Rau sam là một loài cây thân cỏ phổ biến ở Việt Nam, dễ dàng được tìm thấy ở những vùng đất ẩm ướt ven đường, kênh rạch hoặc ao hồ. Bên cạnh việc sử dụng để chế biến thành các món ăn ngon, loại rau này còn giúp điều trị nhiều bệnh lý như viêm họng, tiêu chảy, đau sưng do côn trùng cắn. Cùng Hoàn Mỹ đi vào tìm hiểu chi tiết công dụng của rau sam đối với sức khỏe ngay trong bài viết sau đây.

Xem thêm:

• Rau xà lách có tốt không? Tác dụng của rau xà lách với sức khỏe
• Rau bắp cải có tác dụng gì đối với sức khỏe?
• Ăn rau răm có tốt không? Một số công dụng chữa bệnh của rau răm

Rau sam là gì?

Rau sam còn được gọi là mã xỉ thái hoặc trường thọ thái, có tên khoa học là Portulaca oleracea. Đây là một loại cây thân thảo, thường mọc hoang ở những vùng đất ẩm ướt bên bờ ruộng, bãi đất trống hoặc sông suối. Rau sam có nguồn gốc từ Trung Quốc và Ấn Độ, nhưng hiện nay đã phân bố rộng rãi trên khắp thế giới.

Đặc điểm của rau sam:

Rau sam có vị chua nhẹ, không chứa chất độc hại, có tính lạnh và cung cấp nhiều giá trị dinh dưỡng. Trừ phần rễ, tất cả bộ phận của cây bao gồm thân, lá, nụ hoa và quả đều có thể sử dụng được. Cây có màu đỏ hoặc tím đỏ, thân mọng nước, chiều dài trung bình từ 10-30 cm. Lá đơn, dày, hình bầu dục, rộng khoảng 8 – 14mm và bề mặt trên nhẵn bóng. Hoa của loại rau này không có cuống, mọc ở đầu cành và thường nở vào mùa xuân hoặc giữa mùa thu. Rễ cây là dạng sợi và rễ cái. Quả sam như viên nang hình bầu dục, có màu vàng và chứa nhiều hạt màu đen.

Rau sam thường được thu hoạch vào mùa hè và mùa thu, đặc biệt là loại cây có thân to và màu đỏ nhạt. Để bảo quản lâu dài, rau sam thường được khuyên đặt trong túi kín và để ở nơi khô ráo, thoáng mát.

Người ta thường giã nát rau sam với ít muối và áp trực tiếp lên vùng da bị côn trùng cắn hoặc bị thương để giảm sưng, ngứa và viêm nhiễm.

Thành phần hóa học của rau sam:

Rau sam có thành phần hóa học bao gồm acid béo α-linolenic và β-caroten. Ngoài ra còn có flavonoid, coumarin, monoterpen glycoside, N-trans-feruloyltyramin, dopamin, noradernaline, acid ferulic và adenosine.

Tìm hiểu thêm:

• TOP 8 công dụng của rau càng cua trong Đông Y
• Rau diếp cá có tác dụng gì? Có nên ăn diếp cá mỗi ngày không?

Công dụng của rau sam đối với sức khỏe

Rau sam mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe bao gồm:

Giàu chất chống oxy hóa

Rau sam có tác dụng chống oxy hóa mạnh mẽ nhờ vào các thành phần hóa học như vitamin C, E, flavonoid, alkaloid, beta-carotene và glutathione. Các thành phần này giúp ngăn chặn sự hủy hoại của các gốc tự do trong cơ thể và ngăn ngừa lão hóa hiệu quả.

Chống viêm, kháng khuẩn

Rau sam chứa chất nhầy, omega-3 và các chất kháng sinh tự nhiên, giúp giải độc, sát khuẩn và có tác dụng trong việc điều trị viêm đường tiết niệu, nổi mẩn đỏ, nhiễm trùng ruột, chứng lỵ và các bệnh lý nhiễm trùng khác.

Hỗ trợ tiêu hóa

Trong thành phần rau sam chứa chất xơ có tác dụng làm mềm phân, giảm triệu chứng táo bón và phòng ngừa ký sinh trùng đường ruột. Đồng thời chất nhầy trong rau cũng giúp cải thiện chức năng tiêu hóa và thúc đẩy quá trình loại bỏ chất thải khỏi cơ thể.

Tốt cho hệ thần kinh

Thành phần DOPA và Dopamine trong rau sam có công dụng hoạt hóa thần kinh và loại bỏ các gốc tự do. Nhờ đó, loại rau này có thể giúp cải thiện sự tập trung, tăng cường khả năng ghi nhớ, hỗ trợ điều trị bệnh Alzheimer và bệnh Parkinson. 

Cải thiện tình trạng tiểu đường

Rau sam có khả năng giảm các axit béo tự do có trong máu, giảm kháng insulin, giảm đường huyết và giảm tăng men gan. Do đó, có thể cải thiện tình trạng tiểu đường loại 2.

Tốt cho hệ tim mạch

Hàm lượng betalain, magie và omega 3 có trong loại rau này giúp tăng cường hệ miễn dịch, giảm cholesterol trong máu, hạn chế rối loạn nhịp tim, hỗ trợ ổn định huyết áp, nhờ đó giúp ngăn ngừa các bệnh lý về tim mạch.

