Rối loạn lipid máu là gì?

Rối loạn lipid máu (hay còn gọi là rối loạn mỡ máu) là tình trạng rối loạn một hoặc nhiều thông số lipid máu như: tăng cholesterol, tăng triglyceride, tăng LDL-C, giảm HDL-C, … Rối loạn lipid máu thường xuất hiện đồng thời và cũng là yếu tố nguy cơ của một số bệnh lý tim mạch, nội tiết – chuyển hóa.

Nguyên nhân của rối loạn lipid máu

Rối loạn lipid máu nguyên phát: Do yếu tố di truyền, gây ra bởi đột biến một hoặc nhiều gen, tình trạng phổ biến nhất là tăng LDL-C, triglyceride. Tăng lipid máu có tính chất gia đình có thể xuất hiện sớm ở độ tuổi thanh thiếu niên, với tiền sử có cha hoặc mẹ có lipid máu cao.

Rối loạn lipid máu thứ phát: Do các yếu tố đến từ lối sống thiếu lành mạnh, ăn thừa quá nhiều calo, thừa cân béo phì, mắc các bệnh lý nội khoa như đái tháo đường, suy giáp, bệnh thận mạn, hội chứng thận hư… Tình trạng này chiếm 30-40% tổng số trường hợp rối loạn lipid máu.

Những ai có nguy cơ bị rối loạn lipid máu?

– Người cao tuổi, phụ nữ sau mãn kinh
– Thừa cân béo phì, Đái tháo đường Type-2
– Hội chứng chuyển hóa, hội chứng Cushing, suy giáp
– Bệnh thận hoặc Bệnh gan mạn tính, bệnh viêm ruột
– Hút thuốc lá, lối sống ít vận động,
– Tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa
– Nghiện rượu hoặc có cha hoặc mẹ bị rối loạn lipid máu.

Triệu chứng của rối loạn lipid máu

Rối loạn lipid máu có thể diễn tiến trong một thời gian dài mà không gây ra bất kỳ triệu chứng nào, thông thường bệnh được phát hiện tình cờ khi khám sức khỏe định kỳ.

Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm và điều trị rối loạn lipid máu hiệu quả.

Một số triệu chứng của rối loạn lipid máu có thể nhận thấy được khi lipid máu cao kéo dài gây ra biến chứng cơ quan. Các dấu hiệu nghi ngờ rối loạn lipid máu như sau:

– Cung giác mạc quanh mống mắt
– Ban vàng mí mắt trên hoặc dưới
– U vàng gân xuất hiện ở các ngón, gân Achille và khớp đốt bàn ngón tay
– U vàng dưới màng xương xuất hiện ở củ chày trước, đầu xương mỏm khuỷu
– U vàng da hoặc củ xuất hiện ở khuỷu và đầu gối
– Dạng ban vàng lòng bàn tay xuất hiện ở các nếp gấp ngón tay và lòng bàn tay

Dấu hiệu nhận biết rối loạn lipid máu

– Nhiễm lipid võng mạc
– Gan nhiễm mỡ
– Viêm tụy cấp
– Xơ vữa động mạch

Các biến chứng của rối loạn lipid máu

Xơ vữa động mạch là một trong những biến chứng nguy hiểm của rối loạn lipid máu. Nồng độ LDL-C trong máu cao sẽ lắng đọng lại trong thành động mạch, cùng với một số chất khác sẽ hình thành nên các mảng xơ vữa, làm thành mạch dày lên, xơ cứng, tạo điều kiện cho tiểu cầu bám vào khởi động quá trình đông máu, tắc mạch. Hậu quả của Xơ vữa động mạch vành là gây nhồi máu cơ tim, xơ vữa động mạch cảnh gây đột quỵ, xơ vữa động mạch hai chi dưới gây viêm tắc Thiếu máu hoại tử chi.

Rối loạn lipid máu làm tăng nguy cơ thừa cân béo phì, tăng huyết áp, đái tháo đường… đây cũng là những yếu tố nguy cơ của bệnh tim mạch. Vì vậy, một người được chẩn đoán rối loạn lipid máu cần được đánh giá các nguy cơ tim mạch khác để có phương pháp điều trị, thay đổi lối sống hợp lý, hiệu quả.

Ngoài ra, rối loạn lipid máu gây ra các biến chứng khác như viêm tụy cấp (thường do tăng triglyceride), gan nhiễm mỡ, nhiễm lipid võng mạc, u vàng da, gân, dưới màng xương.

Điều trị và phòng ngừa rối loạn lipid máu 

Việc điều trị rối loạn lipid máu cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa điều trị bằng thuốc và những thay đổi trong lối sống của người bệnh, mục tiêu là đưa các chỉ số lipid máu về mức bình thường. Thay đổi lối sống bao gồm:

– Giảm cân nếu bị thừa cân béo phì
– Tăng cường vận động ít nhất 30 phút mỗi ngày, ít nhất 5 ngày mỗi tuần, cách tập luyện tùy theo tình trạng sức khỏe của bản thân
– Giảm tiêu thụ đường, chất béo bão hòa, đặc biệt là mỡ và da động vật
– Hạn chế Cholesterol từ lòng đỏ trứng, bơ, tôm…
– Tăng cường chất xơ, vitamin từ rau củ, trái cây
– Bổ sung chất béo tốt từ dầu thực vật, dầu cá
– Hạn chế uống rượu bia.

Tập thể dục đều đặn giúp phòng ngừa rối loạn lipid máu hiệu quả.

Nếu việc thay đổi lối sống không hiệu quả, cần kết hợp sử dụng các loại thuốc hạ lipid máu để điều trị. Các nhóm thuốc như: statin, fibrate, acid nicotinic, resin, ezetimibe, omega 3… Việc lựa chọn thuốc hoặc kết hợp thuốc tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm tiền sử bệnh, các yếu tố nguy cơ của bệnh nhân, tuổi tác, sức khỏe và các tác dụng phụ có thể xảy ra của thuốc. Bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ, mục tiêu điều trị rối loạn lipid máu phù hợp, hiệu quả đối với từng đối tượng cụ thể.

Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi ThS.BS.CKII. Đinh Thị Xuân Mai, Bác sĩ nội tiết, Nội tổng quát – Trung tâm Y Khoa Hoàn Mỹ Gold PXL.

Để được hỗ trợ tư vấn hoặc đặt lịch khám, Quý khách vui lòng liên hệ hotline 0901 840 678 hoặc đặt lịch khám tại https://forms.office.com/r/5w2HZPZpP0