Bạn đã bao giờ thưởng thức một tách cà phê nóng vào buổi sáng hay một miếng socola vào buổi tối? Nếu có, bạn đã sử dụng một trong những nguồn caffeine phổ biến nhất trên thế giới. Cùng Hoàn Mỹ khám phá tác dụng và lợi ích trong bài viết dưới đây nhé!

>> Xem thêm:

• Healthy là gì? Mách bạn 6 nguyên tắc áp dụng chế độ ăn healthy đúng chuẩn
• Cách giải rượu đơn giản, nhanh chóng nhưng hiệu quả cao tại nhà
• Dâu tằm có tốt không? Tác dụng của quả dâu tằm

Chất caffeine là gì? 

Đây là chất kích thích tự nhiên thường được tìm thấy trong cây trà, cà phê hoặc ca cao. Chất này hoạt động bằng cách kích thích não và hệ thần kinh trung ương giúp chúng ta tỉnh táo và ngăn ngừa mệt mỏi. Tuy chất này xuất hiện ở trong hơn 60 loài thực vật nhưng phổ biến nhất là trong hạt cà phê, lá trà và vỏ ca cao. Nó cũng được thêm vào một số loại đồ uống năng lượng, soda, sô cô la và một số loại thuốc. Liều lượng caffeine trong các sản phẩm khác nhau phụ thuộc vào nhiều yếu tố như loại nguyên liệu, cách chế biến và độ dài pha chế.

Các loại đồ uống có caffeine

Có nhiều loại đồ uống có chứa loại chất nhưng mức độ khác nhau bao gồm:

• Cà phê: Đây là nguồn tự nhiên phổ biến nhất. Một tách cà phê 8 ounce (240 ml) chứa khoảng 100 mg caffeine, nhưng có thể dao động tùy thuộc vào loại hạt và cách pha chế. 
• Trà: Đây là loại đồ uống phổ biến ở nhiều nước. Trà được làm từ lá khô của cây trà (Camellia sinensis) hoặc các loại thảo mộc khác. Trà có chứa loại chất này tự nhiên nhưng liều lượng khác nhau tùy thuộc vào loại trà, cách pha chế và thời gian ngâm. Trung bình, một tách trà xanh 8 ounce (240 ml) chứa khoảng 25 mg caffeine, trong khi trà đen cùng thể tích chứa khoảng 40 mg. Một loại trà khác có chứa chất trên là trà yerba mate, được làm từ lá của cây Ilex paraguariensis. Một tách trà yerba mate 8 ounce (240ml) có thể chứa từ 65-85 mg.
• Nước giải khát: Nhiều loại nước giải khát có ga có chứa chất này được thêm vào để tăng hương vị và sự tỉnh táo. Các loại nước giải khát có ga thông thường như Coca Cola, Pepsi hay Sprite có thể chứa từ 20-50 mg caffeine mỗi lon 12 ounce (355 ml). 
• Đồ uống bổ sung năng lượng: Đây là các loại đồ uống được thiết kế để cung cấp năng lượng và sự tỉnh táo cho người tiêu dùng. Chúng thường có chứa nhiều thành phần như đường, vitamin, khoáng chất và các chất kích thích khác. Đây là một trong những thành phần kích thích phổ biến nhất trong các đồ uống bổ sung năng lượng. Liều lượng trong các đồ uống này rất cao, từ 60mg đến hơn 250mg mỗi lon. Vì vậy, bạn nên hạn chế tiêu thụ các đồ uống này để tránh các tác dụng phụ tiêu cực như tim đập nhanh, lo lắng, mất ngủ hay tăng huyết áp.
• Sô cô la: Đây là một loại thực phẩm được yêu thích bởi hương vị ngọt ngào và béo ngậy của nó. Sô cô la được làm từ hạt cacao – một nguồn caffeine tự nhiên. Liều lượng trong socola phụ thuộc vào tỷ lệ cacao trong thành phần. Trung bình, một thanh sô cô la đen 1 ounce (28g) có thể chứa từ 5-35 mg, trong khi một thanh socola sữa cùng thể tích chỉ chứa khoảng 1-15 mg. 

Caffeine có tác dụng gì? 

