Cây hoàn ngọc là loại dược liệu phổ biến trong y học được trồng nhiều ở Việt Nam, hỗ trợ điều trị các bệnh về đường tiêu hóa, viêm loét dạ dày… nhờ vào tác dụng kháng viêm, kháng khuẩn. Cây hoàn ngọc có đặc điểm nhận biết như thế nào? Các bài thuốc điều trị bệnh nào được kết hợp với loại cây này? Có những lưu ý gì khi sử dụng loại dược liệu này? Cùng Hoàn Mỹ tìm hiểu ngay trong bài viết sau đây.

Đặc điểm của cây hoàn ngọc 

Cây hoàn ngọc (Pseuderanthemum palatiferum Radlk) thuộc họ Ôrô, còn được gọi với tên khác như cây xuân hoa, cây con khỉ, cây nhật nguyệt. Hoàn ngọc là dạng cây bụi, sống lâu năm, có vị đắng với các đặc điểm sau:

• Cây trưởng thành cao từ 1-2m, thân cây có màu xanh lục khi còn non và chuyển sang nâu khi già, cây phân nhiều nhánh nhỏ và có nhiều lá
• Lá cây có dạng hình mũi, mọc đối nhau, kích thước dài từ 12-17cm. Phần cuống lá dài từ 1,5-2.5cm, phần gốc lá thuôn, mép nguyên, đầu lá nhọn
• Khi có hoa, hoa mọc theo cụm ở đầu cành, hoa có màu trắng pha tím, hoa hoàn ngọc thuộc loại lưỡng tính với 5 đài tách rời nhau. Thường thì 5 cánh hoa chia thành 2 môi, môi trên 3 thùy, môi dưới 2 thùy, giữa thùy có vài chấm tím với 4 nhị hoa trong đó có 2 nhị kép, chỉ nhị ngắn có bao phấn bên ngoài màu tím
• Quả thuộc loại quả nang có 4 hạt.

Loài dược liệu hoàn ngọc được phân thành 2 loại, mỗi loại sẽ có công dụng khác nhau với sức khỏe con người. Phân biệt 2 loại cây hoàn ngọc dựa vào một số đặc điểm sau đây:

• Hoàn ngọc đỏ: Đầu lá cây có màu nâu hoặc hơi nâu đỏ. Khi còn non, hoàn ngọc đỏ có vị chát và hơi chua nhẹ, bề mặt lá có lớp lông tơ bao phủ. Khi già, lá cây có màu xanh và mặt trên có màu xanh đậm hơn.
• Hoàn ngọc trắng: Lá cây có màu xanh nhạt ở cả hai mặt, trong lá có dịch nhầy. Khi phơi khô, lá có thể giữ nguyên màu hoặc có màu bạc trắng hoặc xám. Hoàn ngọc trắng chứa nhiều hoạt chất có ích cho sức khỏe hơn cây đỏ nên được trồng phổ biến hơn.

Các nghiên cứu khoa học cho thấy cây có chứa flavonoid, sterol, axit hữu cơ, saponin, carotenol, đường khử có tác dụng chống viêm, khử trùng, ngừa Ung thư vì nó ngăn ngừa hình thành các gốc tự do. Lá tươi chứa 2.65mg/d diệp lục toàn phần, 30.08% protein toàn phần và 4.9% Nitơ toàn phần ở lá khô.

Rễ và lá cây là bộ phận được sử dụng làm thuốc, có thể dùng tươi hoặc phơi khô bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát. Đây là loài dược liệu có thể thu hoạch quanh năm, đặc biệt vào mùa mưa cây sẽ phát triển nhanh hơn.

Công dụng của cây hoàn học trong y học cổ truyền

Trong y học cổ truyền, hoàn ngọc là vị thuốc của tự nhiên nên thường khá đắng và tính vị không thay đổi khi cây về già. Loài dược liệu này có tác dụng thanh nhiệt, giải độc dùng để điều trị một số bệnh thường gặp như cảm cúm, Sốt cao, tiêu chảy, lỵ, tiểu rát, tiểu ra máu, sẹo lồi… Bên cạnh đó, cây hoàn ngọc còn có tác dụng hỗ trợ cầm máu và hỗ trợ điều trị ung thư.

