Thần kinh ngoại biên

Mỗi dây thần kinh trong hệ thống ngoại vi đều có một chức năng riêng biệt. Các triệu chứng phụ thuộc vào loại dây thần kinh bị ảnh hưởng, bao gồm:

• Các dây thần kinh cảm giác có chức năng nhận cảm giác như nhiệt độ, đau, run rẩy.
• Dây thần kinh vận động điều khiển chuyển động của cơ.
• Dây thần kinh tự trị kiểm soát các chức năng như huyết áp, đổ mồ hôi, nhịp tim, tiêu hóa và chức năng bàng quang.

Các triệu chứng của bệnh thần kinh ngoại biên bao gồm:

• Dần dần xuất hiện cảm giác tê, châm chích hoặc ngứa ran ở bàn chân hoặc bàn tay. Những cảm giác này có thể lan lên chân và cánh tay.
• Đau nhói, nóng rát.
• Cực kỳ nhạy cảm.
• Đau khi thực hiện các hoạt động thông thường, chẳng hạn như đau ở chân khi đặt vật nặng lên hoặc khi đắp chăn.
• Thiếu sự phối hợp và té ngã.
• Yếu cơ.
• Không thể di chuyển nếu dây thần kinh vận động bị ảnh hưởng.

Nếu dây thần kinh tự trị bị ảnh hưởng, các triệu chứng có thể bao gồm:

• Tăng tiết mồ hôi hoặc không thể đổ mồ hôi.
• Các vấn đề về ruột, bàng quang hoặc tiêu hóa.
• Huyết áp thấp, gây chóng mặt hoặc choáng váng.

Bệnh thần kinh ngoại biên ảnh hưởng đến một dây thần kinh được gọi là bệnh đơn dây thần kinh. Ngược lại, nếu nó ảnh hưởng đến hai hoặc nhiều dây thần kinh thì được xem là bệnh đa dây thần kinh. Hầu hết những người mắc bệnh thần kinh ngoại biên đều có bệnh đa dây thần kinh.

Tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu xuất hiện các triệu chứng như ngứa ran, yếu hoặc đau bất thường ở tay hoặc chân. Chẩn đoán và điều trị sớm mang lại cơ hội tốt nhất để kiểm soát các triệu chứng và ngăn ngừa tổn thương cho dây thần kinh ngoại biên.

Bệnh thần kinh ngoại biên là tổn thương thần kinh do một số tình trạng khác nhau gây ra. Các tình trạng sức khỏe có thể gây ra bệnh thần kinh ngoại biên bao gồm:

• Các bệnh tự miễn dịch: Hội chứng Sjogren, bệnh lupus, viêm khớp dạng thấp, hội chứng Guillain-Barre, bệnh đa dây thần kinh mất myelin do viêm mãn tính và viêm mạch máu có thể gây ra bệnh đa dây thần kinh. Đây là một dạng rối loạn tự miễn dịch được gọi là hội chứng cận ung thư.
• Bệnh tiểu đường và hội chứng chuyển hóa: Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất. Trong số những người mắc bệnh tiểu đường, hơn một nửa sẽ mắc một số loại bệnh thần kinh.
• Nhiễm trùng: Một số bệnh nhiễm trùng do virus hoặc vi khuẩn, bao gồm bệnh Lyme, Zona, viêm gan B và C, phong, bạch hầu và HIV.
• Rối loạn di truyền: Các rối loạn như bệnh Charcot-Marie-Tooth là loại bệnh thần kinh mang tính di truyền.
• Khối u: Sự phát triển của ung thư bao gồm lành tính hoặc ác tính có thể phát triển hoặc đè lên dây thần kinh.
• Rối loạn tủy xương: Bệnh giao tử đơn dòng, một dạng u tủy hiếm gặp ảnh hưởng đến xương, ung thư hạch và bệnh amyloidosis hiếm gặp.
• Tình trạng bệnh lý: Các tình trạng trao đổi chất như bệnh thận hoặc bệnh gan và tuyến giáp hoạt động kém, còn được gọi là suy giáp.

