Tiêm chủng là một trong những biện pháp quan trọng để bảo vệ sức khỏe của trẻ nhỏ, giúp trẻ kháng được nhiều bệnh nguy hiểm và có thể gây tử vong. Tuy nhiên, không phải cha mẹ nào cũng biết rõ lịch tiêm chủng cho bé là gì, cần tiêm những mũi vắc-xin nào và khi nào. Bài viết này Hoàn Mỹ sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết về lịch tiêm chủng cho bé, chương trình tiêm chủng mở rộng miễn phí của Bộ Y tế và những câu hỏi thường gặp khi tiêm phòng vắc-xin cho bé.

>> Xem thêm:

• Xu hướng mới trong việc phòng các bệnh nguy hiểm cho trẻ
• Xử trí khi bị phản ứng phụ sau tiêm chủng?

Bảng lịch tiêm chủng từng tháng tuổi cho trẻ

Chi tiết tên các mũi vắc-xin tiêm phòng cho bé theo từng tháng

Dưới đây là một số thông tin chi tiết về những loại vắc-xin bé cần tiêm phòng theo từng tháng mà mẹ có thể theo dõi:

Tiêm càng sớm ngay khi trẻ sơ sinh mới lọt lòng

Để phòng ngừa hai bệnh nguy hiểm là lao và viêm gan B, trẻ sơ sinh cần được tiêm 2 mũi vắc xin quan trọng ngay sau khi sinh:

• Vắc xin BCG phòng lao 
• Vắc xin Engerix B/Euvax B phòng viêm gan B. 

Cả 2 mũi vắc xin này đều cần được tiêm trong vòng 24 giờ đầu tiên của cuộc đời trẻ để ngăn chặn sự lây nhiễm từ mẹ sang con và tăng cường miễn dịch cho trẻ.

Lao là một bệnh lây qua đường hô hấp, có thể gây tổn thương ở phổi và các bộ phận khác như xương, hạch, tim, não,… Lao màng não ở trẻ sơ sinh là một biến chứng nghiêm trọng, có thể để lại những di chứng như liệt, động kinh, bại não, suy giảm trí tuệ,… Nếu không tiêm vắc xin BCG sớm, trẻ có thể nhiễm lao ngay từ những ngày đầu tiên sau sinh, khi hệ miễn dịch của trẻ còn yếu.

Viêm gan B là một bệnh lây qua máu và dịch cơ thể, có thể gây xơ gan và Ung thư gan. Viêm gan B là tác nhân gây ung thư thứ 2 sau thuốc lá và chiếm hơn 80% các ca ung thư gan nguyên phát. Nếu mẹ mang virus viêm gan B, khả năng truyền cho con là 30% – 40%, có thể xảy ra trong bụng mẹ, khi sinh hoặc sau sinh. Nếu tiêm vắc xin Engerix B/ Euvax B cho trẻ trong 24 giờ đầu sau sinh, hiệu quả bảo vệ khỏi virus viêm gan B có thể đạt 95%.

Giai đoạn 1 tháng tuổi

Để ngăn ngừa viêm gan B, một số bệnh lây nhiễm có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như xơ gan, Ung thư gan và tử vong. Vậy nên, trẻ sơ sinh cần được tiêm 2 mũi vắc-xin viêm gan B. Mũi 1 được tiêm ngay sau khi sinh, còn mũi 2 được tiêm khi trẻ được 1 tháng tuổi. Vắc-xin viêm gan B được tiêm vào cơ bắp đùi trái của trẻ. 

Nếu mẹ không nhiễm virus viêm gan B, trẻ có thể tiêm mũi 2 của vắc-xin viêm gan B vào lúc 2 tháng tuổi, kết hợp với vắc-xin 5 trong 1 hoặc 6 trong 1 có chứa thành phần viêm gan B.

