Chụp cộng hưởng từ (MRI)

Contents

I. Chụp cộng hưởng từ là gì?

Chụp cộng hưởng từ hay còn gọi là chụp MRI (Magnetic Resonance Imaging) là phương pháp sử dụng từ trường mạnh, sóng vô tuyến và máy tính để phác họa hình ảnh chi tiết bên trong cơ thể con người. Từ kết quả chụp MRI, bác sĩ có thể chẩn đoán về tình trạng sức khỏe của người bệnh hoặc đáp ứng với phác đồ điều trị bệnh. Không giống như chụp X-quang và chụp cắt lớp vi tính (CT), MRI không sử dụng bức xạ ion hóa gây hại của tia X.

Máy MRI hoạt động bằng cách tạo ra một từ trường mạnh bên trong cơ thể. Một máy tính lấy các tín hiệu từ MRI để tạo ra hàng loạt ảnh, mỗi bức ảnh cho thấy một phần mỏng của cơ thể.

MRI thường được chỉ định thực hiện trên các bộ phận khác nhau của cơ thể như vùng não, tim, phổi, cột sống, khớp… và đặc biệt hữu ích trong việc phác họa hình ảnh các mô mềm và hệ thần kinh.

II. Khi nào bạn cần chụp cộng hưởng từ (MRI)?

Nếu người bệnh rơi vào các trường hợp dưới đây bác sĩ sẽ tư vấn và chỉ định cho chụp MRI:

● Nghi ngờ u não, u thần kinh sọ não, tai biến, chấn thương, động kinh, bệnh chất trắng, viêm não-màng não, các dị tật bẩm sinh, các bệnh liên quan mạch máu…
● Các bệnh liên quan đến mắt, tai mũi họng như u, chấn thương viêm.
● Các bệnh về cột sống như thoát vị đĩa đệm, u tủy sống, chấn thương, viêm.
● Các bệnh liên quan về khớp gối, khớp vai, khớp háng, khớp khuỷu tay, cổ tay, cổ chân…
● Nghi ngờ có khối u phần mềm, phát hiện sớm ung thư. Kiểm tra tình trạng các cơ quan nội tạng như gan, lách, phổi. Các bệnh về, tử cung phần phụ.

III. Chụp cộng hưởng từ (MRI) có ảnh hưởng sức khỏe không?

Ngày nay, kỹ thuật chụp cộng hưởng từ đã được áp dụng rộng rãi tại các quốc gia trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng. Tuy vậy, chụp cộng hưởng từ có hại không, có gây ra những tác động xấu đối với sức khỏe hay không thì không phải ai cũng biết. Do đó, vẫn còn nhiều người bệnh lo lắng khi được chỉ định chụp cộng hưởng từ, không biết chụp cộng hưởng từ nhiều có hại không?

Phương pháp chụp cộng hưởng từ là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn nên không gây đau hay khó chịu trong quá trình thực hiện. Quy trình chụp MRI không mất nhiều thời gian, không có bức xạ điện từ, không sử dụng tia X nên đảm bảo an toàn cho sức khỏe người bệnh, không hoặc ít gây tác dụng phụ.

Tính đến thời điểm hiện tại, chưa có tác hại hay ảnh hưởng gì nguy hiểm đối với sức khỏe của kỹ thuật này được phát hiện.

Vậy, với phụ nữ mang thai thì sao? Chụp cộng hưởng từ có hại không? Trong khi mang thai, bạn vẫn có thể được chỉ định chụp MRI với một số lưu ý nhất định vì kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh này không gây hại đến thai nhi. Tuy nhiên, nếu phụ nữ mang thai, đặc biệt là trong 3 tháng đầu của thai kỳ, cần thông báo với bác sĩ để cân nhắc có chụp MRI hay không. Thông thường, phụ nữ mang thai chỉ chụp MRI khi thật sự cần thiết.

Ngoài ra, với phụ nữ vừa mới sinh con và đang cho con bú, chụp MRI có thể ảnh hưởng nhẹ đến khả năng cho con bú. Các chuyên viên y tế sẽ khuyến cáo mẹ không nên cho con bú tối thiểu 1-2 ngày kể từ sau thời điểm chụp MRI.

