Trong 5 năm đầu đời, trí não và cơ thể trẻ sơ sinh phát triển vô cùng nhanh chóng. Chính vì thế, việc chăm sóc sơ sinh đúng cách nên được ba mẹ chuẩn bị tâm lý và kiến thức ngay từ giai đoạn trước sinh. Trong bài viết dưới đây, bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn sẽ hướng dẫn các bậc phụ huynh cách chăm sóc sơ sinh chi tiết nhất.

Cách bế trẻ sơ sinh

Bế một đứa trẻ sơ sinh trên tay đem đến những niềm vui to lớn cho các bậc cha mẹ. Tuy nhiên, cơ thể trẻ sơ sinh rất mong manh, vì thế nhiều người lần đầu làm cha mẹ sẽ cảm thấy rất lo lắng rằng họ sẽ gây hại cho con mình nếu bế trẻ sai tư thế.

Dưới đây là một số mẹo bế trẻ sơ sinh an toàn mà bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn gợi ý:

Ôm bé như một quả bóng

Hãy bế con như một quả bóng đá – đặt lưng con vào cẳng tay và đầu con nép vào khuỷu tay của một trong hai cánh tay. Nghiêng bé sao cho bụng bé hướng về phía ba mẹ. Tư thế này giúp bé thoải mái và giúp bế trẻ sơ sinh an toàn hơn.

Chú ý đến những điểm mềm mại của bé

Trẻ sơ sinh có hai điểm mềm trên đầu: thóp sau ở phía sau (đầu) và thóp trước ở trên (đầu). Xương ở những khu vực này của hộp sọ chưa hoàn toàn hợp nhất với nhau khiến đầu em bé có thể lọt qua ống sinh. Chúng cũng chừa chỗ cho bộ não phát triển.

Điểm mềm ở phía sau sẽ đóng lại trong vòng vài tháng; vị trí trên cùng có thể mất hai năm để đóng hoàn toàn. Chạm vào những điểm mềm này cũng không sao, chỉ cần đừng ấn xuống hoặc để bất cứ thứ gì va vào đầu bé, vì không có phần xương nào bảo vệ hoàn toàn bộ não ở giai đoạn đầu đời.

Giữ bé đứng thẳng sau khi bú

Tư thế thẳng đứng là cần thiết để bé ợ hơi sau khi ăn và đôi khi bé thích ngủ thẳng dựa vào ngực ba mẹ khi đứng hoặc ngồi.

Thay vì đặt bé nằm ngửa sau khi bú, hãy giữ bé đứng thẳng trong khoảng 30 phút để trọng lực có thể giúp bé tiêu hóa thức ăn. Nếu không, bé có nhiều khả năng ọc sữa ra. Để bụng bé hướng về phía ngực ba mẹ, đặt đầu bé gần vai của ba mẹ, một tay đỡ mông và tay kia đỡ sau đầu và cổ.

Hình 1: Tư thế ôm quả bóng là tư thế phổ biến khi bế trẻ sơ sinh

Cách cho trẻ sơ sinh bú

Sữa mẹ là nguồn dưỡng chất cần thiết cho trẻ sơ sinh. Sữa mẹ có kháng thể, giúp bảo vệ em bé chống lại nhiễm trùng, giúp ngăn ngừa hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (Sudden infant death syndrome – SIDS). Trẻ bú sữa mẹ ít có khả năng bị dị ứng, hen suyễn và đái tháo đường. Bé cũng ít có khả năng bị thừa cân.

Nuôi con bằng sữa mẹ là một kỹ năng mà cả mẹ và bé cùng học và có thể mất chút thời gian để làm quen.

