử dụng ma túy trong quá khứ.
• Hãy tìm kiếm sự trợ giúp ngay lập tức từ chuyên viên y tế nếu có các dấu hiệu nghiện ma túy trở lại.

Để biết thêm nhiều thông tin hơn hoặc tìm hiểu về các bệnh và dịch vụ khác, bạn hãy tham khảo Tin tức y tế. Liên hệ ngay qua số HOTLINE hoặc đặt lịch các CHUYÊN KHOA của chúng tôi để được tư vấn bởi các y bác sĩ của hệ thống bệnh viện Hoàn Mỹ nếu bạn có nhu cầu khám và chữa bệnh.