Giai đoạn 2 tháng tuổi

Khi trẻ được 2 tháng tuổi, trẻ cần được tiêm ba loại vắc-xin sau:

• Vắc-xin 6 trong 1: Phòng bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, Hib và bại liệt. Đây là những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có thể gây biến chứng nghiêm trọng như suy hô hấp, viêm phổi, viêm màng não, liệt cơ, bại não và tử vong cho trẻ. Vắc-xin 6 trong 1 được tiêm vào cơ bắp đùi của trẻ. Đây là mũi tiêm đầu tiên của loại vắc-xin này, trẻ cần được tiêm thêm 2 mũi nữa khi 3 và 4 tháng tuổi.
• Vắc-xin tiêu chảy do Rotavirus: Phòng bệnh tiêu chảy do Rotavirus, một loại virus có thể gây tiêu chảy cấp tính, nôn mửa, Sốt và Mất nước cho trẻ. Bệnh này có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của trẻ nếu không được điều trị kịp thời. Vắc-xin tiêu chảy do Rotavirus được cho trẻ uống qua miệng. Đây là mũi tiêm đầu tiên của loại vắc-xin này, trẻ cần được uống thêm 2 mũi nữa khi 3 và 4 tháng tuổi (tuỳ theo loại vắc-xin).
• Vắc-xin phế cầu: Phòng bệnh viêm phổi, viêm màng não và viêm tai giữa do phế cầu khuẩn gây ra. Đây là những bệnh có thể gây biến chứng nghiêm trọng như điếc, liệt khuỷu tay, liệt não và tử vong cho trẻ. Vắc-xin phế cầu được tiêm vào cơ bắp đùi của trẻ. Đây là mũi tiêm đầu tiên của loại vắc-xin này, trẻ cần được tiêm thêm 2 mũi nữa khi 3 và 4 tháng tuổi và 1 mũi nhắc lại khi 12-24 tháng tuổi.

Trẻ sơ sinh 3 tháng tuổi

Để phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, trẻ sơ sinh cần được tiêm nhiều mũi vắc-xin khác nhau theo lịch. Khi trẻ được 3 tháng tuổi, trẻ cần được tiêm các mũi vắc-xin sau:

• Vắc-xin 5 trong 1 hoặc 6 trong 1 (DTwP-HepB-Hib): Tiêm vào cơ đùi phải của trẻ mũi 2 của vắc-xin này để phòng ngừa 5 hoặc 6 bệnh là uốn ván, ho gà, bạch hầu, viêm gan B, bại liệt và viêm màng não do Haemophilus influenzae loại b. Nếu dùng vắc-xin 5 trong 1, trẻ cần tiêm thêm mũi viêm gan B vào cơ đùi trái của trẻ.
• Vắc-xin viêm ruột do rotavirus (RV): Cho trẻ uống mũi 2 của vắc-xin này để phòng ngừa viêm ruột cấp do rotavirus gây ra.

Mũi thứ 2 của các vắc-xin này sẽ tăng cường và duy trì hiệu quả bảo vệ của mũi thứ 1, giúp trẻ chống lại các bệnh nguy hiểm một cách hiệu quả và lâu dài.

Trẻ sơ sinh 4 tháng tuổi

Để phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, trẻ sơ sinh cần được tiêm nhiều mũi vắc-xin khác nhau theo lịch. Khi trẻ được 4 tháng tuổi, trẻ cần được tiêm các mũi vắc-xin sau:

• Vắc-xin 5 trong 1 hoặc 6 trong 1 (DTwP-HepB-Hib): Tiêm vào cơ đùi phải của trẻ mũi thứ 3 của vắc-xin này để phòng ngừa 5 hoặc 6 bệnh là uốn ván, ho gà, bạch hầu, viêm gan B, bại liệt và viêm màng não do Haemophilus influenzae loại b . Nếu dùng vắc-xin 5 trong 1, trẻ cần tiêm thêm mũi viêm gan B vào cơ đùi trái của trẻ.
• Vắc-xin viêm phổi do pneumococ (PCV): Tiêm vào cơ đùi trái của trẻ mũi thứ 2 của vắc-xin này để phòng ngừa viêm phổi, viêm tai giữa, viêm màng não do pneumococ.
• Vắc-xin viêm ruột do rotavirus (RV): Cho trẻ uống mũi thứ 3 của vắc-xin này để phòng ngừa viêm ruột cấp do rotavirus gây ra.