Lưu ý quan trọng khi chụp MRI cộng hưởng từ là từ trường cao của máy có thể ảnh hưởng đến bạn hoặc gây xảo ảnh nếu bên trong cơ thể bạn có các thiết bị cấy ghép bằng kim loại. Theo đó, các trường hợp cấy điện cực ốc tai, có đinh vít cố định xương gãy, đặt máy tạo nhịp tim,… cần thông báo với nhân viên y tế trước khi thực hiện chụp MRI. Thông thường, những người có đặt các thiết bị kim loại trong cơ thể sẽ được chỉ định chụp chiếu bằng một kỹ thuật khác.. Do đó, bạn không cần lo lắng việc chụp MRI có hại gì không.

IV. Ứng dụng của chụp MRI:

MRI là phương pháp chẩn đoán không xâm lấn giúp bác sĩ có thể nhìn rõ hơn các cơ quan, mô và hệ thống xương của người bệnh. MRI tạo ra hình ảnh có độ phân giải cao về cấu tạo bên trong cơ thể, thường được chỉ định trong chẩn đoán các bệnh lý về:

1. Thần kinh:

Chụp MRI có thể được chỉ định trong việc tầm soát các bệnh lý thần kinh, giúp phát hiện tình trạng:

Phình mạch máu não
Rối loạn mắt và tai trong
Bệnh đa xơ cứng
Rối loạn tủy sống
Đột quỵ
Khối u não
Chấn thương não do tai nạn

Máy quét MRI tạo ra hình ảnh của dòng máu đến các khu vực nhất định của não, từ đó xác định vùng não bị tổn thương do không nhận đủ lượng máu cần thiết. MRI cũng cho ra hình ảnh giải phẫu của não để đánh giá tình trạng tổn thương do chấn thương đầu hoặc do các bệnh lý thần kinh gây ra, ví dụ như bệnh Alzheimer.

2. Cột sống:

Những trường hợp thường được bác sĩ chỉ định chụp cộng hưởng từ cột sống điển hình như:

Thường xuyên đau mỏi vùng thắt lưng không rõ nguyên nhân. Đặc biệt, cơn đau dữ dội hơn sau khi mang vác vật dụng nặng hoặc vận động mạnh.
Đau lưng dai dẳng ngay cả khi đang nghỉ ngơi.
Tay chân tê bì, có cảm giác ngứa ngáy và châm chích dọc vùng sống lưng.
Gặp khó khăn trong việc cúi xuống, không thể ngồi hay đứng dậy bình thường.
Đau thắt lưng dữ dội mỗi khi thời tiết thay đổi.
Có tiền sử hoặc dấu hiệu bị Ung thư não và cột sống.
Chấn thương vùng lưng do tai nạn hoặc va chạm hàng ngày.
Có tình trạng sưng, viêm bất thường ở đốt sống và các mô xung quanh.

3. Khớp:

Phương pháp chụp MRI khớp được sử dụng phổ biến trong các trường hợp người bệnh bị viêm khớp, chấn thương, đau khớp khi đột ngột vận động,… Cụ thể hơn, chỉ định chụp MRI khớp dành cho những trường hợp dưới đây:

Dây chằng, sụn ở khớp bị tổn thương hay gặp vấn đề bất thường.
Xuất hiện biển hiện bất thường ở vùng khớp như sưng, đau, yếu, khó vận động,…
Người bệnh bị thoái hóa hoặc viêm nhiễm, ví dụ như viêm khớp, viêm tủy xương, thoái hóa khớp.
Hoạt động mạnh khiến vùng khớp bị chấn thương như rách gân, tổn thương hoặc rách dây chằng,…
Bác sĩ nghi người bệnh bị gãy xương nhưng khi áp dụng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như chụp X-quang, CT,… lại không thấy.
Tràn dịch khớp.
Các khớp của người bệnh bị hạn chế hoặc khó vận động.
Chỉ định chụp MRI khớp cũng cần thiết khi bác sĩ muốn xem xét, đánh giá sự tiến triển của người bệnh sau can thiệp, phẫu thuật khớp cũng như theo dõi những biến chứng có thể xảy ra.

4. Các cơ quan khác:

Ngoài não, tim và mạch máu, chụp MRI còn giúp phát hiện được các khối u cũng như bất thường của nhiều cơ quan trong cơ thể, bao gồm:

Gan và đường mật
Thận
Lách
Tuyến tụy
Tử cung
Buồng trứng
Tuyến tiền liệt

V. Ưu – Nhược điểm khi chụp cộng hưởng từ:

1. Ưu điểm:

Chụp MRI là một trong những phương pháp chẩn đoán bệnh chuyên sâu có nhiều ưu điểm vượt trội.

Một trong những ưu điểm chính của MRI là cho phép bác sĩ nghiên cứu, quan sát đặc điểm bên trong cơ thể con người theo cách không xâm lấn. Máy MRI không gây hại hoặc nguy hiểm cho cơ thể trong suốt quá trình quét.

