Dù đã được sử dụng hàng trăm năm trong y học cổ truyền và có nhiều bài thuốc điều trị bệnh, nhưng nếu sử dụng sâm bố chính không đúng cách hoặc vượt quá liều lượng có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn. Để hiểu rõ hơn về các đặc điểm của loại sâm này, cũng như tác dụng và cách sử dụng, bài viết dưới đây Hoàn Mỹ sẽ cung cấp những thông tin cần thiết để sử dụng loại cây này một cách an toàn và hiệu quả.
>> Xem thêm:
Đặc điểm của sâm bố chính?
Loại sâm này có nhiều tên gọi khác như sâm báo, sâm thổ hào và nhân sâm Phú Yên, có tên khoa học là Abelmoschus sagittifolius (Kurz) Merr. Một số tên khoa học của loại sâm này là Hibiscus sagittifolius Kurz và Hibiscus abelmoschus L. Đây là một loại cây thuộc họ Bông (Malvaceae).
- Đặc điểm của loại cây này là cây thân thảo. Thân cây mọc thẳng nhưng yếu ớt, đôi khi cần dựa vào các cây xung quanh và có chiều cao khoảng 1m hoặc cao hơn.
- Rễ có màu trắng nhạt hoặc vàng nhạt, nhiều rễ có hình dáng giống nhân sâm.
- Lá cây mọc xen kẽ, có cuống dài. Lá ở gốc cây có hình bầu dục và không chia nhánh, còn lá ở phần trung và lá đỉnh được chia thành 5 thuỳ hình dải, với cuống lá ngắn hơn phiến lá và có lông.
- Hoa của cây có màu hồng hoặc nâu đỏ, thường có một chút màu vàng, nở đơn lẻ ở kẽ lá.
- Quả của cây có hình quả trứng nhọn, bên trong và bên ngoài được bao phủ bởi 5 mảnh vỏ có lông. Hạt có màu nâu và hình thận.
- Cây này thường ra hoa vào tháng 6-7.
>> Xem thêm: Trà táo đỏ: Công dụng và cách pha sao cho thơm ngon
Tác dụng của sâm bố chính trong y học cổ truyền
Đây là một loại thảo dược quý được sử dụng trong y học cổ truyền, được biết đến với nhiều tác dụng và tính vị, quy kinh đặc trưng.
Rễ của sâm bố chính có vị ngọt, hơi nhờn và tính bình. Nó thuộc vào hai quy kinh là Tỳ và Phế.
Công dụng của loại cây này là bổ khí, ích huyết, giảm khát, tạo ra tân dịch. Khi được kết hợp với gạo, nó có tính ấm hỗ trợ quá trình tiêu hóa bằng cách kiện Tỳ và dưỡng Vị.
Các tác dụng chủ trị: Điều trị sự suy nhược cơ thể, mất ngủ, kiệt sức, ăn kém, trẻ em suy dinh dưỡng, kém phát triển, Sốt và ho kéo dài, viêm họng, viêm phế quản, kinh nguyệt không đều, đau lưng, đau người, chóng mặt, khí huyết suy yếu.
Tác dụng của sâm bố chính trong y học hiện đại
Việc sử dụng cao bố chính thông qua đường uống hoặc đường tiêm phúc mạc có thể làm giảm hoạt động tự nhiên của một con chuột nhắt trắng khi thực hiện thí nghiệm trên loại động vật này.
Bên cạnh đó, cao bố chính cũng có khả năng tăng tác dụng gây ngủ của thuốc barbiturat, làm kéo dài thời gian giấc ngủ. Đồng thời, nó cũng có tác dụng chống co giật ở chuột khi được sử dụng pentetrazol.
Các kết quả từ các thử nghiệm trên cho thấy loại cây này có khả năng hỗ trợ trong việc làm dịu và ức chế hoạt động của hệ thần kinh trung ương.
Cách dùng và liều lượng sử dụng
Thường thì rễ sâm được đào vào tháng 11-12 và tháng 1-2. Sau đây là một số cách chế biến rễ sâm sau khi đào về:
- Cách 1: Cắt bỏ phần thân ở phía trên, lấy vỏ ngoài ra và ngâm trong nước vo gạo qua đêm, sau đó vớt ra để nước tự ráo. Tiếp theo, phơi nắng hoặc sấy khô cho đến khi rễ chín.
