Vitamin D là gì?

Vitamin D là một prohormone tan trong chất béo, bao gồm hai dạng chính:

• Vitamin D2 (ergocalciferol) – nguồn gốc thực vật
• Vitamin D3 (cholecalciferol) – tổng hợp qua da dưới tác động của tia UVB và từ động vật

Sau khi được hấp thu hoặc tổng hợp, Vitamin D được Hydroxyl hóa tại gan thành 25(OH)D (Calcidiol) – dạng lưu hành chủ yếu và là chỉ dấu đánh giá tình trạng vitamin D trong cơ thể. Tiếp theo, nó được chuyển hóa tại thận thành 1,25(OH)₂D (Calcitriol) – dạng có hoạt tính sinh học cao nhất.

Vai trò sinh lý của vitamin D

Vitamin D có nhiều chức năng thiết yếu, bao gồm:

• Điều hòa cân bằng Canxi và Phospho – cần thiết cho sự khoáng hóa xương
• Điều hòa hệ miễn dịch – giảm nguy cơ nhiễm khuẩn và bệnh tự miễn
• Ảnh hưởng đến biểu hiện gen, sự biệt hóa và tăng sinh tế bào

Tình trạng thiếu hụt vitamin D – một vấn đề toàn cầu

Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và nhiều nghiên cứu dân số:

• Trên 1 tỷ người trên thế giới có nồng độ 25(OH)D dưới mức tối ưu
• Ở châu Á, tỷ lệ thiếu vitamin D có thể lên tới 70–90%, đặc biệt ở phụ nữ, người cao tuổi, người làm việc trong nhà.

Tiêu chuẩn đánh giá theo Hội Nội tiết Hoa Kỳ (Endocrine Society):

Nguyên nhân thiếu hụt vitamin D

• Chế độ ăn không đủ vitamin D: Ít thực phẩm giàu vitamin D bao gồm: cá, dầu cá, lòng đỏ trứng, sữa… ăn chay trường.
• Ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời là yếu tố chính, do lối sống hiện đại, che chắn quá kỹ, sống ở vùng cao hoặc thành thị
• Hấp thu kém: Bệnh lý tiêu hóa (cắt dạ dày, bệnh celiac, viêm ruột…)
• Béo phì: Vitamin D bị cô lập trong mô mỡ
• Bệnh gan, thận mạn: Rối loạn chuyển hóa vitamin D

Hậu quả của thiếu vitamin D

• Còi xương ở trẻ em, nhuyễn xương ở người lớn
• Loãng xương, tăng nguy cơ gãy xương
• Suy giảm miễn dịch, tăng tần suất nhiễm khuẩn hô hấp
• Liên quan đến nhiều bệnh mãn tính: đái tháo đường type 2, bệnh tim mạch, tăng huyết áp, trầm cảm, Ung thư đại tràng, vú, tuyến tiền liệt

Khuyến cáo bổ sung vitamin D (Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia)

Phòng ngừa & can thiệp

• Tăng cường nhận thức về lợi ích của tắm nắng an toàn (từ 15–30 phút/ngày, không dùng kem chống nắng, trước 9 giờ sáng hoặc sau 3 giờ chiều)
• Tăng cường thực phẩm bổ sung vitamin D trong khẩu phần (sữa, dầu cá, trứng, ngũ cốc…)
• Sàng lọc nhóm nguy cơ cao: Trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, người cao tuổi, bệnh mạn tính
• Can thiệp y tế khi thiếu hụt: Bổ sung liều điều trị theo chỉ định bác sĩ

Thiếu hụt Vitamin D là một vấn đề sức khỏe cộng đồng phổ biến nhưng thường bị xem nhẹ. Việc phát hiện sớm và bổ sung hợp lý không chỉ phòng tránh bệnh lý về xương mà còn giúp cải thiện chất lượng cuộc sống, giảm gánh nặng bệnh tật trong cộng đồng.

Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi ThS.BSCKII. Đinh Thị Xuân Mai, Bác sĩ Nội tổng quát – Nội tiết tại Trung tâm y khoa Hoàn Mỹ Gold PXL.

Để đặt lịch khám hoặc hỗ trợ tư vấn, Quý khách vui lòng liên hệ hotline 0901 840 678 hoặc đăng ký tại link.