Ưu điểm thứ hai, đó là máy quét MRI cho ra nhiều loại hình ảnh và góc độ của một vùng duy nhất trên cơ thể mà bệnh nhân không cần phải di chuyển trong quá trình quét. Cụ thể, có 3 mặt phẳng khi chụp lâm sàng: mặt phẳng trục, mặt phẳng nhỏ và mặt phẳng vành. Máy quét MRI chụp được hình ảnh ở hầu hết mọi mặt phẳng. Ưu điểm này mang lại lợi thế công nghệ cho MRI so với các loại máy chụp khác, chẳng hạn như máy quét CT chỉ giới hạn trong mặt phẳng trục duy nhất.

Nhờ đó, bác sĩ dễ dàng nghiên cứu kết quả và xác định tình trạng bệnh và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp cho bệnh nhân.

2. Nhược điểm:

Tương tự như các loại thiết bị y tế khác, máy chụp cộng hưởng từ cũng có một số nhược điểm mà đôi khi, bệnh nhân lẫn bác sĩ phải khá thận trọng, đó là:

Đòi hỏi bệnh nhân bất động tuyệt đối: Máy quét MRI đầu tiên mà Tiến sĩ Damadian chế tạo ra yêu cầu bệnh nhân nằm yên trong máy khoảng 5 giờ. Ngày nay, các loại máy thế hệ mới được cải tiến hơn nhưng cũng yêu cầu người bệnh nằm trong máy một thời gian dài, từ 20 – 90 phút. Hơn nữa, bệnh nhân được yêu cầu tuyệt đối bất động trong suốt quá trình quét, vì chỉ một cử động nhỏ cũng có thể khiến toàn bộ hình ảnh bị biến dạng. Một khi hình ảnh bị biến dạng, quá trình quét phải thực hiện lại từ đầu.

Một lần chụp MRI diễn ra khá lâu, nên chẩn đoán hình ảnh này không thích hợp áp dụng cho trường hợp cấp cứu – vốn đòi hỏi cung cấp hình ảnh nhanh và chính xác. Quét MRI gây ra tiếng ồn rất lớn. Vì thế, người bệnh cần sử dụng nút bịt tai hoặc tai nghe trong quá trình chụp.

Chi phí chụp khá cao: Máy quét MRI là thiết bị cực kỳ đắt tiền. Do đó, chi phí cho một lần chụp cũng khá cao.

Bệnh viện Đa khoa Hoàn Mỹ Minh Hải sử dụng hệ thống chụp cộng hưởng từ MRI 1.5 của hãng GE với cấu trúc thiết kế tiện lợi, an toàn và thoải mái cho bệnh nhân, cho hình ảnh chất lượng cao, góp phần hỗ trợ chẩn đoán bệnh chính xác. Hệ thống này đã khắc phục được hầu hết các nhược điểm của máy chụp MRI đời cũ.

VI. Những ai không được chụp MRI?

Chụp cộng hưởng từ thường hạn chế hoặc chống chỉ định với các đối tượng sau đây:

– Phụ nữ mang thai: Thai phụ hạn chế chụp MRI trong 3 tháng đầu tiên, trừ khi thực sự cần thiết. Đây là giai đoạn các cơ quan trong cơ thể thai nhi phát triển mạnh. Lực hút nam châm và sóng vô tuyến từ máy MRI có thể ảnh hưởng đến quá trình phát triển này, đe dọa đến sức khỏe thai nhi. – Người bị một số bệnh lý mạn tính như viêm phổi nặng, suy thận, suy gan, trào ngược dạ dày thực quản, hội chứng sợ không gian kín…

– Những người đang mang thiết bị bằng kim loại bên trong cơ thể: MRI sử dụng từ trường mạnh nên sự hiện diện của kim loại trong cơ thể có thể gây nguy hiểm nếu chúng bị nam châm hút. Ngay cả khi không bị nam châm hút, các vật thể kim loại cũng có nguy cơ làm biến dạng hình ảnh MRI. Những thiết bị này gồm có:

– Một số cuộn dây kim loại đặt trong mạch máu

Khớp nhân tạo bằng kim loại
Van tim nhân tạo
Máy khử rung tim cấy ghép
Máy bơm thuốc tự động được cấy dưới da
Máy kích thích thần kinh cấy ghép
Máy tạo nhịp tim
Máy trợ thính
Kim loại, đinh vít, tấm, stent hoặc kim bấm phẫu thuật
Cấy ghép ốc tai điện tử
Đạn, mảnh bom hoặc bất kỳ loại mảnh kim loại nào khác

– Nếu bạn có hình xăm vĩnh viễn, hãy hỏi bác sĩ xem chúng có ảnh hưởng đến kết quả MRI hay không. Một số loại mực xăm đậm có chứa kim loại. Bên cạnh đó, chụp trực tiếp trên vùng da có hình xăm còn dễ gây bỏng rát da.