- Cách 2: Đào rễ về và cắt bỏ phần thân, lấy vỏ ngoài ra và phơi nắng trong ngày, đêm sấy khô cho đến khi rễ cây hoàn toàn khô.
- Cách 3: Cắt bỏ phần thân và các rễ con , rửa sạch. Ngâm rễ trong nước phèn chua trong 2 ngày (sử dụng 300g phèn chua tán nhỏ hòa tan vào nước lã với mỗi 10kg rễ). Sau đó, rửa sạch và phơi nắng hoặc sấy khô.
Tuy vậy, liều lượng sử dụng bố chính chưa được xác định chính xác, thông thường dùng từ 6-12g hoặc có thể cao hơn tùy theo trường hợp.
>> Xem thêm: Củ khoai môn: Công dụng tuyệt vời không ai ngờ đến
Một số tác dụng phụ khi Dị ứng với sâm bố chính
Loại sâm này không có chất độc, nhưng nếu cơ địa không phù hợp, nó có thể gây ra phản ứng dị ứng.
- Mọc mề đay trên da
- Da trở nên đỏ và nóng
- Cảm giác ngứa ngáy trên da
- Phản ứng Dị ứng nghiêm trọng: Môi, lưỡi bị sưng, khó thở, thở gấp, huyết áp giảm, nhịp tim tăng…
Các bài thuốc chữa bệnh làm từ sâm bố chính
Đối với loại sâm này, có rất nhiều bài thuốc dùng để chữa bệnh. Sau đây Hoàn Mỹ sẽ bật mí cho bạn các bài thuốc chữa bệnh làm từ loại sâm này.
Điều trị rối loạn kinh nguyệt
Chuẩn bị: Bố chính, cỏ nhọ nồi, thục địa (mỗi loại 20g), củ cây gai (12g), củ ấu (10g), ngải cứu, ích mẫu (mỗi loại 16g),
Cách sử dụng: Sao vàng ngải cứu và cỏ nhọ nồi, sau đó kết hợp với các nguyên liệu còn lại để tạo thành một thang thuốc. Lấy 200ml nước đặc từ thang thuốc này chia thành 3 lần uống. Dùng mỗi ngày 1 thang thuốc để giảm các triệu chứng rối loạn kinh nguyệt như tắc kinh, rong kinh, chậm kinh và các vấn đề tương tự.
>> Xem thêm: 4 Cách tính ngày rụng trứng theo chu kỳ kinh nguyệt CHUẨN NHẤT
Bồi bổ khí huyết
Chuẩn bị: Sâm bố chính (30g), hồi dầu (12g), mật ong nguyên chất, củ mài, đương quy, dĩ nhân (mỗi loại 15g).
Cách sử dụng: Tán tất cả thành bột, sau đó trộn đều với một lượng mật ong vừa đủ để tạo thành một hỗn hợp mịn, khô và không dính tay. Vo thành viên hoàn và uống mỗi ngày từ 15 – 20g.
Điều trị hen suyễn
Chuẩn bị: Sâm bố chính (200g), rễ cây dâu tằm (160g), 4 con tắc kè, mật ong nguyên chất, vỏ quýt và can khương (mỗi loại 120g).
Cách sử dụng: Tắc kè được làm sạch ruột, băm nhỏ và sao vàng. Tán tất cả thành bột, sau đó trộn đều với mật ong để tạo thành viên. Uống mỗi ngày 12g.
Giảm căng thẳng, mệt mỏi
Chuẩn bị: Sâm bố chính (16g), táo nhân, cam thảo dây, thủy ngọc, liên tu, xương bồ (mỗi loại 8g), nhục quế (4g), củ khoai mài, hà thủ ô, ích trí, bá tử nhân (mỗi loại 12g).
Cách sử dụng: Rửa sạch tất cả các thành phần, sau đó đun sắc với 500ml nước. Khi sắc cạn còn 300ml, tắt bếp. Chia thành 2 lần uống trong ngày. Công dụng của hỗn hợp này là giúp an thần, giảm căng thẳng, lo âu và trầm cảm.
Hỗ trợ tiêu hóa và bài tiết
Chuẩn bị: Sâm bố chính (20g), trầm hương (4g), sơn khương (40g).
Cách sử dụng: Đầu tiên, cho sơn khương vào sữa và rang cho đến khi có màu vàng. Sau đó, đặt sơn khương đã rang cùng với sâm vào ấm để sắc. Cuối cùng, thêm trầm hương vào và tiếp tục sắc trong 10 phút. Chia thành 2-3 lần uống. Trong ngày tiếp theo, sắc thang mới để sử dụng.