Trong giai đoạn này, trẻ đã khỏe mạnh hơn so với khi mới sinh, nhưng cũng dễ tiếp xúc với nhiều mầm bệnh từ môi trường, đặc biệt là khi trẻ bắt đầu mọc răng và gặm những vật xung quanh. Vì vậy, bố mẹ cần chú ý giữ vệ sinh cho trẻ và tiêm vắc-xin đầy đủ và đúng lịch để bảo vệ sức khỏe của con yêu.

Trẻ sơ sinh 5 tháng tuổi

Để phòng ngừa bại liệt, một bệnh lây qua đường tiêu hóa có thể gây liệt cơ và tử vong, trẻ sơ sinh cần được tiêm vắc-xin bại liệt. Nếu trẻ đã tiêm vắc-xin 5 trong 1 (DTwP-HepB-Hib) và uống vắc-xin bại liệt của Chương trình tiêm chủng quốc gia khi 2-3-4 tháng tuổi, trẻ cần được tiêm thêm 1 liều vắc-xin bại liệt vào cơ đùi phải của trẻ tại Phường/ xã.

Trẻ sơ sinh 6 tháng tuổi

Để bảo vệ sức khỏe của trẻ, bố mẹ cần chú ý tiêm vắc-xin cho trẻ theo lịch. Khi trẻ được 6 tháng tuổi, trẻ cần được tiêm các mũi vắc-xin sau:

• Vắc-xin cúm (Flu): Tiêm vào cơ vai của trẻ hai mũi cách nhau 1 tháng của vắc-xin Vaxigrip Tetra (Pháp) để phòng ngừa cúm, một bệnh lây qua đường hô hấp.
• Vắc-xin viêm màng não do não mô cầu B+C (VA-MENGOC-BC): Tiêm vào cơ đùi phải của trẻ mũi thứ 1 của vắc-xin này để phòng ngừa viêm màng não do hai loại vi khuẩn là não mô cầu B và C.
• Vắc-xin viêm phổi do pneumococ (PCV): Tiêm vào cơ đùi trái của trẻ mũi thứ 3 của vắc-xin Synflorix (Bỉ) hoặc Prevenar 13 (Bỉ) để phòng ngừa viêm phổi, viêm tai giữa, viêm màng não do pneumococ.

Giai đoạn từ 6 đến 36 tháng tuổi là giai đoạn trẻ dễ nhiễm bệnh nhất, vì kháng thể từ mẹ đã giảm dần, còn kháng thể do trẻ tự sản sinh chưa đủ. Vì vậy, việc tiêm vắc-xin cho trẻ trong giai đoạn này là rất quan trọng và cần thiết.

Trẻ sơ sinh 9-12 tháng tuổi

Để phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, trẻ sơ sinh cần được tiêm nhiều mũi vắc-xin khác nhau theo lịch. Khi trẻ được 12 tháng tuổi, trẻ cần được tiêm các mũi vắc-xin sau:

• Vắc-xin sởi – quai bị – rubella (MMR): Tiêm vào cơ đùi phải của trẻ mũi thứ 1 của vắc-xin này để phòng ngừa 3 bệnh là sởi, quai bị và rubella. Nếu trẻ đã tiêm vắc-xin có thành phần sởi trước 1 tuổi, trẻ cần được tiêm lại MMR sau 6 tháng và nhắc lại sau 4 năm. Nếu có dịch sởi, trẻ có thể tiêm thêm vắc-xin phòng sởi MVVAC hoặc sởi – rubella (MR) từ 6 tháng tuổi.
• Vắc-xin viêm não Nhật Bản (Imojev): Tiêm vào cơ đùi trái của trẻ mũi thứ 1 của vắc-xin này để phòng ngừa viêm não Nhật Bản – 1 bệnh lây qua muỗi. Mũi thứ 2 được tiêm sau 1-2 năm. Có thể tiêm cùng ngày với MMR hoặc cách xa ít nhất 1 tháng.

