Nhược thị (Lazy eye hay Amblyopia) là tình trạng giảm thị lực ở một hoặc hai mắt hoặc có sự khác biệt thị lực giữa 2 mắt trên 2 dòng thị lực sau khi đã chỉnh kính tối ưu hoặc điều trị được nguyên nhân.
Hiểu một cách đơn giản, trẻ lúc mới sinh ra đều nhìn rất kém, thị lực chỉ nhìn được từ bóng bàn tay đến đếm ngón tay. Vì vậy, mắt cần được học để nhìn các vật thể rõ hơn theo thời gian và hoàn thiện đến khoảng 7 tuổi. Nếu mắt bị nhược thị sẽ cản trở quá trình học tập ngay từ bé.
Chẩn đoán nhược thị
Chẩn đoán nhược thị ở trẻ còn phụ thuộc vào độ tuổi:
- Đối với những trẻ chưa biết nói có thể dựa vào định thị (mắt trẻ hướng theo vật chuyển động).
- Trẻ lớn hơn sẽ sử dụng đến bảng đo thị lực.
Nguyên nhân gây nhược thị
- Nguyên nhân thường gặp nhất gây nên nhược thị (chiếm hơn 40%) là do bệnh lác (tật ở mắt thường gặp). Khi 2 mắt không cùng nhận được hình ảnh tương ứng, dẫn đến 1 mắt thường xuyên được sử dụng, mắt còn lại (mắt lác) bị ức chế hình ảnh ở não. Ngoài giảm thị lực ở mắt lác, hậu quả nghiêm trọng là mất thị giác ở 2 mắt (khả năng nhìn không gian 3 chiều). Tùy vào nguyên nhân lác và độ tuổi của trẻ, cần phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Giai đoạn quan trọng cần điều trị là dưới 7 tuổi.
- Tật khúc xạ và lệch khúc xạ 2 mắt là nguyên nhân phổ biến gây nên chứng nhược thị sau lác. Trẻ có thể biểu hiện nheo mắt, chớp mắt nhiều, nhìn mờ, mỏi mắt, có thể kèm lác hoặc sụp mi đi cùng.
- Các nguyên nhân ít gặp hơn: Đục thể thủy tinh bẩm sinh, sụp mi, v.v. Khi bị đục thể thủy tinh bẩm sinh, trẻ xuất hiện đồng tử trắng, có thể có rung giật nhãn cầu đi kèm. Sụp mi nếu cản trở trục thị giác (sụp mi vừa – nặng), và đục thể thủy tinh bẩm sinh cần được phẫu thuật sớm nhất có thể khi đủ điều kiện gây mê.
Điều trị nhược thị
Nguyên tắc chung khi điều trị là:
- Giải quyết nguyên nhân nhược thị.
- Điều chỉnh tật khúc xạ.
- Hạn chế sử dụng mắt lành.
- Kích thích và tạo điều kiện cho mắt được sử dụng để phát triển thị giác bình thường.
- Theo dõi và điều trị tái phát.
Nhược thị cần được phát hiện sớm để có hướng điều trị phù hợp. Ngày nay, tỷ lệ tật khúc xạ ngày một tăng cao, các chuyên gia khúc xạ khuyến cáo ba mẹ nên khám sàng lọc cho trẻ từ 3 tuối để phát hiện sớm các tật khúc xạ, đe dọa nhược thị ở trẻ.
Bác sĩ Nguyễn Anh Đức – Khoa Liên chuyên khoa, Bệnh viện Quốc tế Hoàn Mỹ Vinh.