Thế nào là tăng huyết áp
Tăng huyết áp (hypertension) là tình trạng áp lực của máu lên thành động mạch tăng cao một cách bất thường và kéo dài theo thời gian. Đây là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây bệnh tim mạch, đột quỵ và suy thận. Cơn tăng huyết áp có 2 dạng là tăng huyết áp cấp cứu và tăng huyết áp khẩn trương. Trong đó,
- Tăng huyết áp cấp cứu (emergency) là tình huống tăng huyết áp nặng kết hợp với tổn thương cơ quan đích cấp tính thường đe dọa tính mạng và cần can thiệp hạ áp ngay lập tức, thường là liệu pháp bằng đường tĩnh mạch.
- Ngược lại, tăng huyết áp khẩn trương (urgent) là tình huống bệnh nhân tăng huyết áp đáng kể nhưng không có tổn thương cơ quan đích cấp tính
Nguyên nhân gây bệnh
Trong thực tế chỉ có một số ít trường hợp tăng huyết áp là tìm được nguyên nhân. Vì vậy khi phân loại về nguyên nhân, sẽ có 2 trường hợp bao gồm tăng huyết áp vô căn (90-95%) và tăng huyết áp có nguyên nhân (5-10%).
Một số yếu tố nguy cơ dẫn đến tăng huyết áp như tuổi >65 tuổi, nam giới nhiều hơn, nhịp tim >80 lần/phút, thừa cân, đái tháo đường, tăng LDL-c hoặc tăng triglyceride hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch, tiền sử gia đình tăng huyết áp, Mãn kinh sớm, hút thuốc lá và các yếu tố môi trường – xã hội khác.
Dấu hiệu nhân biết
Biểu hiện lâm sàng của tăng huyết áp cấp cứu có thể gặp ở nhiều hình thái như:
- Tăng huyết áp ác tính: Tăng huyết áp nặng (>=180/120mm Hg) liên quan đến bệnh võng mạc hai bên tiến triển (xuất huyết, xuất tiết dạng bông, phù gai thị).
- Bệnh não do tăng huyết áp: Tăng HA nặng liên quan đến hôn mê, co giật, mù vỏ não và hôn mê mà không có các nguyên nhân khác.
- Bệnh vi mạch huyết khối do tăng huyết áp: Tăng huyết áp nặng liên quan đến tán huyết và giảm tiểu cầu trong trường hợp không có nguyên nhân khác và cải thiện khi điều trị hạ huyết áp.
- Các biểu hiện khác của tăng huyết áp cấp cứu gồm: tăng huyết áp nặng liên quan đến xuất huyết não, đột quỵ cấp, hội chứng mạch vành cấp, phù phổi cấp do tim, phình/bóc tách động mạch chủ, tiền sản giật nặng và sản giật.
Chẩn đoán
Tại Bệnh viện Hoàn Mỹ Cửu Long, mục tiêu điều trị tăng huyết áp cấp cứu là hạ huyết áp một cách kiểm soát và an toàn, nhằm ngăn ngừa tổn thương kéo dài do huyết áp cao, đồng thời tránh tụt huyết áp và các biến chứng liên quan.
Phòng ngừa và tầm soát
Sau khi bắt đầu điều trị thuốc hạ áp tại tuyến cơ sở/ phòng khám bảo hiểm y tế hoặc phòng khám gia đình tư nhân, người bệnh cần điều trị và tái khám định kì mỗi 2-4 tuần/lần trong 2-3 tháng đầu để đánh giá tác dụng thuốc trên huyết áp đồng thời đánh giá tác dụng phụ có thể xảy ra cho đến khi đạt được mục tiêu huyết áp.
Đồng thời, kết hợp thay đổi lối sống lành mạnh là điều cần thiết.
- Chế độ ăn uống lành mạnh: DASH là chế độ ăn uống tốt nhất để giảm huyết áp đã được nghiên cứu/ chứng minh (trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, các sản phẩm từ sữa ít béo đã giảm hàm lượng chất béo bão hòa và tổng lượng chất béo).
- Giảm cân: Giảm calories và tăng hoạt động thể lực
- Giảm lượng Natri trong khẩu phần ăn, tăng lượng Kali trong khẩu phần ăn
- Hạn chế sử dụng đồ uống có cồn
Bài viết được thực hiện bởi BS. Chế Gia Hân – ĐD. Cao Thị Kim Xuân, khoa Cấp cứu, Bệnh viện Hoàn Mỹ Cửu Long.
Tài liệu tham khảo:
Hội tim mạch quốc gia Việt Nam (VSH/VNHA) Khuyến cáo về chẩn đoán và điều trị tăng huyết áp