Giải nhiệt, thanh lọc cơ thể

Rau sam có tính hàn và mát nên rất tốt trong việc giải nhiệt và thanh lọc cơ thể. Sử dụng rau để nấu canh, làm nước ép,… và sử dụng hằng ngày để duy trì sức khỏe luôn khỏe mạnh.

Ngăn ngừa bệnh ung thư

Các thành phần bao gồm polysacarit, cerebroside, homoisoflavonoid, và alkaloid trong rau có công dụng hỗ trợ loại bỏ các tế bào gây Ung thư và tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể.

Tốt cho da, xương và cơ

Rau sam chứa hàm lượng Canxi cao, rất tốt cho việc phòng chống bệnh loãng xương và duy trì sức khỏe xương khớp. Ngoài ra, các thành phần dinh dưỡng khác như sắt, magie, vitamin E và chất glutathione cũng hỗ trợ tăng cường sức khỏe cho da, cơ và tóc.

Một vài bài thuốc từ rau sam

Rau sam cũng được sử dụng trong nhiều bài thuốc dân gian như sau:

• Trị giun: 50g sam tươi rửa sạch, giã nát, vắt lấy nước uống vào buổi sáng hoặc trước khi đi ngủ. Nên uống liên tục từ 3-4 ngày để đào thải giun được hiệu quả.
• Trị bệnh kiết lỵ:
  • Bài thuốc 1: Đun 100g sam khô và 100g cỏ sữa với 400ml nước cho đến khi hỗn hợp cạn còn 100ml (thêm 20g cỏ nhọ nồi nếu người bệnh đi ngoài ra máu), uống 2 lần mỗi ngày.
  • Bài thuốc 2: Dùng 100g rau sam để ép lấy nước, sau đó đun sôi với 100ml nước lọc. Có thể thêm vào 10ml mật ong để dễ uống hơn.
• Trị mụn nhọt: Giã nát 30g rau sam sau đó đắp lên vùng bị mụn và băng lại. Thay gạc 2 lần mỗi ngày và duy trì liên tục trong 3 ngày để thấy hiệu quả.
• Trị chướng bụng: Thái nhỏ 150g rau và nấu với nước vo gạo nếp lần 2 thành dạng canh sệt và ăn trong ngày.
• Tiểu ra máu: 100g rau sam thái nhỏ, nấu với rau dền và dùng ăn trong ngày. 
• Trị ngộ độc: Rửa sạch 1 nắm rau pha với nước muối và xay nhuyễn lấy nước uống. Phần bã thừa đắp lên rốn.
• Phát ban, mẩn ngứa: Rửa sạch và giã nát 1 nắm rau sam, sau đó xay nhuyễn và chắt lấy nước uống. Phần bã thừa chà lên vùng bị thương 1 lần/ngày.
• Trị Ung thư đại tràng: Sắc lấy nước hỗn hợp bao gồm: 6g cam thảo; 20g mỗi loại thổ phục linh, bại tương thảo, mã xỉ hiện, kê nội kim, bạch thược và khổ sâm; 4g xạ hương, 12g hồng đằng; 10g mỗi loại xuyên hậu phác, tam lăng và huyền hồ. Uống 1 lần/ngày.
• Trị ho gà: Đun 100g rau sam và 30g đường phèn với 200ml nước, đến khi sôi cho tiếp 30g đường phèn và đun cho đến khi chỉ còn 100ml dung dịch. Uống hỗn hợp 3 lần/ngày.

Các lưu ý cần biết khi dùng rau sam

Rau sam không chỉ là thực phẩm bổ dưỡng mà còn là loại dược liệu tốt hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Tuy nhiên trong quá trình sử dụng rau sam, bạn cũng cần lưu ý một số điều như sau:

• Chỉ nên dùng tối đa 100g mỗi ngày.
• Phụ nữ có thai không nên sử dụng rau để tránh nguy cơ sảy thai hoặc ảnh hưởng đến thai nhi.
• Không đun ở nhiệt độ lớn quá lâu tránh mất các giá trị dinh dưỡng.
• Không nên dùng rau sam đối với người đang bị tiêu chảy nặng.
• Nitrate và oxalate trong rau có thể khiến bệnh sỏi thận trở nên nghiêm trọng hơn.
• Tuyệt đối không chế biến rau cùng với thịt ba ba, rùa và trứng vịt lộn vì có thể dẫn đến ngộ độc hay thậm chí thiệt mạng.

Trên đây là tất cả thông tin về rau sam mà Hoàn Mỹ cung cấp đến bạn. Hy vọng bạn đã nắm được đầy đủ công dụng và những lưu ý cần thiết khi sử dụng loại rau này. Để cập nhật thêm các thông tin về sức khỏe, bạn có thể truy cập Tin tức y tế. Đồng thời nếu có nhu cầu tư vấn điều trị hoặc thăm khám, hãy liên hệ đến số HOTLINE hoặc để lại thông tin TẠI ĐÂY để được giải đáp miễn phí bởi hệ thống chuyên gia y – bác sĩ của Hoàn Mỹ trên toàn quốc.