Viêm gan và xơ gan là hai vấn đề quan trọng về sức khỏe gan. Viêm gan gây viêm nhiễm gan do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong khi xơ gan là quá trình thay thế cấu trúc gan bằng sợi liên kết sẹo. Tuy viêm gan và xơ gan thường đi đôi với nhau, liệu viêm gan có phải là nguyên nhân chính dẫn đến xơ gan hay không? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về mối liên hệ giữa hai vấn đề này.

1. Viêm gan là gì?

Viêm gan là một tình trạng viêm nhiễm của gan. Đây là kết quả của phản ứng miễn dịch của cơ thể đối với các tác nhân gây viêm như virus, cồn, chất độc hoặc bệnh lý di truyền. Viêm gan có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Nhưng hai nguyên nhân phổ biến nhất là viêm gan virus B (HBV) và viêm gan virus C (HCV).

Khi gan bị nhiễm virus hoặc tác động gây viêm khác, hệ miễn dịch sẽ phản ứng bằng cách kích thích sự tổng hợp và giải phóng các chất gây viêm như cytokine và chemokine. Sự kích thích này dẫn đến sự mở rộng của các mạch máu. Nó làm tăng số lượng tế bào gây viêm, gây tổn thương cho cấu trúc và các tế bào gan.

Trong hầu hết các trường hợp, viêm gan là một phản ứng tạm thời và tự giới hạn. Hơn hết, gan có khả năng tự phục hồi cao. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, quá trình viêm gan không được kiểm soát và kéo dài, gây tổn thương cho gan. Điều này dẫn đến sự xâm nhập và phá huỷ các tế bào gan bình thường và hình thành mô sẹo. Kết quả là, khả năng tự phục hồi của gan bị suy giảm.

2. Xơ gan là gì?

Xơ gan là quá trình làm mất đi cấu trúc tổ chức tự nhiên của gan và thay thế bằng mô sẹo. Đây là kết quả của quá trình tái tạo mô sẹo sau khi gan bị tổn thương liên tục. Mô sẹo là một loại mô không thể thực hiện các chức năng gan bình thường và không có khả năng tái tạo cấu trúc cơ bản của gan.

Khi gan bị tổn thương, quá trình tái tạo mô sẹo được kích hoạt. Các tế bào gan tổng hợp protein gọi là collagen, thành phần chính của mô sẹo. Theo thời gian, mô sẹo tích tụ làm mất cấu trúc tổ chức tự nhiên của gan. Khi quá trình xơ gan tiến triển, khối lượng mô sẹo tăng lên và gan bị suy giảm chức năng.

Xơ gan có thể diễn ra dưới hai hình thức:

• Xơ gan cấp tính thường là kết quả của một sự cố nghiêm trọng, chẳng hạn như viêm gan cấp tính hoặc viêm gan ác tính.
• Xơ gan mãn tính là một quá trình lâu dài, diễn ra trong thời gian dài và có thể gây ra suy gan và suy gan tổn thương.

3. Mối liên hệ giữa viêm gan và xơ gan

Viêm gan và quá trình xơ gan có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Viêm gan là giai đoạn đầu tiên trong quá trình xơ gan. Nếu không được kiểm soát và điều trị, viêm gan có thể tiến triển thành xơ gan. Cơ chế chính đằng sau quá trình này là sự phản ứng viêm nhiễm kéo dài, không có sự kiểm soát trong gan.

Theo đó, các tế bào gan phải chịu áp lực lớn để phục hồi và tái tạo mô bị hư hại. Tuy nhiên, trong quá trình phục hồi, các yếu tố gây viêm nhiễm, chất độc và stress oxi hóa thúc đẩy quá trình hình thành mô sẹo. Mô sẹo tích tụ, ngăn chặn quá trình tái tạo và phục hồi của mô gan bình thường. Khi đã tích đủ lớn, nó sẽ dẫn đến xơ gan.