Các nguyên nhân khác gây ra bệnh thần kinh bao gồm:

• Rối loạn sử dụng rượu: Chế độ ăn uống không lành mạnh kèm theo rối loạn sử dụng rượu dẫn đến khả năng hấp thụ vitamin thiết yếu trong cơ thể thấp.
• Tiếp xúc với chất độc: Các chất độc hại bao gồm hóa chất công nghiệp và kim loại nặng như chì và thủy ngân.
• Các loại thuốc: Một số loại thuốc, đặc biệt là hóa trị dùng để điều trị ung thư có thể gây ra bệnh thần kinh ngoại biên.
• Chấn thương hoặc áp lực lên dây thần kinh: Chấn thương như do tai nạn xe cơ giới, té ngã hoặc chấn thương thể thao, có thể cắt đứt hoặc làm tổn thương các dây thần kinh ngoại biên. 
• Mức vitamin thấp: Các vitamin B, bao gồm B-1, B-6 và B-12, đồng và vitamin E rất quan trọng đối với sức khỏe thần kinh.

Trong một số trường hợp, bệnh không thể xác định được nguyên nhân. Điều này được gọi là bệnh lý thần kinh ngoại biên vô căn.

Các yếu tố nguy cơ bệnh thần kinh ngoại biên bao gồm:

• Bệnh tiểu đường, đặc biệt nếu lượng đường của bạn không được kiểm soát tốt.
• Lạm dụng rượu.
• Lượng vitamin trong cơ thể thấp, đặc biệt là vitamin B-12.
• Nhiễm trùng, chẳng hạn như bệnh Lyme, bệnh zona, viêm gan B và C và HIV.
• Các bệnh tự miễn dịch như viêm khớp dạng thấp và bệnh lupus, trong đó hệ thống miễn dịch tấn công vào các mô của cơ thể.
• Rối loạn thận, gan hoặc tuyến giáp.
• Phơi nhiễm độc tố.
• Tiền sử gia đình mắc bệnh thần kinh.

Biến chứng

Các biến chứng của bệnh lý thần kinh ngoại biên có thể bao gồm:

• Bỏng, vết thương ngoài da và vết thương ở bàn chân: Bạn có thể không cảm thấy sự thay đổi nhiệt độ hoặc đau ở các bộ phận cơ thể bị tê.
• Nhiễm trùng: Bàn chân và các khu vực thiếu cảm giác khác có thể bị thương mà bạn không hề hay biết. 
• Ngã: Cơ thể yếu và mất cảm giác có thể liên quan đến việc mất thăng bằng và té ngã.

Tập thể dục đều đặn theo hướng dẫn của bác sĩ làm giảm tác động của bệnh. (Nguồn: Internet)

• Kiểm soát tình trạng bệnh lý

Cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh thần kinh ngoại biên là kiểm soát các tình trạng bệnh lý có thể gây ra nguy hiểm.

• Lựa chọn lối sống lành mạnh

Những thói quen có thể hỗ trợ sức khỏe thần kinh của bạn, bao gồm:

• Ăn một chế độ ăn dinh dưỡng cân đối: Bổ sung nhiều trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc để giữ cho dây thần kinh khỏe mạnh.
• Luyện tập thể dục đều đặn: Nên tập thể dục ít nhất 30 phút đến một giờ ít nhất ba lần một tuần.
• Tránh các yếu tố có thể gây tổn thương thần kinh: Những yếu tố này có thể bao gồm các chuyển động lặp đi lặp lại, tiếp xúc với hóa chất độc hại, hút thuốc và uống quá nhiều rượu.

Để biết thêm nhiều thông tin hơn hoặc tìm hiểu về các bệnh và dịch vụ khác, bạn hãy tham khảo Tin tức y tế. Liên hệ ngay qua số HOTLINE hoặc đặt lịch các CHUYÊN KHOA của chúng tôi để được tư vấn bởi các y bác sĩ của hệ thống bệnh viện Hoàn Mỹ nếu bạn có nhu cầu khám và chữa bệnh.