Công dụng của cây hoàn học trong y học hiện đại 

Trong y học hiện đại, cây hoàn ngọc có những công dụng sau:

• Kháng nấm, kháng khuẩn: Lá cây và cao chiết xuất từ lá cây có tác dụng tiêu diệt, chống lại một số vi khuẩn, vi nấm như vi khuẩn gram âm (Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli), vi khuẩn gram dương (Bacillus subtilis, Streptococcus pyogenes), nấm men (Saccharomyces cerevisiae, Candida albicans), nấm mốc (Rhizoctonia solani, Pyricularia oryzae, Aspergillus niger).
• Ức chế enzym MAO: Cao chiết xuất từ lá dược liệu của cây nồng độ 6mg/ml có tác dụng ức chế 69,9% hoạt động enzym MAO làm giảm triệu chứng rối loạn thần kinh, trầm cảm.
• Thủy phân protein: Dịch chiết xuất từ lá cây có công dụng thủy phân lượng protein từ trung bình đến mạnh nhất ở mức nhiệt độ 70 độ C và pH 7,5. Khi lá được phơi khô sẽ còn 30% enzym bền vững.
• Làm ổn định huyết áp: Dịch từ lá cây có công dụng làm chậm nhịp tim và hạ huyết áp.
• Hỗ trợ điều trị ung thư: Thành phần axit pomolic trong loài cây hoàn ngọc có tác dụng chống lại khả năng kháng thuốc của các tế bào ung thư. Và hoạt chất lupeol trong loại cây này còn có tiềm năng hỗ trợ điều trị Ung thư tuyến tụy.
• Bảo vệ gan: Nhờ vào 3 hoạt chất betulin, lupeol, axit pomolic trong cây có tác dụng giải độc gan, điều trị các bệnh lý về gan.
• Điều trị các bệnh về đường tiêu hóa: Hoạt chất trong cây giúp chữa bệnh về đường tiêu hóa như táo bón, tiêu chảy, đầy hơi chướng bụng…
• Chữa viêm, loét da: Thành phần sterol, flavonoid, carotenoid, axit hữu cơ trong cây có tác dụng kháng nấm, kháng khuẩn. Vì thế, dùng thuốc từ lá cây đắp ngoài da làm lành vết thương hiệu quả.

Một số bài thuốc chữa bệnh từ cây hoàn ngọc 

Trong y học, thảo dược hoàn ngọc có thể hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý. Một số bài thuốc từ loại dược liệu này được áp dụng để điều trị bệnh như:

