Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), viêm bao gân gót chân là một trong những bệnh lý phổ biến nhất ở những người chạy bộ, chiếm tới 15-20% tổng số bệnh lý liên quan đến gót chân. Tại Việt Nam, một nghiên cứu của bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình TP.HCM năm 2023 ghi nhận có khoảng 5.000 ca viêm bao gân gót chân mỗi năm, trong đó 60% là những người thường xuyên chạy bộ hoặc chơi thể thao. Điều này cho thấy rằng tình trạng viêm bao gân gót không chỉ gây ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn làm gián đoạn các hoạt động thường ngày và sở thích của rất nhiều người.

Cấu trúc của gân Achilles và bao gân gót chân:

Gân Achilles là gân lớn và khỏe nhất trong cơ thể, nối các cơ vùng bắp chân với xương gót chân , đóng vai trò quan trọng trong việc gập bàn chân, nhón gót khi đi, chạy, nhảy hoặc đứng kiễng chân.

Bao gân là lớp mô liên kết mềm mại bao quanh gân Achilles, có nhiệm vụ bảo vệ và tạo môi trường bôi trơn để gân Achilles di chuyển dễ dàng mà không bị ma sát hoặc tổn thương. Không có hoạt dịch như bao gân ở các vị trí khác nhưng vẫn đảm bảo chức năng tương tự.

Túi hoạt dịch nằm ở vùng gót chân còn có 2 túi hoạt dịch hỗ trợ giảm ma sát:

• Túi hoạt dịch dưới gân Achilles : Nằm giữa xương gót và gân Achilles.

• Túi hoạt dịch dưới da : Nằm giữa gân Achilles và da.

Bao gân gót chân hoạt động như thế nào?

Giảm ma sát: Bao gân và các túi hoạt dịch đóng vai trò như một lớp đệm giúp giảm ma sát giữa gân Achilles và các cấu trúc xung quanh như xương gót, da hoặc cơ.

Bôi trơn gân: Bao gân tiết ra một lượng nhỏ dịch để tạo độ trơn, giúp gân trượt dễ dàng khi cử động.

Hỗ trợ chuyển động: Khi cơ bắp chân co lại, lực truyền qua gân Achilles để kéo xương gót chân, giúp thực hiện các cử động như:

• Gập bàn chân xuống (plantarflexion) Nhón chân hoặc nhảy, đẩy cơ thể về phía trước khi chạy hoặc đi bộ
• Phân tán lực: Bao gân và các túi hoạt dịch giúp phân tán lực tác động lên gân, bảo vệ gân Achilles khỏi tổn thương khi chịu áp lực lớn.

Viêm bao gân gót chân là gì?

Viêm bao gân gót chân là tình trạng viêm xảy ra tại bao gân quanh gân Achilles (gân gót chân). Đây là một trong những vấn đề phổ biến ở người chạy bộ, vận động viên và những người thường xuyên thực hiện các hoạt động liên quan đến cổ chân. Tình trạng này gây đau nhức, khó chịu và hạn chế khả năng di chuyển.

Nguyên nhân dẫn đến viêm bao gân gót chân

Có nhiều yếu tố góp phần gây ra viêm bao gân gót chân, bao gồm:

Tập luyện quá sức:

Người chạy bộ thường có nguy cơ cao gặp phải tình trạng này do tập luyện quá mức, tăng cường độ hoặc khoảng cách chạy đột ngột. Việc không nghỉ ngơi đủ thời gian để gân được phục hồi là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến viêm.

Sử dụng giày không phù hợp

Giày chạy bộ không đủ đệm hoặc không hỗ trợ tốt cho gót chân dễ gây áp lực lên gân Achilles, từ đó gây ra viêm bao gân gót chân.

Thói quen chạy bộ sai kỹ thuật

Việc chạy bộ không đúng kỹ thuật, chẳng hạn như bước chân sai hoặc không khởi động kỹ, có thể làm tăng áp lực lên vùng gót chân.

Tuổi tác

Người lớn tuổi có nguy cơ cao hơn do độ đàn hồi của gân giảm, dễ dẫn đến viêm và tổn thương.

Triệu chứng của viêm bao gân gót chân

Những dấu hiệu thường gặp của viêm bao gân gót chân bao gồm:

• Đau nhức ở phía sau gót chân, đặc biệt khi di chuyển.
• Vùng da quanh gân bị sưng, đỏ, và nóng.
• Khó khăn khi kiễng chân hoặc chạy.
• Cảm giác cứng gân vào buổi sáng.
• Gai xương vùng gót chân

Giải pháp phòng ngừa và điều trị

Điều trị khi bị viêm bao gân gót chân

• Nghỉ ngơi: Giảm thiểu các hoạt động gây áp lực lên gân gót chân.
• Chườm đá: Giúp giảm đau và sưng.
• Vật lý trị liệu: Các bài tập kéo giãn và tăng cường sức mạnh cho gân, cơ.
• Sử dụng giày phù hợp: Đảm bảo giày có đệm tốt và hỗ trợ cho gót chân.

Phòng ngừa viêm bao gân gót chân

• Khởi động kỹ trước khi chạy bộ hoặc tập luyện.
• Tăng dần cường độ và khoảng cách chạy để gân thích nghi.
• Đảm bảo chế độ dinh dưỡng đủ canxi và vitamin D để hỗ trợ xương và gân.

Viêm bao gân gót chân là một vấn đề không thể xem nhẹ, đặc biệt đối với người chạy bộ. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và áp dụng các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh. Nếu bạn gặp phải triệu chứng bất thường, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được điều trị kịp thời và hiệu quả.

BS. Lê Hoàng Minh Quân