VII. Quy trình chụp MRI:

Thời gian chụp MRI phụ thuộc vào tuyg từng vùng chup. Bạn cần chuẩn bị thật kỹ trước, trong và sau khi chụp để nhận được kết quả chính xác cũng như không gặp phải các vấn đề sức khỏe nào.

1. Trước khi chụp:

Khi được chỉ định chụp cộng hưởng từ, cần cho bác sĩ biết nếu bạn:

Đang mắc một số bệnh lý mạn tính như bệnh thận, bệnh gan, hen suyễn…
Vừa mới thực hiện một ca phẫu thuật
Dị ứng với thực phẩm hay thuốc
Đang mang thai, hoặc có khả năng mang thai

Trước khi bước vào máy quét MRI, bạn có thể ăn uống bình thường cũng như uống các loại thuốc trị bệnh không nằm trong danh mục cấm của bác sĩ. Tiếp đó, bạn sẽ được yêu cầu thay trang phục và loại bỏ những thứ có thể ảnh hưởng đến hình ảnh từ tính, chẳng hạn như:

Trang sức
Kẹp tóc
Kính mắt gọng kim loại
Tóc giả
Răng giả
Máy trợ thính
Áo lót có gọng
Các thiết bị điện tử: thẻ tín dụng, chìa khóa từ, điện thoại, ổ đĩa cứng di động, ổ nhớ USB, đồng hồ đeo tay…

2. Trong lúc chụp:

Đầu tiên, bạn sẽ được tiêm thuốc cản quang vào tĩnh mạch ở cánh tay hoặc bàn tay. Thuốc này có tác dụng giúp bác sĩ nhìn rõ hơn cấu trúc bên trong cơ thể. Thuốc cản quang thường được sử dụng trong chụp MRI có tên gọi gadolinium.

Khi mọi thứ đã sẵn sàng, bạn sẽ nằm vào bên trong máy MRI (toàn bộ hoặc một phần cơ thể). Dây đai có thể được sử dụng để giữ bạn nằm yên trong quá trình kiểm tra.

MRI là cỗ máy tạo ra năng lượng để chụp ảnh bên trong cơ thể con người. Vì thế, bạn sẽ nghe thấy tiếng đập hoặc tiếng gõ mạnh trong quá trình quét. Nếu thấy quá ồn, bạn nên yêu cầu bác sĩ cung cấp nút tai hoặc tai nghe.

Bạn cũng có thể bị rung hoặc co giật nhẹ. Sở dĩ có hiện tượng này là do MRI kích thích các dây thần kinh trong cơ thể bạn. Đây là hiện tượng hoàn toàn bình thường, cho nên bạn không cần lo lắng.

3. Sau khi chụp:

Thông thường, sau khi hoàn tất việc chụp cộng hưởng từ, bạn có thể về nhà và tiếp tục các hoạt động thường ngày. Chỉ một số ít bệnh nhân bị choáng nhẹ cần ở lại trung tâm chẩn đoán hình ảnh cho đến khi hoàn toàn tỉnh táo.

Chuyên gia sẽ phân tích hình ảnh từ bản quét MRI, sau đó chuyển kết quả cho bác sĩ đang trực tiếp điều trị cho bạn. Dựa vào đó, bác sĩ sẽ xác định được thể trạng bệnh để lựa chọn phương pháp chữa trị thích hợp.

VIII. Cần chuẩn bị những gì trước khi tiến hành chụp MRI?

Bạn có thể ăn uống và sinh hoạt như bình thường trước khi tiến hành chụp cộng hưởng từ. Nếu cảm thấy lo lắng thái quá, hãy trao đổi với bác sĩ để tìm cách khắc phục. Một số loại thuốc benzodiazepine đường uống được kê cho bệnh nhân trước khi chụp MRI nhằm làm giảm sự căng thẳng của họ, giúp họ hoàn thành quá trình chụp một cách dễ dàng. Benzodiazepines hoạt động bằng cách làm dịu lo lắng cũng như thư giãn cơ bắp, khiến người bệnh thoải mái hơn khi nằm yên trên bàn chụp MRI trong một thời gian dài.