• Chữa tiểu rắt, tiểu ra máu: Sử dụng từ 15 đến 25 lá hoàn ngọc làm sạch và đem giã nát, lọc vắt lấy nước cốt uống hàng ngày. Có thể áp dụng bài thuốc này để chữa viêm thận, viêm đường tiết niệu.
• Chữa viêm loét dạ dày, tá tràng: Dùng khoảng 7 lá cây tươi, rửa sạch ăn sống ngày 2 lần. Kiên trì sử dụng trong vòng 7 ngày sẽ có hiệu quả tốt.
• Chữa viêm nhiễm đường tiêu hóa: Dùng 7-9 lá cây tươi rửa sạch và chia ra nhai ngày 2-3 lần. Sau 5-7 ngày sử dụng liên tục sẽ thấy được kết quả.
• Chữa tả, lỵ, tiêu chảy: Dùng 5-15 lá hoàn ngọc làm sạch và nhai 2 lần mỗi ngày, dùng 7 ngày liên tục sẽ có kết quả tốt.
• Chữa các bệnh về gan (xơ gan, viêm gan): Sử dụng 10 lá cây hoàn ngọc đã rửa sạch, chia ra mỗi ngày nhai 3 lần lúc bụng đói liên tục trong 3 tuần. Theo cách khác bạn có thể dùng lá cây đã được làm khô tán thành bột mịn trộn với bột tam thất theo tỉ lệ: 1:1 cùng nước lọc, uống trước bữa ăn, mỗi lần 1 thìa cafe.
• Hỗ trợ điều trị cầm máu do trĩ, xuất huyết tiêu hóa, ho ra máu: Dùng 7-9 lá cây tươi nhai kỹ 2 lần mỗi ngày hoặc sắc nước uống trong ngày với lá khô và 500ml nước.
• Chữa bệnh cảm cúm, Sốt cao: Dùng 8 lá cây làm sạch và nhai kỹ, sau đó lại tiếp tục quy trình sử dụng lá sau 1 giờ. Sau 3 lần sử dụng liên tục sẽ có tác dụng hạ sốt, giảm cơn đau đầu.
• Chữa chấn thương có chảy máu: Dùng lá tươi giã nát đắp lên vết thương và cố định lại bằng băng gạc y tế. Sau 2-3 giờ bỏ lá cũ và đắp lại lá mới.
• Điều trị ổn định huyết áp: Dùng rễ cây hoàn ngọc (cây trên 7 năm) và lá cây đem phơi khô và nấu nước uống hàng ngày.
• Chữa bệnh đường ruột: Dùng 7-9 lá tươi trụng sơ qua nước sôi ăn 4 lần mỗi ngày. Dùng bài thuốc từ 3-5 ngày sẽ có dấu hiệu thuyên giảm.
• Chữa viêm đại tràng: Sử dụng 40g thân và lá cây khô kết hợp với 10g khổ sâm đen sắc với 800ml nước lọc, chia ra uống nhiều lần trong ngày.
• Chữa u xơ phổi, tiền liệt tuyến: Xay nhuyễn với 300ml nước với 1 nắm lá hoàn ngọc tươi, chia uống 3 lần mỗi ngày trước bữa ăn. Dùng liên tục 1 tháng sẽ có kết quả tốt.
• Hỗ trợ điều trị ung thư: Bài thuốc cho người bệnh ở giai đoạn đầu là  dùng 10 lá cây tươi nhai sống kỹ 5 lần mỗi ngày. Duy trì bài thuốc liên tục cho đến khi các triệu chứng đau nhức thuyên giảm. Đối với người bệnh ở giai đoạn sau của ung thư, sử dụng 15 lá cây hoàn ngọc tươi làm sạch và nhai kỹ 6 lần mỗi ngày kết hợp với uống một ly nước lá hoàn ngọc xay nhuyễn vào buổi sáng và ăn 1 nắm lá được nấu chín vào buổi tối.
• Chữa đau mắt: Dùng 3 lá tươi đắp vào mắt để qua đêm sẽ hết triệu chứng đau.
• Chữa viêm đại tràng co thắt: Dùng 7-10 lá cây tươi nhai sống hoặc giã lấy nước uống. Kết hợp ăn lá mơ lông mỗi ngày trong bữa ăn, dùng 1-2 tháng sẽ đạt hiệu quả cao.

*Trên đây là một số bài thuốc dân gian và liều dùng mà người bệnh có thể tham khảo. Tuy nhiên, tuỳ vào từng trường hợp mà Bác sĩ có thể đưa ra liều dùng khác nhau. Do đó, trước khi sử dụng hãy tham khảo ý kiến của các Bác sĩ chuyên môn.

Lưu ý khi sử dụng cây hoàn ngọc 

Hoàn ngọc là dược liệu lành tính, chưa có ghi nhận phản ứng của dược liệu này với các loại thuốc hay dược liệu khác. Hầu hết các bài thuốc với lá cây hoàn ngọc tươi cần nhai thật chậm, kỹ, điều này sẽ giúp tuyến nước bọt phát huy được toàn bộ công dụng của loại dược liệu quý này. Tuy nhiên về tác dụng điều trị bệnh còn tùy thuộc vào cơ địa của mỗi người. Vì thế, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng thuốc đặc biệt là ở phụ nữ đang mang thai, đang cho con bú, trẻ nhỏ và người cao tuổi.

Bên trên là toàn bộ những chia sẻ về công dụng chữa bệnh của cây hoàn ngọc đối với sức khỏe con người. Có thể thấy rằng đây là một loại dược liệu tự nhiên trong nền y học mà có thể áp dụng điều trị một số loại bệnh. Mong rằng bạn thường xuyên cập nhật các Tin tức y tế mới nhất để bảo vệ sức khỏe của mình và người thân tốt hơn. Nếu bạn đang cần tư vấn, hãy liên hệ ngay HOTLINE để được tư vấn miễn phí tại tất cả hệ thống Bệnh viện Hoàn Mỹ trên toàn quốc và đặt lịch hẹn trực tiếp TẠI ĐÂY nhé.