Ung thư gan là ung thư đứng đầu tại Việt Nam, trong đó 90% số ca ung thư gan là ung thư biểu mô tế bào gan (HCC). Theo Globocan 2020 (Cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế), tỷ lệ mắc mới ung thư gan tại Việt Nam là 26.418 ca mỗi năm, chiếm 14,5% tổng số ung thư, trong đó  77% số ca ung thư gan là nam giới. Ung thư gan có số ca tử vong dẫn đầu với 25.272 ca, chiếm 21% tổng số tử vong do ung thư. Có rất nhiều phương pháp điều trị ung thư gan hiệu quả, trong số đó phương pháp nút mạch được coi là phương pháp điều trị ung thư gan ít xâm lấn.

Ung thư gan là gì? 5 giai đoạn ung thư gan

Ung thư gan (liver cancer) là bệnh lý ung thư xảy ra tại gan, là một loại ung thư khá thường gặp hiện nay.

Hiện nay, có 2 loại ung thư gan: Ung thư gan nguyên phát và ung thư gan thứ phát: 

• Ung thư nguyên phát là loại ung thư của tế bào gan và tế bào đường mật trong gan. 
• Ung thư thứ phát xảy ra khi các tế bào ung thư từ các cơ quan khác như dạ dày, đại tràng, tụy, phổi, vú… theo đường máu đến gan. Điều trị ung thư gan thứ phát tùy thuộc nhiều vào tổn thương u nguyên phát

Trong đó ung thư tế bào gan một trong những ung thư và gây tử vong hàng đầu tại nước ta cũng như các ở các nước Đông Á. 

Theo hệ thống phân loại BCLC (Barcelona Clinic Liver Cancer) ung thư gan được chia thành 05 giai đoạn dựa vào đặc điểm khối u (kích thước, số lượng, xâm lấn xung quanh), chức năng gan (Child-Pugh) và chỉ số toàn trạng của người bệnh PS (performance status). Bằng các kỹ thuật chẩn đoán qua hình ảnh, bác sĩ có thể xác định giai đoạn của bệnh ung thư gan. Khi biết được giai đoạn bệnh, các bác sĩ sẽ đề xuất phương pháp điều trị tốt nhất và tiên lượng thời gian sống cho người bệnh. 

Ung thư tế bào gan nguyên phát được chia thành 5 giai đoạn:

• Giai đoạn rất sớm (giai đoạn 0): Một khối u. Khối u nhỏ hơn 2 cm. Bác sĩ có thể lựa các phương thức điều trị như phẫu thuật cắt u gan hoặc đốt u qua da, tùy thuộc vào thể trạng và chức năng gan của người bệnh. 
• Giai đoạn sớm (giai đoạn A): Khối u lớn hơn 2 cm nhưng nhỏ hơn 5 cm và có số lượng u từ 3 trở xuống. Phương pháp điều trị lúc này là đốt u gan, phẫu thuật cắt u và xem xét ghép gan. Giai đoạn 0 và A thường có tiên lượng tốt, thời gian sống còn trên 5 năm.
• Giai đoạn trung gian (giai đoạn B): Ở giai đoạn này, khối u lớn hơn 5 cm và có trên 3 khối u. Ở giai đoạn này, điều trị nút động mạch gan hay còn gọi TACE (Transcatheter arterial chemoembolization) sẽ được ưu tiên hàng đầu. Thời gian sống còn của người bệnh ở giai đoạn này sẽ kém hơn, chỉ trên 2,5 năm. 
• Giai đoạn tiến triển (giai đoạn C): Ở giai đoạn này, u đã xâm lấn vào các mạch máu của gan như: tĩnh mạch cửa, tĩnh mạch gan hoặc xâm lấn ngoài gan. Điều trị ưu tiên giai đoạn này là liệu pháp trúng đích. 
• Giai đoạn cuối (giai đoạn D) là giai đoạn có biểu hiện suy gan với bất kỳ kích thước nào của u, điều trị được lựa chọn là chăm sóc giảm nhẹ. 

Các phương pháp điều trị ung thư gan hiện nay

Các phương pháp điều trị ung thư gan hiện nay là:

Đốt khối u qua da (RFA- radio frequency thermal ablation)

Phá hủy khối u qua da. Phá hủy khối u bằng đốt sóng cao tần RFA: có thể dùng sóng vô tuyến, vi sóng hoặc đốt lạnh khi u dưới 3 cm. Dưới hướng dẫn của máy siêu âm, những chiếc kim nhỏ được đưa trực tiếp vào khối u qua da, từ đây Các loại máy khác sau sẽ tạo ra nhiệt độ cao hoặc nhiệt độ rất thấp để hủy khối ung thư. Trước đây, người ta có thể đốt u bằng cồn nồng độ cao (còn gọi là tiêm cồn khối u gan, PEI- percutaneous ethanol injection)  nhưng hiện không còn sử dụng vì hiệu quả không cao, gây đau và nguy cơ huỷ hoại nhiều mô gan lành lân cận.