Trẻ sơ sinh 12-24 tháng tuổi

Để phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, trẻ sơ sinh cần được tiêm nhiều mũi vắc-xin khác nhau theo lịch. Khi trẻ được 18 tháng tuổi, trẻ cần được tiêm các mũi vắc-xin sau:

• Vắc-xin viêm não Nhật Bản (JE): Tiêm vào cơ đùi trái của trẻ mũi thứ 1 của vắc-xin này để phòng ngừa viêm não Nhật Bản, một bệnh lây qua muỗi. Có thể chọn một trong hai loại vắc-xin là Imojev hoặc Jevax. Nếu chọn Imojev, tiêm mũi thứ 2 sau 1-2 năm. Nếu chọn Jevax, tiêm mũi thứ 2 sau 1-2 tuần, mũi thứ 3 sau 1 năm và nhắc lại mỗi 3 năm ít nhất đến 15 tuổi.
• Vắc-xin thủy đậu (VAR): Tiêm vào cơ vai của trẻ mũi thứ 1 của vắc-xin này để phòng ngừa thủy đậu, một bệnh lây qua đường hô hấp. Tiêm mũi thứ 2 sau 4 năm.
• Vắc-xin viêm gan A (HAV): Tiêm vào cơ đùi trái của trẻ mũi thứ 1 của vắc-xin này để phòng ngừa viêm gan A, một bệnh lây qua đường tiêu hóa. Tiêm mũi thứ 2 sau 6-12 tháng.
• Vắc-xin 6 trong 1 (DTwP-HepB-Hib): Tiêm vào cơ đùi phải của trẻ mũi thứ 4 của vắc-xin này để phòng ngừa 6 bệnh là uốn ván, ho gà, bạch hầu, viêm gan B, bại liệt và viêm màng não do Haemophilus influenzae loại b. Mũi này phải được tiêm trước khi trẻ 24 tháng tuổi.
• Vắc-xin Sốt typhoid (Typhoid): Tiêm vào cơ vai của trẻ mũi thứ 1 của vắc-xin này để phòng ngừa Sốt typhoid, một bệnh lây qua đường tiêu hóa. Có thể tiêm từ khi trẻ 24 tháng tuổi. Tiêm mũi thứ 2 sau 3 năm.

Chương trình tiêm chủng mở rộng miễn phí của Bộ Y tế

Bộ Y tế đã triển khai chương trình tiêm chủng mở rộng miễn phí cho các đối tượng có quyền hưởng theo Quyết định số 1048/QĐ-BYT ngày 15/3/2018. Theo đó, các đối tượng được hưởng miễn phí các loại vắc-xin trong lịch tiêm chủng quốc gia là:

• Trẻ em dưới 1 tuổi
• Trẻ em từ 1 đến 5 tuổi
• Phụ nữ mang thai
• Phụ nữ có thai trong 12 tháng đầu sau khi sinh
• Người lao động trong các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế
• Người lao động trong những cơ sở y tế, giáo dục
• Người lao động trong các cơ sở nuôi dưỡng và chăm sóc trẻ em
• Để được tiêm chủng miễn phí, các đối tượng cần có giấy chứng nhận quyền hưởng miễn phí vắc-xin do cơ quan có thẩm quyền cấp. Các đối tượng cần mang theo giấy chứng nhận này khi đến các cơ sở y tế để được tiêm chủng.