Bên cạnh những tác dụng phụ của loại nước uống này, nó còn có những tác dụng tốt đối với sức khỏe. Dưới đây là một số tác dụng chính: 

Giúp bạn tỉnh táo, tập trung

Chất này làm cho não bộ của bạn hoạt động sôi nổi hơn bằng cách chặn tác dụng của adenosine – một chất dẫn truyền thần kinh làm bạn thư giãn và chống ngủ gật. Đồng thời cũng làm tăng lượng adrenaline trong máu và kích hoạt các chất dẫn truyền thần kinh khác như dopamine và norepinephrine giúp bạn cảm thấy hưng phấn, tự tin và tập trung hơn.

>> Xem thêm: Nước đậu đen rang có tác dụng gì? Một số lưu ý cần thiết mà bạn không nên bỏ qua

Tiếp thêm năng lượng cho cơ thể

Đây là chất có khả năng kích thích tuyến thượng thận sản xuất hormone adrenaline giúp tăng cường năng lượng và cường độ hoạt động của cơ thể. Khi tiêu thụ một liều lượng nhất định, bạn có thể cảm thấy tỉnh táo hơn và có thêm năng lượng để hoàn thành các hoạt động hàng ngày.

Cải thiện chức năng của não

Không chỉ làm bạn tỉnh táo hơn mà chất này còn có thể cải thiện khả năng nhận thức, học tập và ghi nhớ của bạn. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng caffeine có thể làm tăng hiệu suất trong các bài kiểm tra trí tuệ, khả năng giải quyết vấn đề, khả năng tư duy logic và khả năng phản xạ.

>> Xem thêm: Uống nước dừa có tác dụng gì? Có nên uống nước dừa mỗi ngày không?

Giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và Parkinson

Bệnh Alzheimer và Parkinson là hai căn bệnh thoái hoá não phổ biến nhất gây ra các triệu chứng như mất trí nhớ, rối loạn vận động và suy giảm chức năng nhận thức. Chất này có thể giúp ngăn ngừa các bệnh này bằng cách ức chế sự tích tụ của các protein gây hại cho các tế bào não. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người uống cà phê có nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và Parkinson thấp hơn so với những người không uống hoặc uống ít.

Bảo vệ sức khỏe mắt

Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng caffeine có khả năng ngăn chặn sự phát triển của một số căn bệnh về mắt như cataract và bệnh mắt do tuổi già. Nó có tác dụng chống oxy hóa và giúp bảo vệ mắt khỏi tác động xấu của các gốc tự do.

Phòng ngừa bệnh xơ gan

Gan là một cơ quan quan trọng trong cơ thể có chức năng lọc máu, tiêu hóa thức ăn và chống lại các tác nhân gây bệnh. Ngoài ra chất này còn có thể giúp bảo vệ gan khỏi các bệnh lý như xơ gan, viêm gan và Ung thư gan bằng cách làm giảm sự tích tụ của các sợi collagen trong gan. Từ đó giúp ngăn ngừa sự xơ hoá và tổn thương của các tế bào gan.

Phòng ngừa bệnh sỏi thận

Sỏi thận là tình trạng gây ra bởi sự hình thành của các tinh thể khoáng trong niệu quản hoặc bàng quang. Sỏi thận có thể gây ra các triệu chứng như đau lưng, máu trong nước tiểu và nhiễm trùng đường tiết niệu. Bên cạnh đó giúp phòng ngừa bệnh sỏi thận bằng cách làm tăng lượng nước tiểu và giảm sự kết tủa của các tinh thể khoáng trong niệu đạo. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người uống cà phê có nguy cơ mắc bệnh sỏi thận thấp hơn 26% so với những người không uống.

Giảm nguy cơ đột quỵ và tiểu đường tuýp 2

Đột quỵ được gây ra bởi sự gián đoạn của lưu lượng máu đến não dẫn đến tổn thương não và các biến chứng như liệt, mất khả năng nói và mất khả năng nhận thức. Tiểu đường tuýp 2 là một loại bệnh mãn tính do sự suy giảm khả năng sản xuất hoặc phản ứng với insulin – hormone điều hòa đường huyết. Caffeine có thể giúp giảm nguy cơ mắc hai loại bệnh này bằng cách cải thiện chức năng của mạch máu, làm giảm viêm và oxy hoá cũng như làm tăng độ nhạy với insulin.