Hãy làm theo các bước sau để giúp bé ngậm bắt vú đúng cách:

• Giữ bé gần mẹ sao cho mũi bé ngang với núm vú.
• Hãy để đầu bé ngửa ra sau một chút để môi trên của bé có thể chạm vào núm vú của mẹ. Điều này sẽ giúp bé há miệng rộng.
• Khi miệng bé mở đủ rộng, cằm của bé có thể chạm vào vú mẹ trước, đầu bé ngửa ra sau để lưỡi có thể chạm tới vú mẹ nhiều nhất có thể.
• Khi cằm của bé chạm vào vú và mũi của bé giữ khoảng cách vừa phải, miệng của bé sẽ há to. Khi môi của bé bám vào ngực mẹ, mẹ sẽ thấy vùng da núm vú phía trên môi trên của bé sẫm màu hơn nhiều so với bên dưới môi dưới của chúng. Má của bé sẽ trông đầy đặn và tròn trịa khi bé bú.

Mẹ có thể bế bé theo nhiều cách. Một số vị trí phổ biến nhất là đặt đầu em bé vào khuỷu tay, dùng cẳng tay đỡ lưng và mông của bé. Em bé nên nằm đối diện với mẹ hoặc ôm bé bằng cánh tay đối diện vùng ngực, đỡ đầu và mông của bé bằng lòng bàn tay và cẳng tay. Tư thế này có thể giúp ích cho trẻ sinh non hoặc trẻ bú yếu.

Hình 2: Một số vị trí cho bé bú phổ biến nhất là đặt đầu em bé vào khuỷu tay

Cách tắm cho trẻ sơ sinh

Để tắm cho trẻ sơ sinh, các bác sĩ có những lời khuyên sau:

• Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ tắm: Một chậu nước ấm, khăn lau và xà phòng dịu nhẹ, không mùi thơm dành cho trẻ em.
• Đặt bé nằm trên một bề mặt phẳng, thoải mái. Giữ ấm cho bé bằng cách quấn bé trong một chiếc khăn và chỉ để lộ phần cơ thể bé mà bạn đang chủ động tắm rửa. Để an toàn, hãy luôn giữ một tay trên bé.
• Tắm phần đầu của bé trước: Nhúng khăn vào chậu nước ấm và nhẹ nhàng lau mặt và da đầu của bé. Sẽ an toàn khi nhẹ nhàng lau sạch những chỗ mềm của bé. Đừng quên làm sạch các nếp nhăn ở cổ và sau tai.
• Làm sạch phần còn lại của cơ thể: Thêm xà phòng dành cho em bé vào bát nước và dùng khăn lau nhẹ nhàng phần còn lại của cơ thể em bé. Đảm bảo rửa sạch xà phòng sau khi làm sạch từng khu vực.
• Sau khi tắm xong, hãy quấn ngay khăn cho bé để giữ ấm. Nếu nhận thấy da của bé bị khô sau khi tắm, hãy thoa kem dưỡng ẩm không có mùi thơm hoặc cân nhắc việc tắm cho bé ít hơn.

Hình 3: Khi tắm cho trẻ sơ sinh, hãy tắm phần đầu của bé trước

Cách xóa bóp, massage cho trẻ sơ sinh

Xoa bóp và massage cho trẻ sơ sinh là hoạt động thúc đẩy sự gắn kết giữa cha mẹ và con cái. Các nghiên cứu cho rằng việc massage sẽ cải thiện chất lượng giấc ngủ ở trẻ sơ sinh, giảm căng thẳng, phát triển trí não và thể chất.

Thời điểm tốt nhất để massage cho bé là sau khi tắm nước ấm và trước khi đi ngủ. Trẻ sơ sinh phải ở trạng thái thư giãn nhưng tỉnh táo. Hãy chọn thời điểm bé không quá đói cũng không quá no.