Ngoài ra, Bộ Y tế cũng khuyến khích các đối tượng không thuộc diện miễn phí có thể tự nguyện tham gia tiêm chủng mở rộng với các loại vắc-xin khác như vắc-xin viêm gan A, vắc-xin viêm màng não mủ A+C, vắc-xin viêm màng não mủ ACWY, vắc-xin HPV (Human Papilloma Virus), vắc-xin viêm gan E, vắc-xin cúm,…

Những câu hỏi thường gặp khi tiêm phòng vắc-xin cho bé

Dưới đây là một số thắc mắc thường gặp về việc tiêm phòng cho bé mà các mẹ có thể tham khảo:

Khi nào không nên tiêm vắc-xin cho trẻ nhỏ?

Có một số trường hợp trẻ nhỏ không nên tiêm vắc-xin hoặc cần hoãn lại lịch tiêm chủng, bao gồm:

• Trẻ bị sốc, Dị ứng nặng hoặc có biểu hiện viêm não, viêm màng não, tím tái, khó thở sau khi tiêm mũi vắc xin trước đó, đặc biệt là vắc xin có chứa thành phần: Sốt cao hơn 39 độ, sốt co giật. 
• Trẻ bị suy yếu các cơ quan như hô hấp, tuần hoàn, tim, gan, thận… 
• Trẻ bị suy giảm miễn dịch nặng hoặc bẩm sinh như bệnh suy giảm miễn dịch mắc phải. Không tiêm vắc xin sống cho trẻ loại này. 
• Trẻ là con của mẹ nhiễm HIV mà không được điều trị ngăn ngừa lây nhiễm. Không tiêm vắc xin loại này cho trẻ phòng bệnh lao. Các trường hợp khác theo hướng dẫn của nhà sản xuất cho từng loại vắc xin.

Để xác định những trường hợp không được tiêm phòng, các bác sĩ sẽ đo thân nhiệt, kiểm tra tri giác, quan sát nhịp thở, nghe tim của bé để phát hiện các dấu hiệu bất thường.

Tiêm chủng cho trẻ sai lịch sớm hoặc trễ hơn có sao không?

Để bảo vệ sức khỏe của trẻ, bố mẹ cần chú ý tiêm vắc-xin cho trẻ theo lịch và phác đồ đã được quy định. Tiêm vắc-xin đúng lịch sẽ giúp trẻ có hiệu quả bảo vệ cao nhất; còn các mũi tiêm nhắc lại sẽ giúp duy trì và tăng cường hiệu quả bảo vệ của vắc xin.

Nếu trẻ tiêm sớm hơn lịch hẹn, sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả của vắc xin. Nếu trẻ tiêm trễ lịch hẹn, không ảnh hưởng đến hiệu quả của vắc xin và sức khỏe của trẻ. Lịch hẹn chỉ là thời gian tối thiểu để tiêm mũi vắc xin kế tiếp, không có thời gian tối đa. Khi bỏ lỡ lịch hẹn, trẻ nên tiếp tục tiêm. Liều tiêm trước đó vẫn còn tác dụng.

Nếu có lý do không thể tiêm phòng khi đến lịch, bố mẹ nên đưa trẻ đi tiêm phòng ngay khi có thể, càng sớm càng tốt.

Lịch tiêm chủng cho bé là một trong những biện pháp quan trọng để bảo vệ sức khỏe của trẻ nhỏ. Cha mẹ cần nắm rõ lịch tiêm chủng cho bé và nếu có bất kỳ thắc mắc hay lo lắng nào về tiêm chủng cho bé, cha mẹ nên liên hệ với bác sĩ hoặc cơ sở y tế để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời. Liên hệ ngay HOTLINE hoặc truy cập TẠI ĐÂY để được tư vấn và đặt lịch khám với các bác sĩ thuộc Hệ thống các Bệnh viện Hoàn Mỹ trên toàn quốc. Bên cạnh đó, bạn có thể truy cập Tin tức y tế để cập nhật những kiến thức về y học thường xuyên.