Cúm mùa và bệnh lý tim mạch

Contents

Dịch tễ học

Theo Tổ chức y tế thế giới WHO, hàng năm có hàng triệu ca nhiễm cúm nặng. Mỗi phút trên thế giới có một người tử vong vì cúm mùa. Đặc biệt trẻ nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính phần lớn đều liên quan đến cúm mùa.

Bệnh cúm là bệnh lây truyền gây ra bởi virus cúm (Influenza virus) và xảy ra ở mọi lứa tuổi. Bệnh thường được xem là bệnh đường hô hấp nhưng có ảnh hưởng toàn thân, bệnh xảy ra đột ngột và có thể kéo dài hơn 2 tuần. Bệnh có thể gây ra những biến chứng nặng nề và có thể dẫn đến tử vong ở những người thuộc nhóm nguy cơ cao như trẻ em, người già, người có bệnh mạn tính, …

Biểu hiện và biến chứng của cúm

Bệnh cúm biểu hiện như: Sốt, đau đầu, đau cơ, sổ mũi, đau họng, rất mệt, ho. Ho thường nặng và kéo dài. Có thể kèm theo các triệu chứng đường tiêu hóa (buồn nôn, nôn, tiêu chảy). Thông thường bệnh diễn tiến nhẹ và hồi phục trong vòng 2-7 ngày. Ở người lớn tuổi, người mắc bệnh mạn tính đặc biệt là các bệnh lý tim mạch, bệnh có thể diễn tiến nặng hơn.

Bệnh cúm có thể dẫn đến những biến chứng nặng như viêm tai, viêm phế quản, viêm phổi, viêm não, biến chứng tim mạch, hô hấp, nhiễm trùng huyết đe dọa đến tính mạng của nhiều người.

Phương thức lây truyền

Bệnh cúm là một bệnh lây nhiễm rất cao, lan truyền nhanh, có thể gây dịch và đại dịch. Bệnh lây qua đường hô hấp và qua các giọt nhỏ dịch tiết mũi họng có chứa virus cúm khi bệnh nhân ho, hắt hơi… Tỷ lệ lây lan càng mạnh khi tiếp xúc trực tiếp. Đặc biệt, trong điều kiện thời tiết lạnh và ẩm thấp, tế bào đường hô hấp của người dễ bị tổn thương, làm tăng tính cảm nhiễm với bệnh.

Ảnh hưởng của cúm lên bệnh lý tim mạch

Các nghiên cứu gần đây cho thấy có sự liên quan giữa bệnh lý tim mạch và cúm mùa. Tử vong ở bệnh nhân tim mạch và cúm mùa có đỉnh cùng thời gian với nhau. Bệnh nhân bị cúm có nguy cơ nhồi máu cơ tim tăng gấp 6 lần so với không bị cúm. Một nghiên cứu ở Mỹ năm 2020 cũng cho thấy trên 300.000 bệnh nhân nhập viện do cúm thì có 11,5% bệnh nhân có biến chứng tim mạch nghiêm trọng. Nghiên cứu cho thấy 31% những bệnh nhân này cần chăm sóc tim mạch đặc biệt và 7% tử vong.

Lý do cúm ảnh hưởng lên hệ thống tim mạch qua đáp ứng của phản ứng viêm đối với cơ thể. Khi viêm nhiễm xuất hiện, các tế bào máu tăng hoạt động dễ hình thành nên các huyết khối trong lòng mạch, nó cũng làm phản ứng tăng huyết áp. Nó rất dễ làm vỡ các mảng xơ vữa trong lòng mạch gây ra nghẽn dòng máu gây ra tắc mạch ở tim và não.

Các biến chứng khác nữa của virus cúm gây ra viêm đường hô hấp làm viêm nhiễm ở phổi gây ra khó thở đặc biệt ở những bệnh nhân có bệnh tim mạch. Virus còn làm cho bệnh nhân Suy tim và rối loạn nhịp trở nên tồi tệ hơn. Thêm nữa một số virus có thể đánh vào cơ tim và màng tim gây những vết sẹo ở tim và có thể dẫn tới rối loạn nhịp hoặc suy tim sau này. Một số virus gây viêm cơ tim có thể dẫn tới các biến chứng nguy hiểm thậm trí có nguy cơ tử vong.

Những trường hợp cần đến bệnh viện sớm khi nhiễm cúm ở bệnh nhân tim mạch

Những bệnh nhân tim mạch khi bị cúm có những triệu chứng sau đây nên đi khám ngay lập tức:

Với trẻ em:

Thấy có khó thở;
Môi hoặc mặt xanh tím;
Co xương sườn mỗi khi thở;
Đau ngực;
Đau cơ nhiều (trẻ sợ không dám đi lại);
Mất nước (không đi tiểu trong 8 giờ, môi khô, khóc không có nước mắt);
Co giật;
Không giao tiếp khi thức;
Sốt trên 40 độ;
Sốt hoặc ho sau khi đã đỡ bệnh lại có triệu chứng quay trở lại hoặc các triệu chứng này càng nặng hơn;
Các dấu hiệu bệnh tim nặng thêm.

Với người lớn:

Khó thở;
Đau ngực dai dẳng;
Choáng váng, lẫn, đánh thức không dậy;
Co giật;
Không đi tiểu;
Đau cơ nhiều;
Mệt nhiều không tự đứng được;
Sốt hoặc ho sau khi đã đỡ bệnh lại có triệu chứng quay trở lại hoặc các triệu chứng này càng nặng hơn;
Các dấu hiệu bệnh tim nặng thêm.

Biện pháp phòng bệnh cúm mùa cho bệnh nhân tim mạch

Vaccine phòng cúm là cách tốt nhất cho bệnh nhân tim mạch vì họ có nguy cơ cao các biến chứng do cúm gây ra. Tiêm chủng vaccine để phòng cúm cho thấy làm thấp các biến cố tim mạch ở những bệnh nhân có bệnh tim, đặc biệt những người có bệnh tim mạch nặng trong những năm gần đây. Tiêm vaccine thường sẽ thay đổi theo mỗi mùa theo sự thay đổi của virus. Ở những bệnh nhân tim mạch hoặc ở người lớn tuổi thường 6 tháng nên được tiêm chủng vaccine cúm.

Ngoài ra những bệnh nhân tim mạch nên có những cách dự phòng hàng ngày như rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang nơi đông người, tránh tiếp xúc với người có biểu hiện bệnh cúm, tránh dùng tay để chạm vào mắt, mũi, miệng…Dùng các thuốc tim mạch đầy đủ. Tập luyện thể dục thường xuyên, chế độ ăn đủ chất và tránh các căng thẳng.

Tài liệu tham khảo

[1] CDC (2024), WHO Influenza (Seasonal) Fact Sheet
[2] Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế (2020), Số mắc cúm năm 2019 ở mức thấp và chưa ghi nhận sự bất thường về vi rút cúm
[3] Hội y học dự phòng (2022), Hội thảo tổng kết, chia sẻ kinh nghiệm triển khai sử dụng vắc xin cúm mùa cho nhân viên y tế tại một số tỉnh, thành phố năm 2021 – 2022 và góp ý kế hoạch sử dụng vắc xin cúm mùa cho nhân viên y tế năm 2022 – 2023.