Ba mẹ có thể massage bé theo từng bước:

• Hãy bắt đầu bằng cách đặt lòng bàn tay lên đầu bé và xoa nhẹ xuống cằm.
• Đặt ngón trỏ và ngón giữa lên trán bé, vẽ những vòng tròn nhỏ xung quanh thái dương.
• Dùng ngón cái nhẹ nhàng tạo nụ cười trên môi trên của bé. Sau đó, lặp lại chuyển động tương tự cho môi dưới.
• Bắt đầu từ giữa ngực, nhẹ nhàng ấn ra ngoài về phía hai bên theo khung xương sườn, sau đó đưa tay về phía sau theo chuyển động hình trái tim.
• Bằng những chuyển động nhẹ nhàng, hãy vẽ chữ “I Love You”. Đối với chữ “I”, vẽ chữ “I” với nét dọc bắt đầu từ dưới xương sườn và đi xuống khớp hông.
• “Love”: Bắt đầu bằng cách vuốt từ trái sang phải qua bụng – điều này tạo thành nét dọc của chữ “L”. Sử dụng động tác vuốt xuống ngắn hơn ở phía bên phải của dạ dày để kết thúc chữ “L”.
• “You”: Kết thúc bằng chữ “U” ngược. Bắt đầu từ xương hông của bé ở phía bên trái của dạ dày, vuốt lên trên. Di chuyển các ngón tay của bạn dọc theo phần trên bụng của bé rồi xuống phía bên phải.
• Dùng phần bên ngoài của bàn tay vuốt nhẹ lên bụng bé, tay này nối tiếp tay kia một cách nhịp nhàng.
• Bắt đầu từ bụng và nhẹ nhàng vuốt lên trên bằng đầu ngón tay.
• Giữ tay bạn quanh cánh tay của bé ở vai, nhẹ nhàng di chuyển tay từ vai này sang tay khác đồng thời bóp nhẹ.
• Dùng ngón tay cái hoặc ngón trỏ xoa bóp cổ tay trái của bé. Sau đó chuyển sang vuốt lòng bàn tay, duỗi thẳng các ngón tay. Lặp lại điều tương tự cho tay phải.
• Tiếp theo, tiếp tục xoa bóp từng mắt cá chân và bàn chân của bé. Sau đó, dùng tay giữ lấy mắt cá chân và dùng ngón cái chà dọc theo lòng bàn chân từ gót chân đến ngón chân.
• Giữ chân bé, di chuyển hai tay lên xuống hai chân với nhau, di chuyển ngược chiều nhau và bóp nhẹ.
• Lật bé lại và đặt bé nằm sấp. Massage lưng cho bé bằng cách vuốt từ cổ xuống mông, trong đó có mông. Sau đó dùng đầu ngón tay massage nhẹ nhàng các cơ ở hai bên cột sống.

Hình 4: Thời điểm tốt nhất để massage cho bé là sau khi tắm nước ấm và trước khi đi ngủ

Tạo không gian ngủ cho trẻ sơ sinh

Xây dựng thói quen ngủ rất quan trọng đối với sức khỏe thể chất và tinh thần của trẻ sơ sinh Giấc ngủ an toàn dành cho trẻ từ 0-6 tuổi bắt đầu từ nơi bé ngủ, tư thế ngủ, loại nôi hoặc giường, loại nệm và không gian trong nhà. Việc tạo không gian ngủ an toàn sẽ giúp giảm nguy cơ chấn thương và hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS).

Cha mẹ có thể giúp tạo không gian ngủ an toàn cho trẻ bằng cách làm theo các bước sau:

• Luôn đặt bé nằm ngửa khi ngủ trong mỗi giấc ngủ.
• Tạo một không gian ngủ an toàn bao gồm một tấm nệm phẳng, chắc chắn với ga trải giường vừa khít, không có khoảng trống giữa nệm và các bên,
• Không mang những đồ vật mềm, lỏng lẻo, bao gồm chăn, gối, miếng đệm cản, tấm lót nệm, thiết bị định vị giấc ngủ hoặc đồ chơi.
• Tránh dùng nệm nước, nệm hơi hoặc ghế dài/ghế sofa. Bé có thể nằm nghiêng hoặc nằm sấp và vùi mặt vào những chất liệu mềm mại này và không có đủ không khí để thở.

Tiêm ngừa đúng lịch cho trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh ngay khi ra đời đã cần phải được tiêm phòng vắc xin để ngăn ngừa một số bệnh truyền nhiễm do virus.