Viêm gan và xơ gan cũng có thể tương tác lẫn nhau. Viêm gan tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình xơ gan, trong khi xơ gan có thể làm tăng nguy cơ viêm gan kéo dài. Điều này tạo ra một vòng lặp tiêu cực, gây ra sự suy giảm chức năng gan và suy gan tổn thương.

4. Tác động của viêm gan và xơ gan đến sức khỏe

4.1. Suy gan

Suy gan là tình trạng mất chức năng gan một cách nghiêm trọng. Gan không thể thực hiện đầy đủ các chức năng quan trọng như tổng hợp protein, chuyển hóa chất độc và cung cấp năng lượng. Suy gan có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nguy hiểm và đe dọa tính mạng.

4.2. Nhiễm trùng

Gan có vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch. Khi gan bị tổn thương và suy giảm chức năng, khả năng chống lại nhiễm trùng của cơ thể sẽ giảm đi. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các nhiễm trùng và bệnh tật khác.

4.3. Biến chứng ngoại vi

Viêm gan và xơ gan có thể gây ra các biến chứng ngoại vi ảnh hưởng đến các cơ quan và hệ thống khác trong cơ thể. Ví dụ, xơ gan có thể gây ra tăng áp lực trong hệ tĩnh mạch gan, gây suy giảm chức năng tim và làm gia tăng nguy cơ suy tim.

4.4. Ung thư gan

Viêm gan mãn tính và xơ gan cũng có mối liên hệ với Ung thư gan. Gan bị tổn thương liên tục và mất đi chức năng tự nhiên, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển và biến đổi của tế bào ung thư.

5. Các yếu tố khác gây ảnh hưởng đến xơ gan

5.1. Cồn và xơ gan

Cồn là một trong những nguyên nhân chính gây xơ gan. Việc tiêu thụ cồn quá mức gây tổn thương gan. Cồn gây tổn hại cho các tế bào gan, ngăn cản quá trình tái tạo tế bào gan mới. Đồng thời, nó còn kích thích sự hình thành của mô sẹo, dẫn đến quá trình xơ hoá. Vì vậy, hạn chế rượu bia là điều mà bệnh nhân viêm gan nên thực hiện.

5.2. Bệnh lý di truyền và xơ gan

Bệnh lý di truyền có thể gây xơ gan. Ví dụ, Bệnh gan mật (biliary cirrhosis) là một bệnh di truyền mà gan bị tổn thương do sự tấn công của hệ miễn dịch lên tế bào gan mật. Một số bệnh khác có thể kể đến như bệnh Wilson hay bệnh Alpha-1 antitrypsin,… Nhìn chung, các bệnh lý này đều tạo ra hoặc xử lý không đúng các protein quan trọng, dẫn đến tổn thương gan nghiêm trọng và xơ gan.

5.3. Chế độ ăn uống và xơ gan

Chế độ ăn uống không lành mạnh cũng có thể góp phần vào quá trình xơ gan. Việc tiêu thụ thức ăn nhanh, thức ăn giàu chất béo, đồ uống có ga và không đủ chất xơ có thể tăng nguy cơ xơ gan. Mặc khác, chế độ ăn uống giàu chất béo cũng làm tăng nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ, viêm gan.

Có thể nói một chế độ ăn uống cân bằng, giàu xơ là “chìa khoá vàng” cho gan. Một số loại thực phẩm gợi ý dành cho bạn gồm rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, các loại protein lành mạnh như cá, gà, các loại đậu,…

Tóm lại, viêm gan và xơ gan có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Viêm gan có thể là nguyên nhân chính dẫn đến quá trình xơ gan. Viêm gan mãn tính và viêm gan virus đều có khả năng gây xơ gan nếu không được kiểm soát và điều trị đúng cách. Ngoài ra, cồn và một số bệnh lý di truyền cũng có thể gây xơ gan. Để ngăn ngừa và quản lý xơ gan, việc phát hiện và điều trị viêm gan kịp thời và hiệu quả là rất quan trọng.