Chữa suy nhược thần kinh
Chuẩn bị: Sâm bố chính (20g), hoa cúc (8g), tần quy (8g), sơn khương (8g), dư dung (8g), long nhãn (8g), táo nhân (8g), phục linh (6g), tiểu thảo (6g), hoàng kỳ (12g), mộc hương (8g).
Cách sử dụng: Đặt tất cả các nguyên liệu vào nồi ấm, sau đó sắc lấy nước đặc. Chia thành nhiều lần uống trong ngày. Mỗi ngày dùng 1 thang. Hỗn hợp này có tác dụng hỗ trợ sức khỏe và cần được sử dụng đúng liều lượng theo hướng dẫn.
Những bài thuốc trên chỉ mang tính chất tham khảo, bạn có thể đến gặp bác sĩ trực tiếp để được hướng dẫn chính xác hơn.
Một số lưu ý khi sử dụng
- Chỉ sử dụng thuốc khi được thầy thuốc có kinh nghiệm và chuyên môn hướng dẫn.
- Chọn mua nguyên liệu từ những nguồn có nguồn gốc rõ ràng. Sâm này được trồng tự nhiên trên đất đồi thường có chất lượng tốt hơn.
- Vì loại sâm này có tính mát, nếu sử dụng cho bệnh nhân có tình trạng hư hàn, nên tẩm với gừng và sao kỹ trước khi sử dụng.
- Không nên dùng loại sâm này cùng với lê lô.
- Nếu sử dụng sâm để ngâm rượu, hãy sử dụng bình thủy tinh hoặc bình gốm để đảm bảo chất lượng rượu. Tránh sử dụng bình làm bằng chất liệu nhựa hoặc kim loại.
- Tránh sử dụng các chất kích thích trong quá trình sử dụng loại sâm này.
- Nếu bạn đang được điều trị bằng thuốc tây, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo không có tương tác giữa thuốc tây và sâm.
- Lưu ý rằng hiệu quả của các bài thuốc từ bố chính chỉ đạt được khi phù hợp với cơ địa của mỗi người. Cần kiên trì sử dụng trong một khoảng thời gian để thấy được kết quả.
- Cây sâm có đặc điểm gần giống với cây vông vang, do đó cần cẩn trọng để tránh nhầm lẫn. Cây vông vang có kích thước lớn hơn, lông mọc dài hơn. Ngoài ra, hoa vông vang có màu vàng, trong khi hoa bố chính có màu hồng.
Trên đây là những tác dụng và bài thuốc làm từ sâm bố chính mà Hoàn Mỹ muốn giới thiệu đến bạn. Để có thể sử dụng loại sâm này một cách hiệu quả bạn nên cần sự theo dõi và hướng dẫn từ những người có chuyên môn. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về vấn đề chữa bệnh của loại sâm này, bạn có thể liên hệ ngay HOTLINE hoặc truy cập TẠI ĐÂY để được tư vấn miễn phí và đặt lịch hẹn trực tiếp với các bác sĩ đến từ hệ thống các Bệnh viện Hoàn Mỹ trên toàn quốc. Ngoài ra, để có thể cập nhật thêm các kiến thức y học thường thức khác, bạn có thể theo dõi Tin tức y tế.
Câu hỏi thường gặp:
Loại sâm này được biết đến với tác dụng bổ khí, bổ huyết, giảm ho và trừ đờm. Ngoài ra, nó còn hỗ trợ điều trị suy nhược, cải thiện vấn đề ăn ngủ kém, giảm triệu chứng hoa mắt, chóng mặt, viêm họng và viêm phế quản. Đặc biệt, khi ngâm bố chính với mật ong, nó cung cấp nhiều giá trị dinh dưỡng và giúp phục hồi sức khỏe nhanh chóng sau khi bị bệnh.
Sâm có hương vị ngọt và tính mát, là một nguồn dinh dưỡng vô cùng quý giá. Bên cạnh việc thu hoạch củ sâm tươi, người trồng còn có thể sử dụng hoa và lá của cây để làm trà hoặc phơi khô để làm thức uống. Đặc biệt, ngâm rượu từ loại sâm này cũng mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
*Các thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo và tra cứu, vui lòng không tự áp dụng nếu chưa có chỉ định của bác sĩ.