Vẹo cổ trẻ em là tình trạng cơ cổ (thường là cơ ức đòn chũm) bị co rút hoặc xơ hóa ở một bên cổ, dẫn đến tình trạng nghiêng đầu về một bên và khó khăn trong việc xoay cổ. Bệnh có thể xuất hiện từ khi mới sinh. Trong số các phương pháp điều trị không xâm lấn, vật lý trị liệu được xem là lựa chọn hiệu quả và an toàn, đặc biệt khi được can thiệp sớm

Vẹo cổ ở trẻ em

Vẹo cổ ở trẻ em, đặc biệt là vẹo cổ cơ (congenital muscular torticollis), thường liên quan đến sự co rút hoặc xơ hóa cơ ức đòn chũm (sternocleidomastoid – SCM). Trẻ mắc chứng này thường có biểu hiện nghiêng đầu về phía cơ bị ảnh hưởng và quay mặt sang bên đối diện. Nếu không điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng lâu dài như mất cân đối sọ mặt, bất thường tư thế và chậm phát triển vận động.

Nguyên nhân và phân loại

Vẹo cổ ở trẻ em được phân loại thành ba nhóm chính:

• Vẹo cổ cơ (congenital muscular torticollis): chiếm tỉ lệ cao nhất, liên quan đến tổn thương hoặc co rút cơ SCM.
• Vẹo cổ tư thế (postural torticollis): không có tổn thương cơ học rõ rệt, thường do tư thế ngủ hoặc nằm không đúng.
• Vẹo cổ xương (osseous torticollis): do bất thường cấu trúc xương cổ, hiếm gặp hơn và thường cần can thiệp phẫu thuật

Tác dụng của vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là phương pháp điều trị đầu tay cho vẹo cổ cơ và tư thế, đặc biệt hiệu quả nếu được thực hiện trước 6 tháng tuổi. Mục tiêu của vật lý trị liệu bao gồm:

• Cải thiện độ linh hoạt của cơ cổ: Vật lý trị liệu giúp giảm tình trạng co cơ, tăng sự linh hoạt và khả năng vận động của cổ.
• Giảm co rút cơ bắp: Các kỹ thuật như xoa bóp, kéo giãn cơ và các bài tập vật lý trị liệu giúp giảm tình trạng co rút, co cứng cơ cổ.
• Cải thiện tư thế đầu và cổ: Điều trị có thể giúp cải thiện tư thế nghiêng đầu, giúp trẻ duy trì tư thế cổ và đầu tự nhiên hơn.
• Phòng ngừa các vấn đề lâu dài: Vật lý trị liệu sớm có thể ngăn ngừa các vấn đề nghiêm trọng về xương và khớp cổ, cũng như các biến chứng lâu dài như lệch vẹo cột sống.
• Cải thiện chất lượng cuộc sống: Khi vẹo cổ được điều trị, trẻ có thể phát triển bình thường, giảm đau và khó chịu.

Các kỹ thuật điều trị vật lý trị liệu

Vẹo cổ ở trẻ em, nếu được phát hiện và can thiệp đúng thời điểm, có thể được điều trị hiệu quả bằng vật lý trị liệu. Đây là phương pháp điều trị bảo tồn, an toàn và có tỷ lệ thành công cao, đặc biệt trong những tháng đầu đời. Cần sự phối hợp chặt chẽ giữa chuyên viên vật lý trị liệu và cha mẹ để đảm bảo hiệu quả điều trị tối ưu và phòng ngừa các biến chứng lâu dài. Các phương pháp phổ biến bao gồm:

• Kéo giãn thụ động (Passive Stretching): Là kỹ thuật cơ bản, giúp kéo giãn cơ SCM bằng các động tác như nghiêng đầu và xoay mặt sang phía cơ bị ảnh hưởng. Cần thực hiện nhẹ nhàng, đúng kỹ thuật và thường xuyên.
• Tập vận động chủ động (Active Range of Motion): Khuyến khích trẻ chủ động quay đầu, nghiêng cổ thông qua các hoạt động vui chơi, đồ chơi định hướng thị giác, âm thanh.
• Kỹ thuật nâng cao (Advanced Techniques): Bao gồm tập ngồi kiểm soát đầu, kỹ thuật giữ thăng bằng đầu-trục thân và tập vận động đối xứng toàn thân nhằm hỗ trợ phát triển vận động toàn diện.

Khi nghi ngờ trẻ bị vẹo cổ, hãy đưa trẻ đến Phòng khám Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng Bệnh viện Hoàn Mỹ Đồng Nai để được thăm khám, tư vấn và điều trị sớm nhất.