Tắc mạch xạ trị (TARE – transarterial radioembolization) 

Bằng cách sử dụng một ống thông nhỏ xuyên từ động mạch đùi tại vùng bẹn, vào động mạch chủ và đến nhánh động mạch nuôi u, bác sĩ sẽ tiến hành phát bức xạ beta để làm tắc nhánh mạch máu này, từ đó tiêu diệt khối u.Chất phóng xạ được ưu tiên sử dụng là Yttrium-90 (còn gọi là Selective Internal Radiotherapy: SIR). Phương thức điều trị này, còn được gọi là TARE (Transarterial Radioembolization). Phương pháp chỉ dành cho người bệnh có khối u trên 8 cm hoặc đã tắc tĩnh mạch cửa khi mà điều trị TACE không còn nhiều hiệu quả. 

Nút động mạch gan qua đường động mạch (TACE – transarterial chemoembolization)

Là phương pháp sử dụng hạt vi cầu có gắn các chất chống ung thư, được đưa vào u gan qua ống thông động mạch đưa vào từ động mạch đùi ở vùng bẹn. Phương pháp này tiêu diệt tế bào ung thư nhờ 2 hiệu ứng: (1) tắc hoàn toàn các động mạch nuôi u làm cắt nguồn dinh dưỡng nuôi u, u sẽ hoại tử. (2) Các thuốc chống ung thư trong hạt vi cầu sẽ phóng thích dần dần trong vài tháng, tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại. Với phương pháp này, người bệnh thường hồi phục nhanh sau điều trị và có thể lặp lại nếu bệnh tiến triển.

Phương thức điều trị này giúp người bệnh phục hồi nhanh và có thể lặp lại khi bệnh tiến triển. Đây là phương thức điều trị được áp dụng nhiều nhất hiện nay. 

Phẫu thuật cắt gan

Là lựa chọn tốt ở giai đoạn 1 hoặc giai đoạn 2. Phẫu thuật cắt gan  phù hợp với người bệnh chỉ có một khối u duy nhất và chưa có biểu hiện xâm lấn mạch máu. Phương pháp phẫu thuật phụ thuộc vào kích thước và vị trí của khối u gan. Các nhà phẫu thuật sẽ chọn lựa các phương pháp cắt gan khác nhau nhằm mục đích loại bỏ khối u và bảo tồn mô gan lành tối đa cho người bệnh. Gan vẫn có thể hoạt động tốt ngay cả khi có tới 80% gan được phẫu thuật cắt bỏ nhờ khả năng phục hồi vượt trội và hoạt động bù trừ cho phần gan đã cắt  sau phẫu thuật. Với phương pháp này, tỉ lệ tái phát u sau 5 năm  khoảng 70%.

Trong trường hợp cần phải cắt bỏ toàn bộ gan, người bệnh sẽ được đề nghị ghép gan và tiếp tục điều trị ung thư trong thời gian chờ đợi lá gan hiến phù hợp.

Liệu pháp sinh học

Liệu pháp sinh học là phương pháp điều trị làm ngăn chặn các tế bào ung thư phát triển hoặc tiêu diệt chúng nhờ vào hệ thống miễn dịch của cơ thể. Liệu pháp sinh học có thể được sử dụng cho cả ung thư gan nguyên phát và thứ phát.

Chăm sóc giảm nhẹ

Với những người bệnh mắc ung thư gan giai đoạn cuối, chăm sóc giảm nhẹ là phương pháp điều trị tối ưu nhất. Nhằm mục tiêu làm giảm các triệu chứng, giảm đau do ung thư gây ra và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh, các can thiệp y tế như: liệu pháp giảm đau, điều trị triệu chứng, nâng cao thể trạng…. sẽ được thực hiện.

Quy trình kỹ thuật của phương pháp điều trị ung thư gan bằng nút mạch (TACE)

Trong tất cả các phương pháp điều trị trên, phương pháp nút mạch gan (TACE là viết tắt của Transcatheter arterial chemoembolization) là thủ thuật được áp dụng nhiều nhất trên thế giới. Bác sĩ thực hiện thủ thuật sẽ luồng một ống thông nhỏ có đường kính khoảng 1 mm, từ vùng đùi vào động mạch đùi. Dưới hướng dẫn của máy chụp mạch xóa nền DSA (được viết tắt bởi cụm từ Digital Subtraction Angiography), ống thông được luồng lên động mạch chủ bụng và vào động mạch gan. Ống thông tiếp tục luồng vào động mạch nuôi u gan. Dung dịch hạt vi cầu nhỏ khoảng 100 mcm-15 mcm có gắn chất chống ung thư bên trong, được bơm vào động mạch nuôi u, cho đến khi động mạch nuôi u bị tắc hoàn toàn. Phương thức này thường được sử dụng như một phương pháp điều trị độc lập hoặc kết hợp với phẫu thuật, hóa trị hoặc xạ trị.