• Trẻ mới sinh: Cần tiêm 2 mũi quan trọng là vắc xin phòng bệnh lao và viêm gan B. Hai mũi này cần được tiêm càng sớm càng tốt sau sinh. Trong đó, vắc xin phòng lao không được tiêm sau khi trẻ quá 1 tháng tuổi. Còn vắc xin viêm gan B thì tốt nhất là tiêm trong vòng 24 giờ sau sinh.

• Trẻ 2 tháng tuổi: Cần được tiêm các mũi phòng bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B mũi 2 và các bệnh nhiễm trùng gây ra bởi vi khuẩn Hib, đặc biệt là viêm màng não, viêm phổi. Các mẹ có thể chọn mũi vắc xin 5 trong 1 hoặc 6 trong 1 để giảm số lần tiêm cho trẻ. Bên cạnh đó, mẹ nên cho trẻ uống thêm vắc xin phòng tiêu chảy cấp do Rotavirus gây ra.
• Trẻ 3 tháng tuổi: Tiếp tục tiêm phòng cho trẻ 3 tháng tuổi những mũi tiêm ở tháng thứ 2 theo đúng loại vắc xin đã chọn.
• Trẻ 4 tháng tuổi: Cần tiếp tục tiêm phòng mũi thứ 3 cho bé về các bệnh bạch hầu, uốn ván, ho gà, bại liệt, nhiễm khuẩn do Hib mà đã được tiêm mũi 1 vào tháng thứ 2.
• Trẻ 6 tháng tuổi: Ở giai đoạn này, bé cần được tiêm mũi cúm để phòng tránh các chủng cúm A (H1N1, H3N2) và một chủng cúm B. Mũi đầu tiên nên tiêm khi trẻ được 6 tháng tuổi và nhắc lại sau đó 1 tháng.
• Trẻ 9 tháng tuổi: Nếu mẹ cho bé tiêm vắc xin sởi riêng thì đây là thời điểm thích hợp. Trường hợp mẹ muốn tiêm loại vắc xin 3 trong 1 (phòng 3 bệnh sởi, quai bị, rubella) thì cần đợi đến khi bé được 12-15 tháng tuổi. Vắc xin sởi riêng cần được tiêm 1 mũi nhắc lại khi trẻ 18 tháng tuổi còn vắc xin kết hợp 3 trong 1 sẽ được tiêm mũi 2 lúc trẻ được 4 – 6 tuổi.

Hình 5: Trẻ sơ sinh ngay khi ra đời đã cần phải được tiêm phòng vắc xin để ngăn ngừa một số bệnh truyền nhiễm do virus

Giới thiệu Khoa Sản của Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn

Với đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng giàu kinh nghiệm chuyên môn, tận tâm cùng với cơ sở vật chất, trang thiết bị tiên tiến, Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn đảm bảo cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe phụ nữ toàn diện, tương thích trong từng giai đoạn cuộc sống.

Nỗ lực trở thành một phần trong hành trình trọn đời của mẹ và bé, Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn đã phát triển một hệ thống tích hợp gồm các dịch vụ Sản Phụ khoa, Nhi khoa và các khoa chuyên môn khác nhằm mang lại trải nghiệm chăm sóc sức khỏe cá nhân toàn diện, đáng tin cậy. Dịch vụ chăm sóc sản phụ khoa chu đáo cho mẹ và bé từ giai đoạn chuẩn bị mang thai đến lúc sinh, xét nghiệm sàng lọc, tư vấn về dinh dưỡng thai kỳ,.. nhằm đảm bảo an toàn sức khỏe cho mẹ và bé.

Mỗi năm, Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn là địa chỉ tin cậy cho gần 1.000 ca đón bé yêu chào đời với các gói sinh “Hạnh Phúc Hoàn Mỹ” cung cấp dịch vụ chăm sóc cho mẹ, bé trước, trong và sau khi sinh.

Đặt lịch khám và tham khảo các gói khám tại bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn TẠI ĐÂY.