>> Xem thêm:

• Ăn chuối có béo không? Một quả chuối bao nhiêu calo?
• 10 Tác dụng của trà hoa cúc đối với sức khỏe

Tác dụng phụ của caffeine

Chất này có những tác dụng tích cực như giúp tỉnh táo, cải thiện chức năng não, tăng cường hiệu suất tập thể dục và giảm nguy cơ mắc một số bệnh lý. Tuy nhiên thì cũng có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn nếu bạn sử dụng quá liều lượng hoặc quá nhạy cảm với nó. Dưới đây là một số tác dụng phụ bạn cần lưu ý:

• Lo lắng: Chất này có thể làm tăng sự kích động của não bộ và hệ thần kinh trung ương. Từ đó gây ra cảm giác lo lắng, bồn chồn và căng thẳng. Nếu bạn có chứng lo âu hoặc rối loạn lo âu, bạn nên hạn chế hoặc tránh sử dụng.
• Mất ngủ: Làm giảm khả năng ngủ ngon và sâu giấc bằng cách ngăn chặn tác dụng của adenosine – một chất dẫn truyền thần kinh khiến bạn cảm thấy mệt mỏi và buồn ngủ. Nếu bạn uống đồ uống chứa chất này vào tối muộn, bạn có thể khó đi vào giấc ngủ hoặc bị gián đoạn giấc ngủ.
• Vấn đề tiêu hóa: Kích thích tiết axit dạ dày và làm co bóp ruột non gây ra các triệu chứng như đầy hơi, ợ chua, đau bụng, tiêu chảy hoặc táo bón. 
• Co cơ bắp: Làm tăng sự co cơ không kiểm soát hoặc run rẩy ở một số người nhạy cảm với nó.
• Nghiện: Loại chất này có thể gây ra sự phụ thuộc tâm lý và sinh lý ở một số người sử dụng thường xuyên. Khi ngừng sử dụng, họ có thể trải qua các triệu chứng cai nghiện như đau đầu, mệt mỏi, buồn ngủ, khó chịu và khó tập trung.
• Cao huyết áp: Làm tăng huyết áp tạm thời do kích thích tim đập nhanh hơn và co hẹp các mạch máu. Nếu bạn có bệnh cao huyết áp hoặc rối loạn tim mạch, bạn nên theo dõi huyết áp của mình khi uống caffeine và hỏi ý kiến bác sĩ về liều lượng an toàn.
• Nhịp tim nhanh: Làm tăng nhịp tim và gây triệu chứng nhịp tim không đều ở một số người nhạy cảm với nó.

Một vài lưu ý khi dùng caffeine

Sau đây là một số lưu ý cho người tiêu dùng khi sử dụng:

• Không nên dùng quá 400 mg mỗi ngày (khoảng 4 cốc cà phê) để tránh gây ra các tác dụng phụ như lo âu, đau đầu, rối loạn tiêu hoá và mất ngủ.
• Không nên dùng vào cuối ngày hoặc trước khi đi ngủ vì nó có thể làm giảm chất lượng giấc ngủ và gây ra mệt mỏi vào ngày hôm sau.
• Không nên kết hợp caffeine với các chất kích thích khác như ephedrine bởi nó có thể gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm như tăng huyết áp, nhịp tim nhanh và co giật.
• Nếu bạn có bệnh lý về tim mạch, tiểu đường, dạ dày, gan hoặc thận thì bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
• Nếu bạn là phụ nữ có thai hoặc cho con bú, bạn nên hạn chế tiêu thụ dưới 200 mg mỗi ngày nhằm tránh tác động đến thai nhi và sữa mẹ.
• Nếu bạn muốn giảm hoặc ngừng sử dụng thì bạn nên ngưng dùng từ từ nhằm tránh các triệu chứng cai nghiện như thiếu tập trung, buồn ngủ, khó chịu và đau đầu.

Câu hỏi thường gặp

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có được những thông tin hữu ích về caffeine và cách sử dụng nó để cải thiện sức khỏe. Đây là một chất kích thích tự nhiên có nhiều lợi ích nhưng cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ nếu sử dụng quá liều. Nếu bạn cần tư vấn thêm về sức khỏe, hãy liên hệ qua HOTLINE để được tư vấn miễn phí hoặc truy cập TẠI ĐÂY để đặt lịch hẹn trực tiếp với đội ngũ bác sĩ tại Hệ thống các Bệnh viện Hoàn Mỹ trên toàn quốc. Ngoài ra, mời bạn ghé thăm trang Tin tức y tế để cập nhật thêm nhiều thông tin bổ ích khác về y học.