Gan có 2 nguồn cung cấp máu, hầu hết các tế bào gan bình thường được nuôi dưỡng bởi tĩnh mạch cửa, trong khi ung thư ở gan chủ yếu được nuôi dưỡng bởi động mạch gan. Tắc nhánh động mạch gan nuôi khối u giúp tiêu diệt các tế bào ung thư, mà không gây tổn hại đến hầu hết các tế bào gan khỏe mạnh vì chúng được cung cấp máu từ tĩnh mạch cửa.

Ưu điểm của phương pháp nút mạch gan 

Ưu điểm lớn nhất của phương thức điều trị TACE là đây chỉ là thủ thuật, người bệnh không cần gây mê, chỉ cần gây tê tại chỗ, nên phục hồi sớm. Sau thủ thuật 30 phút, người bệnh có thể ăn uống bình thường và sau 18 giờ, người bệnh có thể trở lại sinh hoạt bình thường. 

Phương pháp nút mạch gan có thể được sử dụng nếu ung thư gan không thể điều trị bằng phẫu thuật hoặc u tái phát sau phẫu thuật. Người bệnh cũng có thể được đề nghị phương pháp nút mạch gan  nhằm  ngăn chặn sự phát triển của u  trong thời gian  chờ ghép gan (được gọi là liệu pháp bắc cầu).

Phương pháp này cũng có thể điều trị hiệu quả với những trường hợp có nhiều khối u hoặc khối u lớn đến 8 cm. Với những trường hợp  có nhiều u, một lần thủ thuật có thể điều trị tất cả các khối u hoặc. bác sĩ có thể chọn lựa chia thành những lần thủ thuật khác nhau, nhằm đảm bảo lượng thuốc đưa vào cơ thể trong một lần không quá nhiều. 

Nhìn chung, phương pháp nút mạch gan có một số ưu điểm:

• Trong khoảng 2/3 số trường hợp được điều trị, phương pháp nút mạch gan có thể ngăn chặn khối u gan phát triển hoặc khiến chúng co lại. Lợi ích này kéo dài trung bình đến 2,5 năm tùy thuộc vào loại khối u và mức độ theo dõi và điều trị củng cố. 
• Các loại trị liệu khác (cắt bỏ khối u, hóa trị, xạ trị) có thể được sử dụng kết hợp với phương pháp nút mạch gan để kiểm soát khối u. Tất cả điều này phụ thuộc vào kích thước và vị trí của khối u.
• Khi ung thư chỉ giới hạn ở gan, hầu hết các trường hợp tử vong là do khối u đang phát triển gây suy chức năng gan, chứ không phải do ung thư lây lan khắp cơ thể. Phương pháp nút mạch gan có thể giúp ngăn chặn sự phát triển của khối u, có khả năng bảo tồn chức năng gan và duy trì chất lượng cuộc sống tương đối bình thường.

Điều trị ung thư gan ít xâm lấn tại Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn

Một số nghiên cứu lâm sàng cho thấy người bệnh ung thư biểu mô tế bào gan sau khi điều trị bằng phương pháp nút mạch với thuốc Lipiodol có thời gian sống thêm trung bình là 19.4 tháng, 30% trường hợp sống trên 5 năm. Tại Việt Nam, đã có những người bệnh nút mạch gan sống trên 15 năm.

Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn là địa điểm uy tín quy tụ đội ngũ bác sĩ giàu chuyên môn với đầy đủ chuyên khoa, đặc biệt có nhiều chuyên khoa sâu như khoa Chẩn đoán Hình ảnh, khoa Ung Bướu, khoa Tiêu hóa… v.v. Kết hợp với hệ thống máy chụp mạch máu kỹ thuật số hóa xóa nền DSA can thiệp hiện đại, máy CT, MRI công nghệ tiên tiến với độ chính xác cao, người bệnh sẽ được chẩn đoán, thiết kế phác đồ điều trị phù hợp và chăm sóc toàn diện nhằm tối ưu hóa kết quả điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Chung tay cùng ngành y tế trong việc dự phòng và phòng chống bệnh ung thư, trong đó có ung thư gan, bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn khuyến cáo những người bị viêm gan virus B, C cần phải theo dõi định kỳ từ 3 tới 6 tháng. Bệnh nhân viêm gan B có biểu hiện xơ gan mức độ nặng thì cần theo dõi sát hơn, sàng lọc 3 tháng một lần. Nhận thức nguy cơ mắc bệnh ung thư gan, những người thuộc nguy cơ cao nên khám tầm soát ung thư gan định kỳ để sàng lọc, phát hiện các tổn thương sớm, từ đó có hướng điều trị tránh nguy cơ trở nặng, giúp kéo dài cuộc sống của người bệnh.

Để tìm hiểu về kỹ thuật nút mạch gan TACE, bạn vui lòng liên hệ đặt lịch khám tại khoa Tiêu hóa, bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn TẠI ĐÂY.